Είκοσι χρόνια μετά την υπογραφή του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη προχώρησε και η Ελλάδα στην κύρωσή του με νόμο σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους και του κράτους δικαίου.

Ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης προωθεί τα κοινωνικά δικαιώματα και συμπληρώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, διευρύνοντας το πεδίο παρέμβασης του Συμβουλίου και στα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Πρόκειται για ένα μηχανισμό που υπερισχύει νομικά κάθε αντίθετης διάταξης εθνικού δικαίου, ενώ διάταξη νόμου η οποία παραβιάζει όσα προβλέπει ο Χάρτης μπορεί να προσβληθεί ενώπιον των δικαστηρίων και να κηρυχθεί αντίθετη στο ευρωπαϊκό δίκαιο.

Ιδιαίτερης σημασίας κρίνονται οι διατάξεις του Χάρτη που αφορούν στις εργασιακές σχέσεις και στην προάσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, οι οποίοι είναι και οι άμεσα θιγόμενοι από τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά εργασίας λόγω της οικονομικής κρίσης. Μέσα από έναν κατάλογο δικαιωμάτων, ο Χάρτης κωδικοποιεί βασικές αξίες που πρέπει να διέπουν ένα κοινωνικό κράτος, όπως ικανοποιητικές αμοιβές και αξιοπρεπή διαβίωση μέσω συνταξιοδότησης, άδειες με αποδοχές, επιδότηση ανεργίας, προστασία μητρότητας και εγκύου εργαζομένης, κ.ά. Όχι μόνο προβλέπει δικαιώματα που χαρακτηρίζουν πάγια το εργατικό δίκαιο, όπως το δικαίωμα για δίκαιες, ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας, ίση μεταχείριση των εργαζομένων, ισότητα των αμοιβών καθώς και το δικαίωμα στην επαγγελματική κατάρτιση, αλλά στα άρθρα 20 έως 30 εισάγει και νέα δικαιώματα που δεν προβλέπονταν στο Χάρτη του 1961.

Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 20 εισάγεται το δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση σε θέματα απασχόλησης και επαγγέλματος χωρίς διάκριση που να βασίζεται στο φύλο, ενώ το δικαίωμα των εργαζομένων να μην απολύονται χωρίς την ύπαρξη ουσιώδους λόγου και, στην περίπτωση που αυτό συμβεί, να λαμβάνουν επαρκή αποζημίωση ή άλλη ανάλογη συνδρομή αποτελεί το περιεχόμενο του άρθρου 24. Ο Χάρτης επιβεβαιώνει τη συνύπαρξη κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων καθώς υποχρεώνει στη λήψη μέτρων που να επιτρέπουν στους εργαζομένους με οικογενειακές υποχρεώσεις να εντάσσονται και να παραμένουν στην απασχόληση (άρθρο 27), ενώ δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση συλλογικές διαπραγματεύσεις για μια σειρά όρων εργασίας, αλλά και για τις αποφάσεις-σχεδιασμούς της επιχείρησης. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα έχει ρητά επιφυλαχθεί ως προς το δικαίωμα μονομερούς πρόσβασης στη διαιτησία σε περίπτωση αποτυχίας των συλλογικών διαπραγματεύσεων, όπως και το γεγονός ότι έχει αποκλείσει ρητώς το δικαίωμα των εργοδοτών στην ανταπεργία (lockout).

Με την κύρωση του Χάρτη διασφαλίζεται μια ευρύτερη προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, ωστόσο παραμένει ανοιχτό το ζήτημα αν αυτή η προστασία είναι εφικτή και ρεαλιστική στην Ελλάδα. Δεδομένου ότι η χώρα έχει ενταχθεί στο «μηχανισμό στήριξης» έχει αναλάβει τη δέσμευση να προχωρήσει σε αναθεώρηση της εργατικής νομοθεσίας σε ό,τι αφορά την προστασία της απασχόλησης, την αναθεώρηση του κατώτατου μισθού, την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος και άλλων συναφών ζητημάτων, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση τόσο με τον Χάρτη όσο και με το κοινωνικό κεκτημένο που διασφαλίζεται επί σειρά ετών από την εθνική νομοθεσία.

Ένα σχεδόν χρόνο μετά την κύρωσή του Χάρτη με νόμο από την Ελλάδα, και παρά τη σημασία του ως υπερεθνικό κείμενο, είναι εμφανές ότι η πράξη της κύρωσης από μόνη της δεν είναι αρκετή για να βελτιώσει το επίπεδο κοινωνικής προστασίας. Απαιτείται η λήψη εθνικών νομοθετικών μέτρων που να εξειδικεύουν τις σχετικά αόριστες διατάξεις του Χάρτη και για αυτό θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων να επεκτείνει το έργο της πέραν της διατύπωσης συστάσεων και να υιοθετήσει έναν μηχανισμό ελέγχου εφαρμογής του από τις χώρες.

Για περισσότερες πληροφορίες επί ζητημάτων σχετικών με εργασιακές σχέσεις επικοινωνήστε:
E: [email protected]
T: 210-6431387
F: 210-6460313