Ιδιαίτερα ευαίσθητες με τα στελέχη τους, όταν πρόκειται για την απομάκρυνσή τους, εμφανίζονται οι ελληνικές επιχειρήσεις. Το παραπάνω αποτελεί το βασικό συμπέρασμα της ημερίδας με θέμα «Η Ψυχολογία της Απόλυσης», που διοργάνωσε η εταιρεία εκπαίδευσης και συμβούλων επιχειρήσεων Attitude, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία τη Δευτέρα 12 Ιουλίου 2010.

Κύρια τοποθέτηση όλων των κορυφαίων ομιλητών, που συμμετείχαν στην ημερίδα, ήταν η ανάγκη της προσπάθειας διακράτησης των στελεχών από όλες τις επιχειρήσεις και η μείωση άλλων εξόδων πριν από οποιαδήποτε απόφαση για απομάκρυνση του στελεχιακού δυναμικού.

Όπως τονίστηκε, η απόφαση απομάκρυνσης στελεχών από την επιχείρηση εμπεριέχει οικονομικό, κοινωνικό και συναισθηματικό κόστος τόσο για τον εργαζόμενο, ο οποίος βάλλεται ψυχολογικά και κοινωνικά αφού αισθάνεται κοινωνικά αποκλεισμένος όταν απομακρύνεται από την εργασία του, όσο και για την επιχείρηση η οποία, όπως τονίστηκε ιδιαίτερα από τον καθηγητή Βασίλη Στεφανή, Πρόεδρο Διοικητικού Συμβουλίου της ΣΕΛΟΝΤΑ, «απομακρύνοντας έμπειρο στελεχιακό δυναμικό, η επιχείρηση διατρέχει τον κίνδυνο μείωσης του γνωστικού της επιπέδου στον τομέα δραστηριοποίησής της».

O Β. Στεφανής ανέφερε ότι τα στελέχη με μακρά εμπειρία στο χώρο τον οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση, έχουν αποκτήσει μεγάλο γνωστικό υπόβαθρο και με την απομάκρυνσή τους στερούν από την επιχείρηση, σημαντικότατο Know-How, ενώ, ταυτόχρονα, εύκολα μπορούν να το μεταφέρουν στον ανταγωνισμό. Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι στρατηγικής σημασίας η διακράτηση στελεχών και εργατικού δυναμικού από την επιχείρηση, καθώς και η μείωση άλλων εξόδων που μπορούν να συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία της χωρίς να δημιουργούν εργασιακές μεταβολές.

Τη θέση αυτή υποστήριξε με έμφαση και ο συντονιστής της ημερίδας, Σπύρος Κτενάς, δημοσιογράφος και εκδότης του περιοδικού Stat Bank, ο οποίος κατά την έναρξη της ημερίδας τόνισε στους συμμετέχοντες την ανάγκη επανατοποθέτησης της στρατηγικής των επιχειρήσεων λόγω της κρίσης με στόχο τη μείωση του κόστους και όχι την εύκολη και συγκυριακή απομάκρυνση των στελεχών.

Αντίστοιχα, ο Αντώνης Ζαΐρης, Γενικός Διευθυντής του Σ.Ε.Λ.Π.Ε., αναφέρθηκε στις κοινωνικές αλλαγές που επέφερε η κρίση καθώς και στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού των κοινωνικών αξιών. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε «Βιώνουμε μια νέα οικονομική τάξη πραγμάτων, αυτή της κατάρρευσης ενός ολόκληρου συστήματος που εκφράζαμε συναισθήματα μέσω καταναλωτισμού. Η κατανάλωση βοηθούσε την επικοινωνία και είχε συνδεθεί με ένα νόημα ζωής».

Ο Α. Ζαΐρης, διευκρίνισε ότι είναι ανάγκη ο εργαζόμενος ως άτομο να επαναξιολογήσει τις προσωπικές του αξίες, τους στόχους και την κοινωνική του θέση, δίνοντας έμφαση πέρα από την κατανάλωση, σε ηθικούς, ποιοτικούς στόχους και κίνητρα που εξυψώνουν το άτομο ως ανθρώπινη και κοινωνική οντότητα.

Στην τοποθέτησή της η Νάνσυ Παπαλεξανδρή, καθηγήτρια Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στα τρία χαρακτηριστικά εργασιακής συμπεριφοράς που εμφανίζουν οι εργαζόμενοι:
1. Η αίσθηση της χαμένης ταυτότητας,
2. Η αίσθηση της χαμένης οικογένειας και
3. Η αίσθηση του πληγωμένου «εγώ».

Με βάση τα στοιχεία έρευνας που παρουσίασε στην ημερίδα, οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ως ιδιαίτερα ευαίσθητες με το προσωπικό τους, αφού μόνο ένα μικρό ποσοστό καταλήγει εύκολα στην απόλυση του εργατικού δυναμικού σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίστοιχα, το 78% των ελληνικών επιχειρήσεων καταφεύγει σε εσωτερική μετακίνηση των στελεχών τους όταν πρόκειται για αναδιάρθρωση των εσωτερικών τους λειτουργιών.

Η καθηγήτρια διευκρίνισε ότι η απομάκρυνση στελεχών από την εργασία τους θα πρέπει να αποτελέσει την τελευταία διέξοδο μιας επιχείρησης από την οικονομική κρίση, ενώ τόνισε ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επανεκπαιδεύουν το προσωπικό τους δίνοντάς τους νέες δεξιότητες προκειμένου αυτό να μπορεί να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες της αγοράς μετά την κρίση.

Στην περίπτωση απομάκρυνσης, παρότρυνε τα στελέχη HR να καταφεύγουν όπου είναι δυνατόν, όχι σε πλήρη απομάκρυνση αλλά σε αλλαγή εργασιακής σχέσης. «Είναι πολύ πιο εύκολο για την επιχείρηση να επαναπροσλάβει εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό παρά να καταφύγει σε νέες προσλήψεις ανειδίκευτων εργαζομένων που θα στοιχίσουν χρόνο και χρήμα στην επιχείρηση για την εκπαίδευσή τους» συμπλήρωσε η Ν. Παπαλεξανδρή ενώ έκανε λόγο και για το ρόλο του HR, που είναι να εξετάσει όλες τις εναλλακτικές λύσεις για την περικοπή εξόδων πριν αποβεί σε οποιαδήποτε απομάκρυνση εργαζομένων από τον εργασιακό χώρο. Θα πρέπει, αν κι εφόσον η απομάκρυνση από την εργασία κρίνεται σκόπιμη, η επιχείρηση να σεβαστεί τον εργαζόμενο και τα νόμιμα δικαιώματά του και να αναλύσει με σαφήνεια όλους τους λόγους που οδηγούν στην απόφαση αυτή.


Η Βίκυ Μπουζούκη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού Ελλάδος της Coca Cola 3E, αναφέρθηκε στις 5 ψυχολογικές φάσεις που βιώνει ο εργαζόμενος όταν του ανακοινώνεται η απομάκρυνση από την εργασία του.

Αυτές είναι:
α. άρνηση (denial),
β. εκνευρισμός (anger),
γ. διαπραγμάτευση (negotiation),
δ. θλίψη (depression),
ε. αποδοχή (acceptance).

«Η απομάκρυνση από την εργασία θα πρέπει να είναι η έσχατη λύση για την επιχείρηση και θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της, όλες τις παραμέτρους που μια απόλυση μπορεί να επιφέρει στους εργαζόμενους που απολύονται, στο εναπομείναν προσωπικό και στην εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού», κατέληξε η Β. Μπουζούκη.

Η Δρ. Μαρία Σαριδάκη, Διευθύντρια και Σύμβουλος Διοίκησης της ΑΤΕ Bank, τόνισε ότι «η απόλυση είναι μια ριψοκίνδυνη λύση». Όπως χαρακτηριστικά είπε «οι επιπτώσεις μπορεί να είναι μοιραίες για αυτούς που απομακρύνονται από την εργασία τους, για αυτούς που απομένουν, για αυτούς που παίρνουν την απόφαση, αλλά και για αυτούς που την υλοποιούν».

Παρότρυνε τους συμμετέχοντες επικεφαλής ανθρώπινου δυναμικού, όταν η απόφαση της απομάκρυνσης εργαζομένων είναι αναπόφευκτη, να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο εναπομείναν προσωπικό καθώς μια επικείμενη απομάκρυνση κάποιων συναδέλφων μπορεί να επιφέρει σημαντική πτώση του ηθικού των εργαζομένων που απομένουν, να απορυθμίσει πλήρως τους ρυθμούς εργασίας, να επιφέρει «εργασιακή αναστάτωση» και να μειώσει σημαντικά την παραγωγικότητα.

Τέλος, ο Δρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, Κοινωνιολόγος – Ψυχολόγος, Συστημικός θεραπευτής και Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Συστημικής Αναπαράστασης, μίλησε για την ψυχολογική μεταβολή που υφίσταται το άτομο όταν απομακρύνεται από την εταιρεία του. Το άτομο που του ανακοινώνεται η απομάκρυνσή του από τον εργασιακό του χώρο «βιώνει με την ίδια ένταση το συναίσθημα της απόρριψης που αρχικά βίωσε στην παιδική του ηλικία», η απομάκρυνση από την επιχείρηση μεταφράζεται από το άτομο σαν απομάκρυνση από την «οικογένεια», από τον οικογενειακό ιστό μέσα στον οποίο το άτομο εξελίσσεται και αναπτύσσεται.

Τα συναισθήματα της οργής, του εκνευρισμού και της θλίψης πλημμυρίζουν τον εργαζόμενο αφού χάνει το αίσθημα του «ανήκω» / «συμμετέχω». Όπως ο ίδιος τόνισε «θα πρέπει να δούμε την κρίση με την πραγματική σημασία του αρχαίου ελληνικού όρου που στην ουσία του σημαίνει επανακρίνω, βλέπω πού έχω κάνει λάθος, πριν προβώ σε οποιαδήποτε απόφαση».