Οι Δείκτες Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού (για συντομία δείκτες ΔΑΔ ή HR Metrics) είναι ένα εργαλείο μέτρησης, η σημασία και «δημοφιλία» του οποίου αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς διεθνώς.

Η επιστημονική έρευνα αλλά και η ίδια η καθημερινή πρακτική του σύγχρονου μάνατζμεντ έχουν κατατάξει τους δείκτες ΔΑΔ στην κορυφή των απαραίτητων εργαλείων για τη χάραξη της στρατηγικής του οργανισμού. Τα HR metrics διαμορφώνουν το πλέον πρόσφορο έδαφος για την αποτύπωση της συνεισφοράς του ανθρώπινου κεφαλαίου στην επιχείρηση και για την παρακολούθηση, «μέτρηση» και αξιολόγηση των ενεργειών του τμήματος ΔΑΔ της κάθε εταιρείας.

Μέσω των HR Metrics η διοίκηση μπορεί να πληροφορηθεί τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της συνεισφοράς των εργαζομένων στην παραγωγικότητα και στα οικονομικά αποτελέσματα του οργανισμού. Μέσω αυτών, μπορεί επίσης το τμήμα ΔΑΔ να επιδείξει και να «αποδείξει» με αντικειμενικά, «αδιάσειστα» στοιχεία τα αποτελέσματα των ενεργειών του και να κατοχυρώσει το ρόλο του ως στρατηγικό εταίρο της ανώτατης διοίκησης.

Δείκτες ΔΑΔ
Οι δείκτες ΔΑΔ χρησιμοποιούν εταιρικά στοιχεία και τα μετατρέπουν σε πηγές ουσιαστικής πληροφόρησης, πάντα σε άμεση σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό του οργανισμού. Ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα των δεικτών είναι ότι μπορούν να εφαρμοσθούν σε όλες τις εταιρείες ανεξαρτήτως νομικής μορφής, μεγέθους, κλάδου δραστηριοποίησης, κ.λπ., ενώ είναι και σχετικά εύκολοι στην εφαρμογή.

Δύο σημεία αξίζουν ιδιαίτερη προσοχή:
α. η προσεκτική επιλογή των κατάλληλων από τους εκατοντάδες δείκτες που μπορούν να εφαρμοσθούν κατά περίπτωση και,
β. η συνεπής εφαρμογή των δεικτών σε εύρος χρόνου ικανό να παρέχει αξιόπιστα συγκρίσιμα δεδομένα.

Είναι σημαντικό για μια εταιρεία να μπορεί να αξιολογήσει αντικειμενικά την πορεία εξέλιξης της από χρόνο σε χρόνο αλλά και να συγκρίνει τον εαυτό της με άλλες «παρόμοιες» επιχειρήσεις (ίδιου κλάδου, μεγέθους ή γεωγραφικής περιοχής). Ως πηγές των απαραίτητων στοιχείων για την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος δεικτών ΔΑΔ μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
α. οι οικονομικές καταστάσεις και τα υπόλοιπα στοιχεία τα οποία είναι εκ του νόμου υποχρεωμένος ο κάθε οργανισμός να διατηρεί (κατάσταση μισθοδοσίας προσωπικού, ημέρες αδείας, υπερωρίες, κ.ά) και
β. αποτελέσματα εσωτερικών ενεργειών με έμφαση στις έρευνες (έρευνα ικανοποίησης προσωπικού, αποτελέσματα ετήσιας αξιολόγησης, αποτελέσματα τεστ προσωπικότητας κ.ά).

Βασικές αρχές παρακολούθησης δεικτών
Υπάρχουν δύο βασικές αρχές για την αποτελεσματική εφαρμογή μιας πολιτικής παρακολούθησης δεικτών ΔΑΔ σε οποιαδήποτε επιχείρηση:
1. Η εφαρμογή των κατάλληλων δεικτών (σε ποσότητα και ποιότητα): η βασική αρχή εδώ είναι το «ουκ εν τω πολλώ το ευ». Δεν πρέπει να θεωρούμε σε καμία περίπτωση δεδομένο το ότι η εφαρμογή «πολλών» δεικτών θα μας παρέχει και αντίστοιχα «πολλές» πληροφορίες. Βασικό ρόλο παίζουν η «φύση» της εταιρείας και το είδος των πληροφοριών που η διοίκηση χρειάζεται για την αξιολόγηση των πολιτικών και την κατάρτιση της στρατηγικής του οργανισμού. Προφανώς και δεν υπάρχει ένας μαγικός αριθμός που να δίνει λύση στα προβλήματα κάθε οργανισμού, αλλά θεωρείται ότι ακόμη και μία σειρά 8-12 στρατηγικά επιλεγμένων δεικτών, εφόσον μετριούνται σωστά και υπεύθυνα, μπορούν να δώσουν την απαραίτητη κρίσιμη πληροφορία στη διοίκηση.
2. Η συνεργατική προσέγγιση στην επιλογή των κατάλληλων δεικτών: οι δείκτες ΔΑΔ σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρούνται αποκλειστική αρμοδιότητα και ευθύνη του τμήματος ΔΑΔ. Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνεται να παρέχεται εξαρχής το δικαίωμα της τελικής επιλογής των δεικτών που θα εφαρμοσθούν στην οικονομική διεύθυνση. Η συγκεκριμένη προσέγγιση διασφαλίζει ότι θα εφαρμοσθούν αυτοί οι δείκτες που είναι εφικτό να παρακολουθούνται ικανοποιητικά, αλλά και «δεσμεύει», ως ένα βαθμό, ολόκληρη την εταιρεία στην αξιόπιστη παρακολούθηση των συγκεκριμένων δεικτών.

Ευρείες κατηγορίες δεικτών
Οι δείκτες ΔΑΔ μπορούν να χωριστούν σε έξι ευρείες κατηγορίες, ανάλογα με τη δραστηριότητα ΔΑΔ στην οποία εστιάζουν:
Επιλογή-πρόσληψη: παραδοσιακά αποτελεί μία από τις βασικές λειτουργίες του HR και, από τις πιο «ορατές» συνεισφορές του HR στην αποδοτική λειτουργία της επιχείρησης. Βασικό εδώ είναι να μπορούμε να παρακολουθούμε την απόδοση των νέων εργαζομένων (ειδικά σε σχέση με τους ήδη υφιστάμενους) αλλά και το βαθμό ικανοποίησης των προϊσταμένων από τους νέους συνεργάτες τους.

Εκπαίδευση-ανάπτυξη: ο τομέας που το τμήμα HR μπορεί να κάνει τη διαφορά για την επιχείρηση. Η εκπαίδευση θα πρέπει να καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες του οργανισμού και τα αποτελέσματα της να είναι μετρήσιμα (λ.χ. βελτίωση απόδοσης μετά την εκπαίδευση). Και πάλι εδώ κεντρικό ρόλο παίζει η ικανοποίηση των ίδιων των εργαζομένων από την εκπαίδευση που λαμβάνουν, η ικανοποίηση των προϊσταμένων από την (ενδεχόμενη) αλλαγή στην απόδοση των υφισταμένων τους μετά την εκπαίδευση, αλλά και περισσότερο «αντικειμενικά» στοιχεία, όπως τα αποτελέσματα της ετήσιας αξιολόγησης απόδοσης (πριν και μετά την εκπαίδευση).

Διοίκηση απόδοσης-παραγωγικότητα: προφανώς το σημαντικότερο σημείο για την ανώτατη διοίκηση της εταιρείας. Πέρα από τη «μέση» απόδοση ανά εργαζόμενο, είναι χρήσιμο να αναλύουμε και περισσότερο ποιοτικά χαρακτηριστικά (όπως η διαχρονική μεταβολή της αποδοτικότητας, η απόδοση των «καλών» εργαζόμενων σε σχέση με τους «αδύνατους», η απόδοση ανά τμήμα ή ανά προϊόν της εταιρείας), αλλά και το κόστος που είχε αυτή η παραγωγικότητα για τον οργανισμό (λ.χ. μισθολογικά). Επίσης, σε αυτήν την ομάδα δεικτών εντάσσεται και η παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων που είχαν προϋπολογιστικά τεθεί, για την εταιρεία ως σύνολο, αλλά και για κάθε εργαζόμενο ατομικά (δείκτης high performers και εργαζομένων μειωμένης απόδοσης), καθώς και η δέσμευση των εργαζομένων με τον οργανισμό (απουσίες από την εργασία, εργατικά ατυχήματα).

Ικανοποίηση-διακράτηση: αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό πεδίο για το ίδιο το τμήμα ΔΑΔ. Η ικανοποίηση των εργαζομένων από τον οργανισμό, το αντικείμενο και τις συνθήκες εργασίας τους μπορεί να παρακολουθηθεί κυρίως από τα αποτελέσματα της εσωτερικής έρευνας ικανοποίησης προσωπικού και να αναλυθεί ανά τμήμα, αντικείμενο εργασίας, ιεραρχικό ή μισθολογικό επίπεδο, κ.λπ. Επίσης, χρήσιμα συμπεράσματα μπορεί να αντληθούν από την ανάλυση των στοιχείων αποχωρήσεων (λ.χ. ποσοστό αποχωρήσεων λόγω χαμηλής αποζημίωσης) και παραμονής στην εταιρεία (λ.χ. χρόνια παραμονής για high performers και εργαζόμενους μειωμένης απόδοσης).

Λειτουργικοί δείκτες τμήματος ΔΑΔ: ακόμη και το ίδιο το τμήμα ΔΑΔ πρέπει να «μετράει» και να αξιολογεί την απόδοσή του. Ίσως ο πιο χρήσιμος δείκτης σε αυτή την περίπτωση θα ήταν (εφόσον κάτι τέτοιο είναι πρακτικά εφικτό) το ποσοστό ικανοποίησης των ίδιων των εργαζομένων αλλά και της ανώτατης διοίκησης από το τμήμα ΔΑΔ.

Δημογραφικά στοιχεία προσωπικού: πάντα είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τη «διαστρωμάτωση» του οργανισμού και τη διαχρονική της εξέλιξη.

Η πιο πάνω σύντομη ανάλυση σκοπό είχε να αναδείξει τη σπουδαιότητα, σε στρατηγικό και λειτουργικό επίπεδο, των δεικτών ΔΑΔ για το σύγχρονο μάνατζμεντ και να περιγράψει κάποιες πρώτες προτάσεις εφαρμογής τους στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Μία από τις πρώτες σημαντικές προσπάθειες προώθησης της χρήσης των δεικτών ΔΑΔ από τις ελληνικές επιχειρήσεις αποτελεί η πρωτοβουλία του ALBA Graduate Business School at The American College of Greece και της Eurobank Business Services. Στα πλαίσια της δράσης αυτής διεξάγεται ήδη έρευνα χρήσης δεικτών ΔΑΔ από τις ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ προγραμματίζεται να οργανωθεί εκδήλωση παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας και συμβουλευτικής εφαρμογής δεικτών ΔΑΔ τον Ιανουάριο του 2013 στις εγκαταστάσεις του ALBA Graduate Business School.