Σε κάθε εργασιακό χώρο πολύ συχνά γίνεται λόγος για το χτίσιμο ομάδας και τη σημασία της ομαδικής εργασίας. Ωστόσο, αν και εδώ και χρόνια το team building έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση και την ανταγωνιστικότητα μίας επιχείρησης, λίγοι είναι αυτοί που καταλαβαίνουν πώς να δημιουργήσουν την εμπειρία της ομαδικής εργασίας ή πώς να αναπτύξουν μία αποτελεσματική ομάδα.

Είναι στη φύση μας
Για να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια της ομαδικότητας και τη σημασία του χτισίματος ομάδας, θα πρέπει να εξετάσουμε λέξεις κλειδιά όπως ομάδα, επικοινωνία, αλληλεπίδραση, συνοχή, ρόλοι, συμπεριφορά, επιρροή μελών, λήψη αποφάσεων, χτίσιμο ομάδας κτλ. Οι ορισμοί αυτοί έχουν να κάνουν με τους ανθρώπους και τις ομάδες στις οποίες ανήκουν και επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις τους.

Η ανθρώπινη φύση από τις απαρχές της υπήρξε ομαδική. Όλες οι ανθρωπολογικές και ιστορικές έρευνες πείθουν ότι ο άνθρωπος πάντα ζούσε μέσα σε ομάδες που επηρέαζαν τις σκέψεις, τις πράξεις, τις αντιλήψεις και τις αξίες του.

Ως ομάδα θα μπορούσε κανείς να ορίσει τη συγκέντρωση δύο ή περισσοτέρων ατόμων που βρίσκονται και ενεργούν μεταξύ τους είτε από σύμπτωση είτε από συνειδητή επιλογή ενώ βασικό στοιχείο της ομάδας είναι η αλληλεπίδραση των ατόμων, τα οποία έχοντας συνείδηση ότι αποτελούν μία κοινωνική ομάδα, αναλαμβάνουν διαφορετικά καθήκοντα και ρόλους βάσει κοινών κινήτρων, στόχων και σκοπών.

Ο άνθρωπος εντάσσεται σε ομάδες από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η οικογένεια, το σχολείο, οι φίλοι, η εργασία αποτελούν κοινωνικά σύνολα μέσα στα οποία ο καθένας διαδραματίζει το ρόλο του και καλείται να λειτουργήσει και να ανταποκριθεί. Η αναζήτηση και η ανάλυση των τρόπων με τους οποίους λειτουργούν οι ομάδες, η ανάλυση των πράξεων και ενεργειών των ανθρώπων μέσα σε αυτές καθώς και η αποτελεσματικότητα της ομαδικής σκέψης και πράξης παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Άλλωστε δεν είναι λίγες οι θεωρίες που προέρχονται από την επιστήμη της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της ψυχανάλυσης που προσπαθούν να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα των ομάδων και το πώς ο άνθρωπος αντιδρά μέσα σε αυτές.

Ειδικά στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη «δυναμική των ομάδων» που μελετά την πορεία της ομάδας, εξετάζοντας τις δυνάμεις που αναπτύσσονται μέσα και έξω από αυτή και οι οποίες συμβάλλουν ή δυσχεραίνουν την επίτευξη των στόχων της.

Δυναμική των ομάδων
Κάθε ομάδα είναι ένα σύστημα που έχει τη δική του δομή και τις δικές του λειτουργίες και αποτελείται από άτομα που το καθένα έχει ιδιαίτερη προσωπικότητα. Έτσι, η αλληλεπίδραση μέσα στην ομάδα γίνεται τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε ατομικό καθώς στο πλαίσιο της ομάδας, κάθε άτομο ικανοποιεί τις προσωπικές του ανάγκες και επιθυμίες.

Υπό το πρίσμα της δυναμικής των ομάδων, η ανθρώπινη συμπεριφορά μελετάται σε τρία επίπεδα: σε επίπεδο ομάδας, σε επίπεδο μελών της ομάδας και σε επίπεδο σχέσεων των ανθρώπων με άλλες ομάδες. Ακόμα, σημαντική θεωρητική προσέγγιση των ομάδων είναι η ψυχοδυναμική, η οποία βασίζεται κυρίως στις απόψεις του Freud για την ομαδική συμπεριφορά. Η βασική θεωρία που πρεσβεύει αυτή η προσέγγιση είναι ότι τα πρότυπα συμπεριφοράς της ομαδικής ζωής διαμορφώνονται στην οικογένεια και ότι η ομαδική ζωή ακολουθεί τα ιεραρχικά και επικοινωνιακά πρότυπα της οικογένειας.

Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής μας, στο σχολικό ακόμα πλαίσιο, καλούμασταν να ανταπεξέλθουμε σε ρόλους και αρμοδιότητες που λαμβάνουν χώρα σε ομαδικό επίπεδο, όπως το να συμμετέχουμε σε ομαδικά παιχνίδια. Σε αυτά, το κάθε παιδί κατέχει ένα σημαντικό ρόλο, και πρέπει να συμπεριφέρεται και να λειτουργεί με ομαδικό πνεύμα ώστε να επιτευχθεί ο κοινός στόχος. Και στην ενήλικη ζωή, τόσο ως επαγγελματίες κατά την εκτέλεση των εργασιακών μας καθηκόντων όσο και σε προσωπικό επίπεδο, καθημερινά καλούμαστε να κινηθούμε και να λειτουργήσουμε με πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους ομάδες ανθρώπων.

Ωστόσο, παρόλο που η συμμετοχή ενός ατόμου σε μια ομάδα αποτελεί έμφυτο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, πολλές φορές, εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής και των γρήγορων και απαιτητικών ρυθμών της, χρειάζεται το χαρακτηριστικό αυτό να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ασκήσεις και δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στην έννοια Team Building.


Εταιρική κουλτούρα και ομαδικότητα
Οι απαιτήσεις της σημερινής αγοράς εργασίας, έχουν δημιουργήσει συνθήκες τέτοιες όπου καλούμαστε να περνάμε τις περισσότερες ώρες της ημέρας στο χώρο εργασίας μας. Σε αυτό το περιβάλλον και στο πλαίσιο των εργασιακών μας υποχρεώσεων, οφείλουμε να συνδιαλεγόμαστε αποτελεσματικά με συναδέλφους, συνεργάτες και προϊσταμένους προς την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Η ανάπτυξη της εταιρικής κουλτούρας γύρω από έναν κοινό στόχο και όραμα είναι δυνατό να καλλιεργηθεί μέσα από δραστηριότητες Team Building το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στη θεωρία και την πρακτική της οργανωτικής ανάπτυξης των επιχειρήσεων.

Αν ομάδα ορίζουμε ένα γκρουπ ανθρώπων που δουλεύουν για ένα κοινό στόχο, το Team Building είναι η διαδικασία που θα βοηθήσει αυτή την ομάδα να επιτύχει το στόχο της. Ο όρος Team Building αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο μίας επιχείρησης για τη βελτίωση της απόδοσης μίας ομάδας εργαζομένων.

Τα είδη δραστηριοτήτων χτισίματος ομάδας είναι πολλά και ποικίλα και μπορούν να περιλαμβάνουν από παιδικά παιχνίδια και απλές ασκήσεις μέχρι πιο σύνθετες δραστηριότητες και περίπλοκες προσομοιώσεις που έχουν ειδικά σχεδιαστεί για την ανάπτυξη μίας ομάδας και για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών.

Για παράδειγμα, τέτοιες δραστηριότητες ενθαρρύνουν τα μέλη μίας ομάδας να περνούν χρόνο μαζί, άλλες, με περισσότερο ψυχαγωγικό χαρακτήρα, μπορούν να συμβάλλουν στο να γνωριστούν καλύτερα τα μέλη μίας ομάδας και να εμπνεύσουν δημιουργικότητα, υπάρχουν ομαδικά προγράμματα ανάπτυξης, όπως παιχνίδια για τη δυναμική των ομάδων, που είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσουν τα άτομα να ανακαλύψουν τρόπους προσέγγισης ενός προβλήματος, τρόπους αποτελεσματικής συνεργασίας και νέων μεθόδων προσέγγισης διαφόρων θεμάτων, ουσιαστική ανάλυση των ρόλων κάθε μέλους της ομάδας και εκπαίδευση για το πώς μπορούν να συνεργάζονται καλύτερα κτλ.

«Οι δραστηριότητες team building βρίσκουν εφαρμογή σε κάθε επιχείρηση που επιθυμεί να έχει μία ομάδα που δουλεύει αποτελεσματικά και αποδοτικά», υποστηρίζει η Θεανώ Παπαϊωάννου, Sales Director της Scoutway και συμπληρώνει μεταξύ άλλων: «Η μέθοδος αυτή βοηθά τους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν τη δύναμη της συνεργασίας και τη μαγεία της διαφορετικότητας κάθε εργαζομένου καθώς ανακαλύπτουν μέσα από το “παιχνίδι” τα “δυνατά σημεία” των συναδέλφων του».

Τύποι ασκήσεων
Οι περισσότερες ασκήσεις χτισίματος ομάδας που επιλέγονται από τις επιχειρήσεις για τους εργαζομένους τους, έχουν σκοπό την προώθηση της επικοινωνίας και της συνεργασίας. Διακρίνονται σε ασκήσεις που απευθύνονται σε συγκεκριμένο επίπεδο εργαζομένων, σε μικρές ή μεγάλες ομάδες, σε indoor και outdoor δραστηριότητες κτλ. Στις ασκήσεις όπου η συμμετοχή των ανθρώπων είναι περισσότερο πνευματική, η επικέντρωση δεν είναι τόσο στη φυσική άσκηση όσο στην άσκηση του μυαλού.

Πιο αναλυτικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι συγκεκριμένοι τύποι ασκήσεων διακρίνονται σε:
Ασκήσεις επικοινωνίας. Αυτού του τύπου οι ασκήσεις στοχεύουν στη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των μελών μίας ομάδας. Ο στόχος είναι, μέσω της αποτελεσματικής επικοινωνίας να μπορούν να επιλυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ομάδα. Κατά το σχεδιασμό μίας τέτοιας δραστηριότητας δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία και την επίδραση της καλής επικοινωνίας στην απόδοση της ομάδας.

Ασκήσεις επίλυσης προβλημάτων/λήψης αποφάσεων. Οι ασκήσεις αυτές απευθύνονται κυρίως σε ομάδες που εργάζονται από κοινού για την επίλυση δύσκολων θεμάτων και  προβλημάτων ή καλούνται να λάβουν πολύπλοκες αποφάσεις. Αυτού του είδους οι ασκήσεις είναι από τις πιο συνηθισμένες και φαίνεται να έχουν την πιο άμεση σχέση με αυτό που θέλουν οι εργοδότες από τις ομάδες τους. Ο σκοπός αυτών των ασκήσεων είναι να εξασκηθούν οι συμμετέχοντες στο να εντοπίζουν το πρόβλημα όταν αυτό δεν είναι εύκολα εμφανές και όταν απαιτείται από την ομάδα να καταλήξει σε μία πιο δημιουργική και αποδοτική λύση.

Ασκήσεις σχεδιασμού και προσαρμοστικότητας. Το να διαθέτουν τα μέλη μίας ομάδας ικανότητες προγραμματισμού και προσαρμογής στις αλλαγές είναι πολύ σημαντικό ειδικά όταν η ομάδα καλείται να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην ανάθεση καθηκόντων ή στη λήψη πολύπλοκων αποφάσεων. Οι ασκήσεις αυτές επικεντρώνονται σε θέματα εκπαίδευσης προγραμματισμού και προσαρμογής στην αλλαγή και ο στόχος είναι η ανάδειξη της σημασίας τους πριν την εφαρμογή μίας λύσης.

Ασκήσεις εμπιστοσύνης. Μία δραστηριότητα αυτού του τύπου, εμπλέκει τα μέλη της ομάδας με τέτοιο τρόπο ώστε να αναπτυχθεί η μεταξύ τους εμπιστοσύνη. Οι ασκήσεις αυτές συχνά δεν είναι εύκολες στην εφαρμογή τους καθώς δεν είναι απλό το να καλλιεργηθεί και να χτιστεί εμπιστοσύνη ανάμεσα σε ανθρώπους.

«Η επένδυση στην ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος και επικοινωνίας δεν είναι πολυτέλεια αλλά επιτακτική ανάγκη και επιτυγχάνεται με τον καλύτερο τρόπο όταν υλοποιηθεί σ’ ένα πρόγραμμα με Outdoor activities» δηλώνει η Θ. Παπαϊωάννου και συμπληρώνει «όταν οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν Outdoor προσεγγίσεις, διοργανώνονται ειδικά προγράμματα εσωτερικού χώρου που επιτυγχάνουν παρόμοια αποτελέσματα ακόμα και σε μία αίθουσα που διαθέτει η ίδια η εταιρεία. Οι ενέργειες ποικίλουν από απλές “bonding” ασκήσεις-δραστηριότητες μέχρι σύνθετες προσομοιώσεις καταστάσεων του επαγγελματικού περιβάλλοντος και πολυήμερα προγράμματα ειδικά σχεδιασμένα για την εξέλιξη μιας ομάδας» αναφέρει η Θ. Παπαϊωάννου και συμπληρώνει «τα προγράμματα αυτά ισορροπούν ανάμεσα στη θεωρία και την πρακτική της ομαδικής ανάπτυξης».


Στόχοι
Το Team Building αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για οποιοδήποτε περιβάλλον εργασίας και επικεντρώνεται στο να βγάλει προς τα έξω το καλύτερο από μία ομάδα και να εξασφαλίσει τη θετική επικοινωνία, τις ηγετικές ικανότητες και την ικανότητα στενής και αποτελεσματικής συνεργασίας για την επίλυση προβλημάτων.

Ανάμεσα στους στόχους των δραστηριοτήτων χτισίματος ομάδας είναι η βελτίωση της επικοινωνίας, η καλλιέργεια ευχάριστου εργασιακού κλίματος, η κινητοποίηση της ομάδας, η μεγαλύτερη εξοικείωση ανάμεσα στα μέλη της και η ένωση προς έναν κοινό σκοπό.

Επιπλέον, οι ασκήσεις αυτές βοηθούν τους συμμετέχοντες να μάθουν περισσότερα για τον ίδιο τους τον εαυτό, τόσο για τα δυνατά όσο και για τα αδύνατα σημεία, να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα του κάθε μέλους της ομάδας, να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί η συνεκτικότητα της ομάδας αλλά και να εξασκηθούν στην αποτελεσματική συνεργασία με στόχο την ολοκλήρωση των εργασιών.

Σχεδιάζοντας και επιλέγοντας την κατάλληλη άσκηση
Πολλές από τις δραστηριότητες που γίνονται στο πλαίσιο του χτισίματος ομάδας αποτυγχάνουν γιατί οι υπεύθυνοι δεν καταφέρνουν να ορίσουν ξεκάθαρα την ομάδα που επιθυμούν να χτίσουν αλλά και τους στόχους που επιδιώκονται να επιτευχθούν. Όταν μία ομάδα αντιμετωπίζει προβλήματα, χρειάζεται να καθοριστούν τα αίτια, ενώ όταν δεν υπάρχουν προβλήματα θα πρέπει να προσδιοριστεί ο τρόπος με τον οποίο θα βελτιωθεί ή θα μεγιστοποιηθεί η απόδοση της ομάδας. Πρέπει λοιπόν να προσδιοριστούν οι περιοχές εκείνες που επιδέχονται βελτίωσης και κατόπιν να επιλεχθεί η άσκηση ή η δραστηριότητα εκείνη που θα φέρει τη βελτίωση.

Κάθε ομάδα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας της, στην απόδοση και στην αποτελεσματικότητά της. Έτσι, κατά τη διαδικασία επιλογής της κατάλληλης άσκησης χτισίματος ομάδας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ομάδας που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας της όπως το μέγεθος, η δομή, η συνοχή και οι κοινωνικοί κανόνες.

Προκειμένου λοιπόν, οι ασκήσεις team building που επιλέγονται από μία επιχείρηση να είναι αποτελεσματικές, πρέπει να εντοπίζονται και να καθορίζονται οι ανάγκες, τα χαρακτηριστικά της ομάδας για την οποία προορίζονται ασκήσεις αλλά και το πρόβλημα ή τα προβλήματα που επιδιώκεται να επιλυθούν.

Επιπλέον, κατά το σχεδιασμό του Team Building είναι σημαντικό να αξιολογείται κατά πόσο σαφή είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα και οι προσδοκίες για την απόδοση της ομάδας από το executive leadership και πόσο ξεκάθαρα έχουν μεταφερθεί αυτά στα μέλη του γκρουπ που συμμετέχουν.

Επιπλέον, σημαντικό είναι οι άνθρωποι να κατανοούν τους λόγους για τους οποίους έχει δημιουργηθεί η ομάδα και γιατί συμμετέχουν σ’ αυτή όπως και τον τρόπο με τον οποίο η στρατηγική χρησιμοποίησης των ομάδων βοηθά την οργάνωση στην επίτευξη των στόχων της και στην επικοινωνία των επιχειρηματικών της στόχων. Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τη λίστα με τις πιθανές δραστηριότητες χτισίματος ομάδας προκύπτουν και άλλα ερωτήματα, οι απαντήσεις των οποίων μπορούν να βοηθήσουν στη σωστή επιλογή: Ποια δραστηριότητα θα επιτύχει την αλλαγή που επιδιώκεται;

Συμμετέχουν όλα τα μέλη της ομάδας με διάθεση; (Αν ορισμένα άτομα συμμετέχουν αναγκαστικά, δημιουργούνται εμπόδια στη συνοχή και τη δυναμική της ομάδας). Μπορεί να καλλιεργηθεί η εμπιστοσύνη και η ειλικρίνεια μέσα από τις συγκεκριμένες δραστηριότητες; Υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο στην περίπτωση που κάτι πάει στραβά; Ακόμα, πολύ σημαντικό είναι να διασφαλιστεί ότι μέσα από τις ασκήσεις δεν κρύβεται κανένα ψυχολογικό ρίσκο όπως και το ότι οι συμμετέχοντες θα αντιμετωπιστούν με σεβασμό. Δεν πρέπει να επιβαρύνεται ψυχολογικά κανείς από τους συμμετέχοντες όπως και δεν πρέπει να υπάρχει καμία πιθανότητα ταπείνωσης ή ανάπτυξης οργής μεταξύ των μελών.

Επιπρόσθετα χρειάζεται να επιβεβαιωθεί ότι μέσα από τις δραστηριότητες αυτές δεν θα εκτεθούν φόβοι ή ανικανότητες όπως επίσης και ότι δεν θα διατρέξει κάποιος σωματικός κίνδυνος.

Είναι βασικό εκτός από τον προσδιορισμό και την αποσαφήνιση των ομαδικών στόχων, να εντοπίζονται τα πιθανά εμπόδια που δυσκολεύουν την επίτευξή τους. Να τίθενται σε εφαρμογή οι παράγοντες εκείνοι που επικουρούν τους επιδιωκόμενους στόχους και να μετράται και να παρακολουθείται συνεχώς η πρόοδος των ασκήσεων προκειμένου να διασφαλίζεται η επίτευξη των στόχων.

Σχετικά με το ποια στελέχη αφορούν αυτές οι δραστηριότητες η Θ. Παπαϊωάννου υποστηρίζει ότι απευθύνονται σε όλα τα στελέχη μίας εταιρείας. «Προκειμένου να εκπονηθεί το καταλληλότερο πρόγραμμα για τις ανάγκες μίας ομάδας, λαμβάνονται υπόψη η θέση στο οργανόγραμμα της ομάδας που θα πραγματοποιήσει την ενέργεια αλλά και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των μελών της όπως η ηλικία των συμμετεχόντων, ο συσχετισμός αντρών / γυναικών, ο τόπος και η εποχή πραγματοποίησης της ενέργειας και η προηγούμενη εμπειρία των συμμετεχόντων».


Case Study: Το Team Building στη Vodafone
Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και απαιτητικό επιχειρηματικό περιβάλλον, κάθε εταιρεία ή οργανισμός προκειμένου να είναι επιτυχημένος οφείλει να χτίζει αποτελεσματικές ομάδες εργασίας. Εκεί που όλα φαίνονται αναπόφευκτα ή αδύνατα η ισχύς των πολλών («ισχύς εν τη ενώσει») μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα. Η πρόσληψη ικανών ατόμων δεν συνεπάγεται και μακροπρόθεσμη επιτυχία της εταιρείας.

Όταν όμως ικανοί άνθρωποι δουλεύουν συλλογικά στην επίτευξη στόχων τότε τα αποτελέσματα μπορεί να είναι πραγματικά αξιοζήλευτα.

Η διαδικασία «team building» είναι μια βιωματική μέθοδος προκειμένου τα στελέχη μιας εταιρείας να βελτιώσουν συμπεριφορές απαραίτητες στην ανάπτυξη της ομαδικότητας.

Η επιτυχία του «team building» συνίσταται στην επίτευξη όσο το δυνατό περισσότερων συνεργειών μέσα στην ομάδα.

Η εταιρική κουλτούρα της Vodafone, εκτός των άλλων, υποστηρίζει και ενθαρρύνει την εργασία σε ομαδικό επίπεδο καθώς:

  • Η εταιρεία έχει κοινούς στρατηγικούς στόχους και προτεραιότητες που διαχέονται σε όλο τον οργανισμό.
  • Ενθαρρύνει και αξιοποιεί την δια-τμηματική συνεργασία ώστε να μειώνεται η δυνατότητα δημιουργίας τμηματικών σιλό και να αυξάνεται η αποδοτικότητά της.
  • Αναγνωρίζει και επιβραβεύει την ομαδική συνεισφορά στην επίτευξη των στόχων.

Οι «βιωματικές δραστηριότητες» (Team Building) αποσκοπούν στην κατανόηση τόσο της δυναμικής της ομάδας όσο και της διαφορετικότητας κάθε μέλους αυτής, στην ανάπτυξη ποιοτικής και αποτελεσματικής συνεργασίας, εμπιστοσύνης και ειλικρινούς επικοινωνίας και στην ανάπτυξη εταιρικής κουλτούρας που προάγει την ομαδικότητα.

Εξειδικευμένοι και έμπειροι φορείς επιλέγονται με βάση τη δυνατότητα ανταπόκρισής τους στις συγκεκριμένες ανάγκες της εταιρείας, την μεθοδολογία που ακολουθούν, τη δια-δραστικότητα των προγραμμάτων τους, την εμπειρία τους και την επάρκεια γνώσης για να πραγματοποιήσουν τις «βιωματικές δραστηριότητες» στα στελέχη της εταιρείας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι τα στελέχη επιζητούν αυτή τη μορφή εκπαίδευσης καθώς έρχονται πιο κοντά και ενδυναμώνουν τις μεταξύ τους διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες τείνουν να τυποποιηθούν στο σημερινό εργασιακό περιβάλλον.

Ηλίας Μοσχονάς, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού, Vodafone Panafon