Η Generation Z σύντομα θα αντικαταστήσει τους Millennials ως η πολυπληθέστερη γένια στη γη. Οι εκπρόσωποι της, γεννημένοι μεταξύ 1995 και 2010, έχουν σταδιακά ξεκινήσει να εργάζονται και ήδη καταναλώνουν με το δικό τους τρόπο τεχνολογία, αγαθά και υπηρεσίες. Η κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των προτιμήσεων τους είναι κρίσιμη για τη μελλοντική επιτυχία των επιχειρήσεων.

Η είσοδος κάθε καινούργιας γενιάς στην αγορά εργασίας είθισται να συνοδεύεται από συγκρίσεις με τις προηγούμενες, μαζί με στερεότυπα, προσδοκίες και γενικεύσεις για το πώς θα αναδιαμορφώσει τον εργασιακό χάρτη. Δύο πρόσφατες έρευνες, της Deloitte στις ΗΠΑ και της McKinsey στη Βραζιλία, μελέτησαν χιλιάδες άτομα από τις τέσσερις βασικές γενιές που απαρτίζουν την αγορά εργασίας σήμερα (baby boomers, Generation X, Millennials και Generation Z), προκειμένου να διαπιστώσουν, πέρα από στερεότυπα, τις πραγματικές διαφορές που εισάγει η γενιά Ζ και τις συνέπειές τους στον τρόπο οργάνωσης και στο talent management των επιχειρήσεων.

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕ
Κάθε γενιά διαμορφώνεται από το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναδύθηκε. Για τους baby boomers, γεννημένους στη μεταπολεμική εποχή, η κατανάλωση αποτελούσε έκφραση ιδεολογίας. Η Generation X (1960-1979), φιλόδοξη και ανταγωνιστική, κατανάλωνε στάτους, ενώ οι millennials (1980-1994), μεγαλωμένοι σε συνθήκες οικονομικής ευμάρειας, εμπειρίες.

Οι εκπρόσωποι της Generation Z γεννήθηκαν σε έναν κόσμο με Internet και κινητή τηλεφωνία, είναι εξοικειωμένοι από πολύ νεαρή ηλικία με τα κοινωνικά δίκτυα και δεν έχουν ιδέα τι είναι οι δισκέτες και οι κασέτες, πόσο μάλλον το fax. Αυτές οι συνθήκες διαμόρφωσαν μία γενιά που νιώθει εξαιρετικά άνετα να συγκεντρώνει και να διασταυρώνει πληροφόρηση από διαφορετικές πηγές, να αφομοιώνει εμπειρίες και να συνάπτει σχέσεις τόσο στον ψηφιακό όσο και στον φυσικό κόσμο. Είναι ενδιαφέρον ότι μπορούν να μεταπηδούν από τον έναν κόσμο στον άλλο με εξαιρετική ευκολία και δεν διαχωρίζουν τους φίλους που κάνουν online από αυτούς που συναντούν στην πραγματικότητα.

Ταυτόχρονα, όμως, μεγάλωσαν στην εποχή της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης και έζησαν τις συνέπειες της επώδυνα μακροχρόνιας περιόδου ανάκαμψης: είδαν τους γονείς τους να χάνουν τη δουλειά τους ή τα μεγαλύτερα αδέλφια τους να επιστρέφουν στο πατρικό σπίτι. Παράλληλα, βίωσαν την παγκόσμια άνοδο της οικονομικής ανισότητας και τη σημαντική αύξηση του κόστους ζωής σε βασικά είδη. Αυτά τα βιώματα τους έκαναν περισσότερο ρεαλιστές από ό,τι οι millennials και διαμόρφωσαν τις απαιτήσεις τους από την εργασία στο μέλλον, αλλά και την ταυτότητά τους ως πολίτες και καταναλωτές.

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ GENERATION Z ΚΑΙ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

  • Ρευστή «ταυτότητα». Ίσως το πιο διαφορετικό χαρακτηριστικό της νέας γενιάς από τις προηγούμενες είναι ότι αρνείται να ορίσει την ταυτότητά της με ένα μοναδικό τρόπο, είτε πρόκειται για το φύλο και την εθνικότητα, είτε για οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό που -σύμφωνα με τα στερεότυπα- ορίζει την ταυτότητα κάποιου. Η αποδοχή της διαφορετικότητας (φυλετικής, θρησκευτικής, σεξουαλικής κτλ.) είναι βαθιά ριζωμένη μέσα τους, είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι στον τομέα της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και θεωρούν ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να αυτοκαθορίζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, οι οποίοι μπορεί να αλλάζουν στην πορεία της ζωής του. Ο εαυτός, λοιπόν, αποτελεί αντικείμενο διαρκούς αναζήτησης, πειραματισμού, δοκιμής και αλλαγής. Το γεγονός ότι είναι πάντα συνδεδεμένοι και έχουν πρόσβαση σε τεράστιο εύρος πληροφόρησης οποιαδήποτε στιγμή το θελήσουν, τους βοηθά σε αυτή την αναζήτηση.

Αυτή η αλλαγή, και κυρίως η «ρευστότητα του φύλου», επηρεάζει δραστικά τόσο τον τρόπο που οι εμπορικές επιχειρήσεις προωθούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, όσο και τον τρόπο που όλοι οι οργανισμοί προσπαθούν να προσελκύσουν νέα ταλέντα.

  • Συμπεριληπτική (inclusive) νοοτροπία. Οι Gen Zers εκτιμούν τις online κοινότητες γιατί επιτρέπουν στους ανθρώπους να συνδέονται με γνώμονα τα κοινά ενδιαφέροντα και τους στόχους τους και όχι το κοινωνικοοικονομικό προφίλ ή το εκπαιδευτικό τους επίπεδο. Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα της McKinsey, το 52% θεωρεί ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό ένα άτομο να ανήκει σε πολλές διαφορετικές ομάδες, καθώς και να μεταπηδά από τη μία στην άλλη.

Δεν περιμένουν τίποτα λιγότερο από τις επιχειρήσεις που τους προσεγγίζουν ως εργοδότες ή ως καταναλωτές. Η εικόνα που έχουν για μία επιχείρηση επηρεάζεται άμεσα από τις πρακτικές, την ηθική και την κοινωνική της συνεισφορά. Αναμένουν από τις επιχειρήσεις να λαμβάνουν θέση και να υποστηρίζουν συγκεκριμένους σκοπούς που τις εκφράζουν. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον απόλυτης διαφάνειας, όπου τίποτα δεν μένει κρυφό, θα πρέπει να το κάνουν με απόλυτη συνέπεια σε κάθε λειτουργία τους. Για παράδειγμα, αν το brand μιας επιχείρησης προωθεί τη διαφορετικότητα, θα πρέπει αυτή να χαρακτηρίζει κάθε εσωτερική και εξωτερική της λειτουργία, καθώς και τη συμπεριφορά των εργαζομένων, των συνεργατών και των προμηθευτών της.

  • Επίλυση αντιθέσεων με τον διάλογο, όχι τη σύγκρουση. Η γενιά αυτή δίνει μεγάλη σημασία στον διάλογο και αποδέχεται να έχει διαφορετικές απόψεις από τους θεσμούς στους οποίους συμμετέχει, είτε πρόκειται για την οικογένεια, την επιχείρηση ή τη θρησκεία. Όντας περισσότερο πραγματιστές από ό,τι οι millennials ή οι προηγούμενες γενιές, δεν απορρίπτουν ολοσχερώς θεσμούς με τους οποίους διαφωνούν και πιστεύουν ότι η αλλαγή μπορεί να επιτευχθεί με τον διάλογο και όχι με τη σύγκρουση με το σύστημα.

Επιπλέον, και αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, είναι περισσότερο ανεκτικοί με τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, μόλις το 39% απαιτεί από μια επιχείρηση στην οποία υπέβαλε ένα παράπονο να λάβει απάντηση μέσα στην ίδια ημέρα (έναντι 52% για τις άλλες τρεις γενιές). Και κυρίως, δίνουν ευκαιρίες: συγχωρούν τα λάθη των επιχειρήσεων περισσότερο από κάθε άλλη γενιά-αρκεί να μην τα επαναλάβουν.

  • Έμφαση στις προσωποποιημένες προσφορές. Έχοντας άμεσα πρόσβαση σε πολύπλευρες πηγές πληροφόρησης, οι Gen Zers είναι πιο πραγματιστές και αναλυτικοί στις αποφάσεις που παίρνουν. Δίνουν έμφαση στη γνώση και θέλουν να έχουν τον έλεγχο σε οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους. Για αυτούς κατανάλωση δεν σημαίνει κατοχή αγαθών, αλλά απόκτηση πρόσβασης σε υπηρεσίες και αγαθά, όποτε το θελήσουν, μέσα από οποιοδήποτε κανάλι. Η κατανάλωση αποτελεί προσωπική έκφραση, για αυτό δίνουν μεγάλη αξία στις εξατομικευμένες προσφορές και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερο για προσωποποιημένα αγαθά και υπηρεσίες.

Το ίδιο ισχύει και για την εργασία. Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσελκύσουν και να διατηρήσουν ταλέντα της νέας γενιάς θα πρέπει να τους προσφέρουν προσωποποιημένα offerings για το ρόλο και την εξέλιξή τους, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες δεξιότητές τους, και όχι ένα προκαθορισμένο job description ή πλάνο ανάπτυξης στο οποίο θα πρέπει οι ίδιοι να προσαρμοστούν.

  • Εργασιακή σταθερότητα. Λόγω του δύσκολου οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσαν, είθισται να περιγράφονται ως η γενιά που δίνει προτεραιότητα στην οικονομική ασφάλεια έναντι της προσωπικής ολοκλήρωσης μέσα από την εργασία. Πράγματι, η έρευνα της Deloitte αποδεικνύει ότι ο μισθός αποτελεί προτεραιότητα, ωστόσο υπάρχουν και άλλοι παράγοντες με μεγάλη βαρύτητα για αυτούς, όπως το work-life balance, το ευέλικτο ωράριο και οι πρόσθετες παροχές. Μάλιστα, το 50% θα προτιμούσε μία περισσότερο ενδιαφέρουσα δουλειά, ακόμη και αν οι αμοιβές ήταν χαμηλότερες. Εκείνο που πραγματικά αναζητούν είναι ένα πολύπλευρο εργασιακό περιβάλλον, που θα τους επιτρέπει να πειραματιστούν και να εξελιχθούν. Αν μια επιχείρηση τούς προσφέρει τις ευκαιρίες ανάπτυξης δεξιοτήτων μίας start-up, αλλά μέσα από την ασφάλεια ενός μεγάλου οργανισμού, δηλώνουν ότι θα παραμείνουν πιστοί στην επιχείρηση αυτή. Σε ό,τι αφορά τον τρόπο δουλειάς, προτιμούν την ατομική από την ομαδική εργασία, αλλά αυτό που αγαπούν είναι η ανεξαρτησία, όχι η μοναχικότητα.
  • Η τεχνολογία αγαπημένος εργοδότης. Δεν είναι περίεργο ότι οι digital natives Gen Zers προτιμούν να εργαστούν σε εταιρείες τεχνολογίας (51%). Ωστόσο, τους προσελκύουν και τομείς της αγοράς που προσφέρουν στο κοινό καλό, όπως η εκπαίδευση (41%) και ο χώρος της υγείας (37%). Επίσης, προτιμούν να εργαστούν σε επιχειρήσεις με τις οποίες αλληλεπιδρούν στην προσωπική τους ζωή, ως πελάτες.
  • Έμφαση στην εκπαίδευση. Τέλος, παρότι η Gen Z είναι η πιο μορφωμένη γενιά από όλες, εξακολουθεί να δίνει μεγάλη έμφαση στη δια βίου εκπαίδευση, και όχι μόνο (όπως θα περίμενε κανείς) μέσα από online πλατφόρμες. Οι επιχειρήσεις που θα επενδύσουν στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους είναι εκείνες που θα ξεχωρίσουν στον πόλεμο προσέλκυσης των νέων ταλέντων.
    Πηγές:
    1. «True Gen’: Generation Z and its implications for companies», Tracy Francis and Fernanda Hoefel, McKinsey & Company, Νοέμβριος 2018
    2. «Welcome to Generation Z”, Deloitte & Network of Executive Women (NEW)