Οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες, η μη αποδοχή λάθους και κυρίως η αναζήτηση του «τέλειου» μπορεί να δυσχεράνουν την εργασιακή καθημερινότητα αντί να οδηγήσουν στην επίτευξη στόχων και αποτελεσμάτων.

Η τελειομανία (perfectionism), ως όρος, περιγράφει τους ανθρώπους που επιζητούν να είναι τέλειοι σε ό,τι κάνουν, σε κάθε τομέα -συνήθως- της ζωής τους, αποτελώντας ένα γνώρισμα της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από το να θέτει κάποιος υψηλές προσδοκίες (standards). Όσοι διακρίνονται ως τελειομανείς, κρίνουν αυστηρά τον εαυτό τους και δίνουν πολλή σημασία στην εκτίμηση και γνώμη των άλλων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βιώνουν αρκετή πίεση -είτε την αντιλαμβάνονται είτε όχι- προκειμένου να ανταποκριθούν τόσο στις δικές τους προσδοκίες όσο και των τρίτων μερών. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η τελειομανία έχει άμεση συσχέτιση με τα επίπεδα άγχους που βιώνει το άτομο αλλά και την εργασιακή εξουθένωση. Οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες, οι οποίες ενίοτε είναι μη ρεαλιστικές, το μη περιθώριο για λάθη και η συνεχής αναζήτηση της τελειότητας, μπορεί να δυσχεράνουν την εργασιακή καθημερινότητα με ποικίλους τρόπους.

Η Rebecca Knight, lecturer, Wesleyan University και αρθρογράφος στο Harvard Business Review, αναφέρει ότι η τελειομανία είναι «δίκοπο μαχαίρι». Από τη μια πλευρά, μπορεί να παρακινήσει κάποιον να επιδιώκει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με προϋπόθεση το έργο του να είναι υψηλής ποιότητας. Από την άλλη, όμως, μπορεί να προκαλέσει περιττό άγχος και τελικά, να υπονομεύσει την ποιότητα της εργασίας σε βάθος χρόνου και να επιβραδύνει τους ρυθμούς εξέλιξης. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι το εξής: Πώς μπορεί κάποιος να εκμεταλλευτεί τη θετική διάσταση της τελειομανίας και να μετριάσει την αρνητική; Ποια μέτρα ή τακτικές μπορούν να συμβάλουν στον έλεγχο μίας τέτοιας κατάστασης; Πώς οι άλλοι μπορούν να βοηθήσουν;

ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑΣ
Σύμφωνα με έρευνες, η τελειομανία έχει δύο διακριτές και ξεχωριστές υποδιαστάσεις, οι οποίες μπορεί να συνυπάρχουν σε ένα άτομο. Η πρώτη αφορά στην επιδίωξη της αριστείας (excellence-seeking perfectionism) και περιλαμβάνει την τάση αναζήτησης του τέλειου, την εσωτερικά οριζόμενη τελειομανία και τα υψηλά προσωπικά κριτήρια, τα οποία μπορεί να είναι υπερβολικά σε κάποιες περιπτώσεις. Όσοι επιδιώκουν την αριστεία, δεν αξιολογούν αυστηρά μόνο τη δική τους απόδοση, αλλά διατηρούν εξίσου υψηλές προσδοκίες για τους άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον τους. Η δεύτερη διάσταση αναφέρεται στην ανησυχία που διαμορφώνεται για να είναι όλα τέλεια και τον φόβο της αποτυχίας (failure-avoiding perfectionism) και συνεπάγεται μία συνεχή ανησυχία και αποστροφή για ό,τι μπορεί να χαρακτηριστεί ως αποτυχία και να οδηγήσει σε χαμηλή επίδοση. Αυτή η ομάδα κοινού επίσης ανησυχεί συνεχώς ότι το έργο της δεν είναι αρκετά καλό και πιστεύει ότι θα χάσει τον σεβασμό από τους άλλους αν δεν επιτύχει την τελειότητα.

Εκείνο που αξίζει προσοχής σχετικά με τις δύο αυτές διαστάσεις, είναι τα διαφορετικά αποτελέσματα που παράγουν. Πιο συγκεκριμένα, η επιδίωξη της αριστείας περιλαμβάνει πιο υγιείς και ευεργετικές επιδράσεις, το άτομο είναι πιο ευπροσάρμοστο, ενώ σχετίζεται με θετικά χαρακτηριστικά, διαδικασίες και αποτελέσματα με βάση το ερευνητικό τοπίο. Αντίθετα, η τελειομανία που πηγάζει από τον φόβο της αποτυχίας αποτελείται από όψεις δυσπροσάρμοστες, όπως η ανησυχία για λάθη και αμφιβολίες για ενέργειες, αισθήματα ασυμφωνίας ανάμεσα στην προσδοκία και στο παραγόμενο αποτέλεσμα.

Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΟ «ΚΥΝΗΓΙ» ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑΣ
Ενδιαφέρον προκαλεί η σχέση μεταξύ της απόδοσης και της τελειομανίας στον εργασιακό χώρο. Το Harvard Business Review επισημαίνει ότι αυτοί οι δύο όροι δεν έχουν άμεση συσχέτιση μεταξύ τους. Οι άνθρωποι που διακρίνονται για την τελειομανία τους δεν σημαίνει ότι είναι καλύτεροι από τους άλλους. Ακόμα και όσοι επιδιώκουν την αριστεία, δεν συνεπάγεται ότι θα είναι high performers σε έναν οργανισμό. Η πιθανότητα οι τελειομανείς να αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο στην υλοποίηση συγκεκριμένων εργασιών μπορεί να οδηγεί στο να παραμελούν άλλα καθήκοντα ή έργα, εξίσου σημαντικά. Επιπρόσθετα, αν και υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στη μεταβλητή της τελειομανίας και εκείνης των κινήτρων στο εργασιακό περιβάλλον, αυτή η σχέση δεν οδηγεί με ασφάλεια σε υψηλή απόδοση. Μάλιστα, η τελειομανία μπορεί μην είναι εποικοδομητική στην εργασία σε αρκετές περιπτώσεις. Αυτή η διαπίστωση, σε συνδυασμό με τις αρνητικές επιπτώσεις μίας τέτοιες κατάστασης όπως η εξουθένωση και η μη ευεξία και ευημερία, μπορεί να έχει αρνητική επιρροή σε εργαζόμενους και οργανισμούς συνολικά. Με άλλα λόγια, εάν η τελειομανία αναμένεται να επηρεάσει την απόδοση των εργαζομένων με αυξημένη εμπλοκή και κίνητρο, τότε αυτός ο αντίκτυπος αντισταθμίζεται από αντίθετες δυνάμεις, όπως η υψηλότερη κατάθλιψη και το άγχος, οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες και πέρα από τον εργασιακό χώρο.

Αναφορικά με τα στελέχη της ΔΑΔ αλλά και όλων όσοι ηγούνται ομάδας, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποβαθμίσουν ή να μην επιλέξουν υποψηφίους-εργαζόμενους που παρουσιάζουν τέτοια γνωρίσματα. Αντιθέτως, πρέπει να επιδιώξουν να επωφεληθούν το μέγιστο από μία τέτοια κατάσταση, αναγνωρίζοντας και μετριάζοντας τις πιθανές συνέπειες. Για παράδειγμα, αντί να υπενθυμίζουν συνεχώς σε αυτούς τους ανθρώπους τους στόχους απόδοσης (που είναι πιθανόν περιττοί, καθώς οι τελειομανείς συνήθως κρατούν τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα), θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στην ενθάρρυνση αυτής της ομάδας κοινού να θέσει στόχους για δραστηριότητες αναζωογόνησης, μετριασμού του άγχους και της εξάντλησης.

Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΗΣ ΠΑΓΙΔΑΣ
Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι πώς μπορούμε να βοηθήσουμε όσους ξεχωρίζουν για την τελειομανία τους έτσι ώστε να αγκαλιάσουν υγιείς εργασιακές συνήθειες και να αποφύγουν τις παγίδες; Μερικές πρακτικές είναι οι εξής:

  • Αναγνωρίστε το ίδιο το άτομο, όχι μόνο την απόδοσή του: Η τελειομανία βασίζεται στην ανάγκη για αποδοχή και επιβεβαίωση. Η αναγνώριση του ίδιου του ατόμου και της συνεισφοράς του στο εκάστοτε έργο, και όχι μόνο της τελικής του απόδοσης, συμβάλει στο να υπάρχει μία υγιής συμπεριφορά. Ένας εύκολος τρόπος είναι να αρχίσετε να συζητάτε με το ανθρώπινο δυναμικό. Συνεργαστείτε με τους ανθρώπους που εργάζονται για εσάς. Ρωτήστε τους και προσπαθήσετε να μάθετε -εντός επαγγελματικών ορίων- για το ποιοι είναι ως άνθρωποι και για τη ζωή τους. Με αυτό τον τρόπο, δείχνετε ότι τους εκτιμάτε και τους υπολογίζετε ως ανθρώπους που συμβάλλουν στην υγιή πορεία της επιχείρησης, και όχι μόνο για τα αποτελέσματα που φέρουν.
  • Να είστε επιεικείς: Σίγουρα αν είναι κάποιος τελειομανής (ή αν είστε εσείς), δεν είναι κάτι που αντιστρέφεται. Μπορεί όμως να εξομαλυνθεί εάν υιοθετηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, όπως η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον τρόπο που εργάζεται κάποιος. Η επιείκεια σε μία τέτοια κατάσταση και η προσπάθεια, μέσα από ερωτήσεις, να αναζητήσετε τρόπους για την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ο καθένας επιλέγει πώς θα λειτουργεί, μπορεί όμως να αποδειχθεί καταλυτική η συνεισφορά κάποιου στη θέσπιση ρεαλιστικών στόχων που θα αξιοποιήσουν τη θετική πλευρά της τελειομανίας.
  • Ενθαρρύνετε τη δημιουργία λίστας ελέγχου: Η επιδίωξη της αριστείας μπορεί να αποδειχθεί ένα ατέρμονο ταξίδι. Όποιος βρίσκεται σε αυτό, δεν θα σταματήσει να προχωράει, αλλά σπάνια θα είναι ικανοποιημένος από τον τελικό προορισμό. Στη βάση αυτή, η δημιουργία μίας λίστας ελέγχου για κάθε έργο και η θέσπιση μικρών στόχων προς επίτευξη μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη. Όταν σε όλα τα σημεία αυτής της λίστας, «μπει ένα τικ», τότε ο στόχος έχει επιτευχθεί και το άτομο δεν χρειάζεται να δαπανήσει περισσότερο χρόνο και ενέργεια.

ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

  • Πολύ υψηλά πρότυπα (και η πεποίθηση ότι πρέπει να επιτευχθούν)
  • Εξαιρετικά αυστηρή αυτοκριτική
  • Φόβος αποτυχίας και λάθη
  • Εστίαση σε μικρές λεπτομέρειες
  • Δυσκολία στην ολοκλήρωση μιας εργασίας ή ενός έργου
  • Έντονη αγωνία για την επίτευξη υψηλής απόδοσης και αποτελεσμάτων

ΕΑΝ ΕΙΣΤΕ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΕΙΣ…

DO

  • Μάθετε να αναγνωρίζετε το σημείο της φθίνουσας απόδοσης όταν επιδιώκετε να ολοκληρώσετε τέλεια μια εργασία. Μερικές φορές το μόνο που αξίζει, είναι να θέσετε έναν αξιόλογο στόχο.
  • Συλλογιστείτε την πρόοδό σας. Προσδιορίστε με παραδείγματα για το πότε μετριάσατε με επιτυχία την τάση σας να είστε τελειομανείς.
  • Βαθμολογήστε τα πρότυπά σας. Συχνά αυτό που γράφετε ή λέτε δεν χρειάζεται να είναι «η τελευταία λέξη σας». Απλώς, σιγουρευτείτε για τη χρησιμότητά του.

DON’t

  • Είναι λάθος να «αναμασάτε» την επίλυση του προβλήματος που προέκυψε. Όταν η σκέψη σας είναι συνεχώς γύρω από το ίδιο θέμα, αναζητήστε περισπασμούς για να σπάσετε τον κύκλο.
  • Δημιουργήστε άμορφους στόχους για την τελειότητα. Μια λίστα ελέγχου που σας εξασφαλίζει την παρακολούθηση μιας διαδικασίας με μετρήσιμους στόχους θα ήταν βοηθητική.
  • Ρωτήστε τους άλλους – έναν αξιόπιστο συνάδελφο, φίλο ή μέντορα – για να σας δώσει μία νέα προοπτική αλλά και υποστήριξη.