Οι επιτυχημένες πρακτικές και τα χρήσιμα νομικά εργαλεία βρέθηκαν στο επίκεντρο του συνεδρίου με τίτλο «Σύγχρονο Εργασιακό Περιβάλλον και Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση», που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή επιφανών νομικών, θεσμικών εκπροσώπων αλλά και στελεχών της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Κωνσταντίνος Κρεμαλής, Δικηγόρος ΑΠ, έλληνας εκπρόσωπος του IUS LABORIS και Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έδωσε το στίγμα του συνεδρίου, το οποίο ήταν η πρόθεση να προλάβει εξελίξεις και τυχόν προβλήματα, με δεδομένο ότι το εργασιακό περιβάλλον διανύει μια περίοδο ασφαλιστικής μεταρρύθμισης.
Από την πλευρά του Ελληνικού Ινστιτούτου Μάνατζμεντ Ανθρώπινου Δυναμικού, η Πρόεδρός του, Μαίρη Γεωργιάδου, τόνισε την ευκαιρία που προσφέρει το συνέδριο να ακουστούν περαιτέρω απόψεις, ιδέες και προτάσεις αλλά και να σταλούν μηνύματα σε αυτούς που νομοθετούν για ένα εργασιακό περιβάλλον ανάπτυξης. Η Μ. Γεωργιάδου επισήμανε ότι το Ε.Ι.Μ.Α.Δ «δηλώνει παρόν» στις εξελίξεις.
Ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Διοίκησης Επιχειρήσεων, επισήμανε ότι οι συζητήσεις για τις ασφαλιστικές και εργασιακές μεταρρυθμίσεις θα έπρεπε να έχουν γίνει αρκετά χρόνια πριν αλλά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο στη χώρα μας καθώς αυτοί που μπορούν να κάνουν τη διαφορά συνήθως δεν ακούν τις απόψεις των άλλων.
Εξήγησε ότι ζούμε σε μια κρίσιμη περίοδο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Ευρωζώνη και την παγκόσμια οικονομία. «Η μείωση της ανεργίας κατά 8 μονάδες θα σήμαινε έσοδα πάνω από 5 δισ. ευρώ αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται συζήτηση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, των εργοδοτών και των εργαζομένων» εξήγησε ο Κ. Λαμπρινόπουλος και συνέχισε λέγοντας ότι αυτό είναι δύσκολο να επιτευχθεί σε μια χώρα όπου η κάθε πλευρά έχει τη δική της ατζέντα. «Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας» εξήγησε και κατέληξε ότι η πρωτοβουλία θα πρέπει να προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα δηλαδή από τον επιχειρηματικό κόσμο.
Επαγγελματικά ταμεία
Την κατάσταση που βρίσκονται τα επαγγελματικά ταμεία στην Ευρώπη, σύμφωνα με την εμπειρία του IUS LABORIS μετέφερε ο Κ. Κρεμαλής στην κεντρική του ομιλία.
Ξεκαθάρισε πως η ξένη γνώση μπορεί να φανεί χρήσιμη κάτω από κάποιες προϋποθέσεις μεταξύ των οποίων:
α) επιλογή μιας χώρας με χαρακτηριστικά όχι ίδια με την Ελλάδα αλλά με διαφορετική ποικιλία,
β) την πηγή έμπνευσής μας θα πρέπει να την βλέπουμε σφαιρικά και όχι αποσπασματικά,
γ) πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν κάποιες επιπτώσεις από την εισαγωγή στοιχείων από άλλες χώρες, αν αυτή δεν συνοδεύεται από γνώση της νομολογίας των ελληνικών δικαστηρίων και της διοικητής πρακτικής και
δ) η διαρκής παρακολούθηση των προοπτικών της κοινωνικής ασφάλισης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και όχι απλή έρευνα αγοράς πριν από την καθιέρωση συστήματος συμπληρωματικής ασφάλισης.
Ο Καθηγητής αναφέρθηκε, επίσης, και στους μύθους που περιβάλλουν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης με πιο χαρακτηριστικούς «το ότι η επαγγελματική και η ιδιωτική κερδοσκοπική ασφάλιση αποτελούν ανταγωνιστικούς θεσμούς», «υπάρχει ασαφές φορολογικό περιβάλλον για την επαγγελματική ασφάλιση σε σύγκριση με την ιδιωτική», «το κόστος της επαγγελματικής ασφάλισης είναι αδικαιολόγητο» κ.ά.
Η πρόταση, σύμφωνα με τον Κ. Κρεμαλή είναι να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση της επαγγελματικής και ιδιωτικής κερδοσκοπικής ασφάλισης, κατά το σχεδιασμό μιας επαρκούς και βιώσιμης συμπληρωματικής ασφάλισης, ανάλογα με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους.
Το ρόλο των ασφαλιστικών εταιρειών στη δημιουργία ΤΕΑ ανέλυσε η Μαργαρίτα Αντωνακάκη, Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος.
«Για να μιλήσουμε για τα Επαγγελματικά Ταμεία θα πρέπει να δούμε το γενικότερο θέμα του συνταξιοδοτικού συστήματος» επισήμανε η ίδια και συνέχισε: «Τα χαρακτηριστικά ενός ιδανικού Συνταξιοδοτικού Συστήματος είναι η βιωσιμότητα και η επάρκεια. Ωστόσο, πρόκειται για δύο χαρακτηριστικά σε μάχιμη κατάσταση όταν η χρηματοδότηση δεν επαρκεί».
Σύμφωνα με την Μ. Αντωνάκη παρατηρείται σε πολλές χώρες και βεβαίως και στην Ελλάδα σαφέστατη μείωση παροχών ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, προκειμένου να διασωθεί το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης.
Η επάρκεια θυσιάζεται στη βιωσιμότητα ενώ παράλληλα, διεθνώς, αναπτύσσονται πρόσθετα συνταξιοδοτικά σχήματα κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα καθώς συνειδητοποιείται η ανάγκη για πρόσθετη συνταξιοδοτική αποταμίευση. Αναφορικά με τη στάση της Πολιτείας η Γενική Διευθύντρια της Ε.Α.Ε.Ε. τόνισε ότι θα πρέπει να αναγνωρίσει τις ασφαλιστικές εταιρείες ως ισότιμους φορείς επαγγελματικής ασφάλισης με βάση και τις ρυθμίσεις της κοινοτικής οδηγίας και τότε τα οφέλη που θα έχει, θα είναι: ανάπτυξη των επαγγελματικών ταμείων και εκτόνωση του ασφαλιστικού προβλήματος, ταχύτητα των διαδικασιών, χαμηλό κόστος και αποφυγή κεφαλαίων ίδρυσης, ανάπτυξη ασφαλιστικής αγοράς (επενδύσεις και θέσεις εργασίας).
«Οι ασφαλιστές ζωής έχουν μεγάλη εμπειρία στην προσφορά και διαχείριση συνταξιοδοτικών λύσεων ενώ ταυτόχρονα έχουν αυστηρούς κανόνες φερεγγυότητας και εποπτείας ώστε να εγγυώνται τις συντάξεις. Πρέπει να υπάρξει σαφής οριοθέτηση του αντικειμένου που μπορεί να αναλάβει η Ιδιωτική Ασφάλιση και των σχετικών όρων (και πάντα με ισοδύναμα φορολογικά κίνητρα)» κατέληξε.
Στα ερωτήματα «Είναι η επαγγελματική ασφάλιση η λύση του ασφαλιστικού προβλήματος; Η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί την εναλλακτική του δημοσίου συστήματος; Τι κενό καλύπτει του δημοσίου συστήματος;» έδωσε απαντήσεις η Δρ. Άρτεμις Αναγνώστου-Δεδούλη, Πρόεδρος της Ένωσης για την Προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων και Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Στο πρώτο ερώτημα απάντησε ότι η επαγγελματική ασφάλιση, τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα εν γένει, δεν μπορούν από μόνα τους να αποτελέσουν τη λύση του ασφαλιστικού ζητήματος. Αποτελούν, ωστόσο, ένα κλειδί αντιμετώπισης του ασφαλιστικού ζητήματος και θωράκισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων και είναι μια αναγκαιότητα. Για το αν η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί την εναλλακτική λύση του δημοσίου συστήματος η Δρ. Αρ. Δεδούλη επεσήμανε ότι δεν αποτελεί εναλλακτική λύση της κύριας ασφάλισης αλλά μια συμπληρωματική λύση, που πρέπει να λειτουργεί παράλληλα και ταυτόχρονα με την κύρια ασφάλιση και τους κλάδους υγείας.
Όπως εξήγησε η ίδια, όμως, αποτελεί την εναλλακτική λύση της επικουρικής ασφάλισης των εφάπαξ παροχών, των ειδικών κατηγοριών εργαζομένων και των απασχολουμένων στα βαρέα και ανθυγιεινά και στις νέες μορφές απασχόλησης.
Επιπρόσθετα, σχετικά με το κενό του δημόσιου συστήματος που καλύπτει η επαγγελματική ασφάλιση επεσήμανε ότι αυτό είναι η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος ώστε μέσα από ένα μικτό σύστημα οικονομικής λειτουργίας να επιτυγχάνεται εξισορρόπηση των οικονομικών απωλειών των ασφαλιστικών συστημάτων. Το ότι τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης μπορεί να αποτελούν τη διέξοδο σε ένα συνταξιοδοτικό σύστημα που καταρρέει διαπραγματεύτηκε στην παρουσίασή του ο Παναγιώτης Ζαμπέλης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της AON HEWITT, Πρόεδρος της Ένωσης Αναλογιστών Ελλάδας και Πρόεδρος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης προσωπικού ΕΛΤΑ.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει ήδη υιοθετήσει την άποψη ότι τα συνταξιοδοτικά σχήματα 2ου πυλώνα (επαγγελματική ασφάλιση) και 3ου πυλώνα (ιδιωτική ασφάλιση), αποτελούν τη διέξοδο στα προβλήματα που έχουν σωρευτεί στα συστήματα του 1ου πυλώνα (κρατικές συντάξεις)» είπε. Για να μπορέσουν, ωστόσο, τα ΤΕΑ να ευδοκιμήσουν και στη χώρα μας θα πρέπει να δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα όπως φορολογικά, πιθανή μείωση εισφορών κοινωνικής ασφάλειας, εξάλειψη της γραφειοκρατίας, λογικά κόστη, νομικό πλαίσιο χωρίς «θολές περιοχές» και εξάλειψη περιττών περιορισμών (π.χ. ελάχιστο πλήθος μετεχόντων).
Ο Π. Ζαμπέλης δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην αυστηρή και σύγχρονη εποπτεία, η οποία είναι απαραίτητη και προϋποθέτει τη δημιουργία μίας και μοναδικής εποπτικής αρχής έναντι των δύο που υπάρχουν σήμερα (Εθνική Αναλογιστική Αρχή και Δ/νση Επαγγ. Ασφ.) αλλά και εποπτεία ουσίας και όχι των τύπων. «Τα ΤΕΑ μπορούν να αναπτυχθούν αν καταρχάς πεισθούν οι επιχειρήσεις ότι δεν θα βρεθούν μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις μετά τη δημιουργία τους» τόνισε.
Case study
Την εμπειρία του από τη σύσταση Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Interamerican, παρουσίασε ο Ανδρέας Παναγιώτου, Διευθυντής ΤΕΑ Προσωπικού και Διευθυντής Ομαδικών Συνταξιοδοτικών Ασφαλίσεων στην Interamerican Group. Η προσπάθεια δημιουργίας του ΤΕΑ ξεκίνησε το 2007, όπου ελήφθη η εταιρική απόφαση για τη δημιουργία του και συστάθηκε μια επιτροπή που είχε στόχο τη δημιουργία Καταστατικού, την εκπόνηση των Αναλογιστικών Μελετών, τον καθορισμό της Επενδυτικής Πολιτικής, τη διερεύνηση θεμάτων λειτουργίας του ΤΕΑ, την ενημέρωση των Υπαλλήλων αλλά και την επικοινωνία με τις Αρχές.
Μέσα από αρκετές διαδικασίες, μεταξύ των οποίων οι παρουσιάσεις στο Προσωπικό, συμβολαιογραφικές πράξεις για την Ίδρυση του ΤΕΑ Interamerican, την υποβολή στις Αρχές για έγκριση, τον καθορισμό της διαδικασίας μετάβασης από το Ομαδικό Συνταξιοδοτικό στο ΤΕΑ, τις εγγραφές των μελών κ.ά., στα τέλη του 2010 το ΤΕΑ ήταν έτοιμο και πραγματοποιήθηκε η πρώτη Γενική Συνέλευση κι εκλογή Μελών Δ.Σ. και Ελεγκτικής Επιτροπής.
Σήμερα το ΤΕΑ, σύμφωνα με τον Α. Παναγιώτου αριθμεί 550 μέλη, απασχολεί έναν εργαζόμενο και τα εκτιμώμενα κεφάλαια υπό διαχείριση θα διαμορφωθούν στο τέλος του χρόνου σε € 6 εκατ. Αναφορικά με τη διοίκηση του ΤΕΑ περιλαμβάνει 7μελές Δ.Σ. (4 εκλεγμένοι εκπρόσωποι των ασφαλισμένων και 3 διορισμένοι εκπρόσωποι του Ομίλου), ένα Διευθυντή, μία Επιτροπή Επενδύσεων και μία Ελεγκτική Επιτροπή ενώ η ενημέρωση των μελών του γίνεται με την άμεση πρόσβαση τόσο στους Ατομικούς Συνταξιοδοτικούς Λογαριασμούς όσο και σε όλα τα οικονομικά στοιχεία τα οποία βρίσκονται διαθέσιμα στο internet.
Επιπρόσθετα, υπάρχει και μία ετήσια ενημέρωση που δείχνει την εξέλιξη του Ατομικού Συνταξιοδοτικού Λογαριασμού από την έναρξη της ασφάλισης και όλες τις κινήσεις του Λογαριασμού για το προηγούμενο έτος.
Στη συνέχεια ο Διευθυντής ΤΕΑ Προσωπικού της Interamerican υπερθεμάτισε τα οφέλη στα οποία συγκαταλέγονται: 100% φορολογική έκπτωση των εισφορών εργαζομένων και εταιρείας, αύξηση εργοδοτικών εισφορών κατά 50% και σημαντικά αυξημένη συμμετοχή εργαζομένων με προσωπικές εισφορές, ενδυνάμωση συνταξιοδοτικού εισοδήματος των εργαζομένων και προστασία του βιοτικού επιπέδου στη συνταξιοδότηση.
«Η ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων στις διαδικασίες ίδρυσης του Ταμείου ισχυροποίησε τους δεσμούς τους με την εταιρεία ενώ η απευθείας επικοινωνία τους με το ΤΕΑ και το υψηλό επίπεδο διαφάνειας σε συνδυασμό με το αυξημένο συνταξιοδοτικό εισόδημα ενδυνάμωσε το αίσθημα ασφάλειας των εργαζομένων. Όλα τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της εργασιακής σχέσης, τη διατήρηση της εργασιακής ειρήνης και την αύξηση της παραγωγικότητας».
Νέες στρατηγικές στοχεύσεις
«Θα πρέπει να αναζητήσουμε ένα νέο μοντέλο που θα διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή ως προς τη σύνταξη, τις παροχές υγείας, την κοινωνική προστασία κ.λπ.» δήλωσε ο Ροβέρτος Σπυρόπουλος, Διοικητής του ΙΚΑ και συνέχισε: «Η χρηματοδότηση αυτού του βιώσιμου μοντέλου, να αναζητηθεί με τη συνευθύνη του κράτους, της δημόσιας οικονομίας, των επιχειρήσεων, των πολιτών, της κοινωνίας των πολιτών, καθώς η με καθορισμένους όρους συνεργασία της δημόσιας οικονομίας, της ιδιωτικής οικονομίας, των επιχειρήσεων, των πολιτών, της κοινωνίας των πολιτών, αποτελεί τη μόνη λύση».
Ο Ρ. Σπυρόπουλος αναφέρθηκε διεξοδικά και στις βασικές αρχές ενός νέου συστήματος συνταξιοδότησης που είναι η δημιουργία ενός Ενιαίου Οργανισμού Συνταξιοδότησης για όλους τους πολίτες (μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους, συμβασιούχους έργου, εργαζόμενους από απόσταση, κ.ά.), η δημιουργία Ενιαίου Οργανισμού Υγείας και Κοινωνικής Προστασίας, η συμβολή της δημόσιας χρηματοδότησης για τη διασφάλιση της βασικής σύνταξης και των παροχών υγείας και η διμερής χρηματοδότηση για την οικοδόμηση αναλογικής – ανταποδοτικής σύνταξης ενώ τόνισε και τη σημασία της συνεργασίας του Δημοσίου με την ιδιωτική οικονομία και τον πολίτη, για πρόσθετες παροχές σύνταξης, υγείας κ.λπ.
Ο 2ος πυλώνας του ασφαλιστικού συστήματος
Στο πρώτο πάνελ συζήτησης με συντονιστή τον Σπύρο Φρεμεντίτη, δημοσιογράφο στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία και στη ΝΕΤ, ο Ρ. Σπυρόπουλος μίλησε για το μείζον θέμα του πώς θα γίνει η ζεύξη των επικουρικών με τα επαγγελματικά ταμεία δηλαδή του πώς θα γίνει η ζεύξη του δημοσίου τομέα με την επιχείρηση.
Στην ερώτηση για τα κίνητρα που πρέπει να δοθούν για τη δημιουργία επαγγελματικών ταμείων, ο Π. Ζαμπέλης απάντησε ότι δεν υπάρχει νόμος φορολογικής απαλλαγής και ότι οι επιχειρήσεις προκειμένου να μπουν στη διαδικασία δημιουργίας ΤΕΑ θέλουν ξεκάθαρη νομοθεσία. Παίρνοντας το λόγο η Μ. Αντωνακάκη αναφέρθηκε στην ύπαρξη μόλις 9 ΤΕΑ και τόνισε ότι θα πρέπει το κράτος να αναρωτηθεί γιατί δεν είναι μεγαλύτερος αυτός ο αριθμός καθώς βάσει στοιχείων η επαγγελματική ασφάλιση είναι απαραίτητη και πρέπει να υπάρχει.
Αναφορικά με το θεσμό των ΤΕΑ στις τράπεζες ο Τριαντάφυλλος Λυσιμάχου, Γενικός Διευθυντής Ασφαλιστικών Εργασιών της Τράπεζας Πειραιώς, εξήγησε ότι πρέπει καταρχάς να ξεπεραστεί η δυσπιστία για το τι γίνεται με τα λεφτά και ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί με καλή οργάνωση και ξεκάθαρη νομοθεσία. Επίσης, ανέφερε και το ρόλο των συνδικάτων που είναι υπεύθυνα για τη σωστή ενημέρωση των μελών τους.
Ο Γιώργος Κουτσούκος, Δικηγόρος Παρ’ Εφέταις-Υπ.ΔΝ και συνεργάτης της ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία, αναφερόμενος στο πώς μπορεί κάποιος να διασφαλίσει αυτό το ποσοστό του μισθού του που δίνεται στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης διευκρίνισε ότι υπάρχει κάποια ασφαλιστική σύμβαση ή ενδέχεται να υπάρχει και κάποιος τρίτος που διαχειρίζεται τα χρήματα και αυτά από μόνα τους αποτελούν μία διασφάλιση.
Αναφέρθηκε, επίσης, στο «στοίχημα» του πώς οι αυτοδιοικούμενοι φορείς όπως είναι τα ΤΕΑ μπορεί να εντάσσονται σε ετεροδιοικούμενους όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες και ο καθένας θα έχει το διακριτό του ρόλο. Σύμφωνα με τον ίδιο αυτοί οι δύο φορείς θα πρέπει να αναπτύξουν μια πολύ γόνιμη συνεργασία.
IUS LABORIS: Μία παγκόσμια συμμαχία
Με μία σύντομη παρουσίαση του IUS LABORIS (Global Human Resources Lawyers) ξεκίνησε την παρουσίασή του ο Franco Toffoletto, πρόεδρος του Δικτύου και Managing Partner του Toffoletto e Soci. Ο F. Toffoletto, μετέφερε την εμπειρία του Δικτύου σχετικά με μία συγκριτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε περισσότερες από 15 χώρες όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται θέματα όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, το δίκαιο των διακρίσεων, της ιθαγένειας κτλ.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα της μελέτης που παρουσίασε ο F. Toffoletto είναι η συγκριτική αποτύπωση που αφορά σε καταγγελία συμβάσεων εργασίας και πώς αντιμετωπίζεται σε κάθε χώρα και η εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας σε κάθε χώρα που ερευνήθηκε.
Όπως προέκυψε, σε όλες τις χώρες που διερευνήθηκαν, εκτός από την Αργεντινή, τις ΗΠΑ και τη Βραζιλία, υπάρχει γενική προστασία απέναντι στην παράνομη απόλυση. Ολοκληρώνοντας την παρουσίασή του ο F. Toffoletto αναφέρθηκε στο θέμα που απασχολεί την τρέχουσα περίοδο την Ιταλία, δηλαδή τις επιχειρηματικές συμβάσεις και τις σχέσεις τους με τις ομοιοεπαγγελματικές.
Όπως ανέφερε, αναμένονται εξελίξεις σε αυτά τα θέματα, ενώ οι περισσότερες ενέργειες σε νομοθετικό επίπεδο μέχρι τώρα στην Ιταλία, αφορούν προβλέψεις για μειώσεις μισθών προκειμένου να αποφευχθούν ομαδικές απολύσεις, ερευνώνται ευέλικτα μέτρα απασχόλησης κτλ.
Εργασιακές σχέσεις σε συνθήκες κρίσης
Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο Γιώργος Γεωργίου, Κύπριος Εκπρόσωπος του IUS LABORIS και Managing Partner της George Z. Georgiou & Associates, ο οποίος αναφέρθηκε στις εργασιακές σχέσεις σε συνθήκες κρίσης. Ο ομιλητής, μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα που παρουσίασε από την Κύπρο, θέλησε να δείξει πώς επηρεάζονται οι εργασιακές σχέσεις και πώς το εργατικό δίκαιο μπορεί να αμβλύνει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.
Όπως ανέφερε «η κρίση συνεπάγεται στο περιβάλλον μίας εταιρείας πίεση στο ανθρώπινο δυναμικό, μειώσεις ωφελημάτων/απολύσεις και τεταμένες εργασιακές σχέσεις οι οποίες είναι θέμα εργατικού δικαίου με διαχρονική θέση την προστασία του εργοδοτούμενου και την απαγόρευση μονομερών μεταβολών».
Η μείωση των εσόδων, της ρευστότητας και του κύκλου εργασιών είναι ορισμένες από τις επιπτώσεις της κρίσης σε μία εταιρεία και οι δυνατότητες του εργοδότη όταν είναι αντιμέτωπος με τέτοιες καταστάσεις είναι να λάβει μέτρα όπως απολύσεις (με τη μορφή πλεονασμού, με εκούσια σχέδια αποχώρησης και πρόωρες αφυπηρετήσεις), μέτρα που φυσικά έχουν επιπτώσεις.
Άλλη δυνατότητα που έχει ο εργοδότης είναι η μονομερής μεταβολή των όρων απασχόλησης, δηλαδή η μείωση μισθών, ωφελημάτων, η αύξηση των ωρών εργασίας κτλ. Και σε αυτή την περίπτωση οι επιπτώσεις είναι σοβαρές όπως ο εξαναγκασμός σε παραίτηση, το δυσαρεστημένο προσωπικό, η αδυναμία εκτέλεσης αλλαγών κτλ. Ολοκληρώνοντας, τόνισε ότι το Εργατικό Δίκαιο δεν είναι πανάκεια, ότι στηρίζεται στην αρχή της εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων και ότι πρέπει να ισοζυγίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και των εργοδοτών.
«Η μόνη λύση είναι η πρόληψη, να υπάρχει δηλαδή ένα εξειδικευμένο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού σε κάθε εταιρεία, να διαθέτει εξειδικευμένους συμβούλους σε θέματα HR που καταλαβαίνουν την επιχειρηματική διάσταση και οι οποίοι να μετρούν την παραγωγικότητα, να βλέπουν κάποια προβλήματα νωρίς και να λαμβάνουν διαρθρωτικά μέτρα εγκαίρως και όχι μέτρα απότομης αντίδρασης» εξήγησε.
Συνοψίζοντας, ο ομιλητής υποστήριξε, ότι καθώς οι εργασιακές σχέσεις είναι κάτι σύνθετο, τα πάντα χρειάζονται ισορροπία, ο εργοδότης χρειάζεται να λαμβάνει μέτρα έγκαιρα, να βλέπει τα μακροπρόθεσμα ωφελήματα και έτσι μπορεί να εξέλθει της κρίσης.
Νέες εργασιακές συνθήκες
Για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τις ατομικές συμβάσεις στις νέες εργασιακές συνθήκες μίλησε ο Ισίδωρος Παπαμιχάλης, Διευθυντής Ανθρώπινου στο STAR CHANNEL. Ο Ι. Παπαμιχάλης, ξεκίνησε την παρουσίασή του αναφερόμενος στο περιβάλλον της τηλεοπτικής βιομηχανίας και στο πώς αυτό επηρεάστηκε από τις αλλαγές στο εργασιακό πλαίσιο. Όπως υποστήριξε, ο σκοπός σε μακροοικονομικό επίπεδο είναι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα και σε επιχειρηματικό, η επιβίωση των επιχειρήσεων ενώ αναφέρθηκε και στους μνημονιακούς στόχους μέσα στο 2011.
Τόσο οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων όσο και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων βρίσκονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες καταστάσεις. Οι ατομικές συμβάσεις έρχονται να καλύψουν το κενό των συλλογικών που αδυνατούν ή αποτυγχάνουν να φέρουν αποτελέσματα. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στη βαθιά κρίση στην οποία έχουν περιέλθει οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί όπου η μέση μείωση εσόδων από την αρχή της κρίσης άγγιξε το 50% και στις αρνητικές προοπτικές στη διαφημιστική αγορά.
Ειδικά για το STAR ανέφερε ότι σχεδιάστηκε πρόγραμμα εθελοντικής μείωσης αποδοχών για την αντιμετώπιση της κρίσης, το οποίο απευθύνθηκε σε στελέχη και προσωπικό και η συμμετοχή σε αυτό ήταν πολύ μεγάλη.
Ολοκληρώνοντας, ο Ι. Παπαμιχάλης δήλωσε ότι «οι προκλήσεις είναι πρωτόγνωρες, οι δυσκολίες στη διαχείριση μεγάλες, ανατρέπονται νοοτροπίες και κεκτημένα πολλών ετών και δεν φαίνεται ακόμη να έχουμε βρει την ισορροπία». Όπως τόνισε, σε περιόδους κρίσης ψάχνουμε αξίες για να τις αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Οι επιπτώσεις του νέου Εργατικού Νόμου
Στο πάνελ που ακολούθησε με συντονιστή τον Σπ. Φρεμεντίτη, και τη συμμετοχή του Ειδικού Γραμματέα του Σ.ΕΠ.Ε. (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας), Μιχάλη Χάλαρη, του Γενικού Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού του ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ, Γιάννη Δρίτσα, του Ι. Παπαμιχάλη και της Αλεξίας Στράτου, Δικηγόρου Παρ’ Εφέταις – LLM, Συνεργάτη της ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία, συζητήθηκαν και αναλύθηκαν οι Εργασιακές Συνθήκες και συγκεκριμένα οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του νέου Εργατικού Νόμου.
Όπως ανέφερε ο Μ. Χάλαρης, οι μειώσεις των μισθών βοηθούν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας αλλά καμία εταιρεία δεν δείχνει διάθεση για αύξηση προσωπικού. Το κατώφλι, όπως ανέφερε, είναι η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση ενώ οι ατομικές συμβάσεις μέχρι στιγμής, δεν κατατίθενται στο Σ.ΕΠ.Ε. Επιπλέον, αναφερόμενος στους τρεις νόμους που έχουν περάσει από τον προηγούμενο χρόνο, υποστήριξε ότι προσπάθησαν πολύ να μειώσουν το εργατικό κόστος και να κάνουν πιο ευέλικτη την αγορά εργασίας.
Ο Γ. Δρίτσας, αναφερόμενος στα χρόνια εμπειρίας που διαθέτει στον τομέα του HR, υποστήριξε ότι οι τελευταίες εξελίξεις δεν έχουν λύσει τα προβλήματα που αφορούν σε διάφορα θέματα. Για παράδειγμα, σχετικά με τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, ειδικά για το χώρο των σούπερ μάρκετ, ανέφερε ότι αναμένονται εξελίξεις και ότι το μέτρο είναι θετικό για τον εργαζόμενο που μπορεί να μεταφέρει ρεπό κτλ αλλά και για την εταιρεία και κυρίως για τον κλάδο που έχει εποχιακές ανάγκες. Το θέμα της γραφειοκρατίας έθιξε ο Γ. Δρίτσας το οποίο συνεπάγεται ένα μεγάλο κόστος για την εταιρεία.
Στην πολυνομία που υπάρχει τον τελευταίο χρόνο αναφέρθηκε η Α. Στράτου και στο γεγονός ότι άρχισαν να βρίσκουν εφαρμογή νόμοι που δεν ίσχυαν ενώ ο Μ. Χάλαρης αναφερόμενος στο θεσμό της ειδικής επιχειρησιακής σύμβασης υποστήριξε ότι δεν εφαρμόστηκε ευρέως και ότι μετά την περίπτωση της ΝΕΟΓΑΛ, οι υπόλοιπες εταιρείες φοβήθηκαν την αρνητική διαφήμιση.
Οι περισσότεροι στο πάνελ συμφώνησαν ότι η πολύπλοκη και αντικρουόμενη πολυνομία μπερδεύει και δυσκολεύει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους επιθεωρητές εργασίας.
Ευέλικτες μορφές απασχόλησης
Στο τελευταίο πάνελ του συνεδρίου η συζήτηση επικεντρώθηκε στη νέα πραγματικότητα στην αγορά εργασίας, τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης και στους τομείς, τις τάσεις και τις εφαρμογές της απασχόλησης. Στη συζήτηση συμμετείχαν η Δρ. Βενετία Κουσία, Πρόεδρος ΕΝΕΠΑΣΕ (Ένωση Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης & Στελέχωσης Επιχειρήσεων), η Λευκή Παπαχαραλάμπους, Επίκουρος Καθηγήτρια ΤΕΙ, Σύμβουλος Ανθρώπινου Δυναμικού, η Νότα Γιαννακούρα, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού στην TUI Hellas, ο Γιάννης Κούμενος, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού & Διοικητικής Μέριμνας στον Όμιλο Εταιρειών J&P Αβαξ και ο Δημήτριος Κρεμαλής, Δικηγόρος Παρ’ Εφέταις-PhD, Εταίρος της ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία.
Η Δρ. Β. Κουσία, υποστήριξε ότι χρειαζόμαστε ισορροπημένες σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και επιχειρήσεων για να προχωρήσουμε ενώ ο Γ. Κούμενος αναφέρθηκε στη μεγάλη μείωση των έργων στον τομέα των κατασκευών η οποία και οδήγησε σε περικοπές προσωπικού και εξέφρασε την ελπίδα να αρχίσουν πάλι τα έργα από το φθινόπωρο.
Μέχρι τότε, όπως δήλωσε, έχουν μπει σε μία διαδικασία εκ περιτροπής εργασίας μέχρι να επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς. Ένας άλλος τρόπος για την αντιμετώπιση της κατάστασης, όπως υποστήριξε, είναι ότι κάνουν χρήση των αδειών. Η Ν. Γιαννακούρα αναφερόμενη στον τουρισμό υποστήριξε ότι συμβαίνει κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει σαν εργαζόμενους και αυτό είναι η αυξημένη αδήλωτη εργασία. Σχετικά με το ρόλο του HR τόνισε ότι πρέπει να κρατάει τις ισορροπίες στην εταιρεία ενώ όσον αφορά τις ευέλικτες μορφές εργασίας, υποστήριξε ότι έχουν εφαρμόσει τη μειωμένη απασχόληση και ότι προσπαθούν να δώσουν ευκαιρίες σε άτομα χωρίς εμπειρία και για αυτό παίρνουν άτομα από σχολές – κολέγια κτλ.
Η Λ. Παπαχαραλάμπους υποστήριξε ότι βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μεταξύ πραγματικότητας και μύθου και καθώς αμφισβητούμε αυτό που ξέραμε ως τώρα και δεν ξέρουμε τι θα συμβεί, δημιουργείται άγχος και ανασφάλεια και ψάχνουμε λύσεις στο πουθενά.
Όπως ανέφερε, όλοι ζούμε την ίδια οδυνηρή πραγματικότητα, που μιλάει για ανασφάλεια, μη ξεκάθαρες διαδικασίες, μαύρη εργασία κτλ και για αυτό πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τα πράγματα κάπως διαφορετικά. Επιπλέον, υποστήριξε ότι η πρόοδος και η ταχύτητα με την οποία κυκλοφορεί η γνώση είναι πολύ μεγάλη και πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτούς τους πόρους όσο το δυνατό περισσότερο και σαν παράδειγμα ανέφερε την τηλεεργασία, την ευέλικτη αυτή μορφή εργασίας κατά την οποία ο εργαζόμενος δεν χρειάζεται να βρίσκεται συνέχεια στην εταιρεία.
Με αυτό τον τρόπο, μειώνεται το κόστος και για τον εργοδότη και τον κάνει πιο ευέλικτο ενώ για τον εργαζόμενο το όφελος είναι μία καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ίσως για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια βλέπουμε να οδηγούμαστε σε μία ευελιξία στην αγορά εργασίας υποστήριξε ο Δ. Κρεμαλής και συμπλήρωσε ότι ο νομοθέτης δίνει εργαλεία που πλέον την επιτρέπει, ενώ δίνεται στην επιχείρηση το μέσο να μπορέσει να ελαστικοποιήσει το ωράριο, να αξιοποιήσει τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης.
Ακόμα και οι νομικοί δυσκολεύονται να «αλιεύσουν» το κατάλληλο νομοθέτημα για την αξιοποίηση της κατάλληλης διάταξης, όπως υποστήριξε ενώ πρόσθεσε ότι η προοπτική της ευελιξίας βρίσκεται στο flexicurity και ότι η επιλογή δεν πρέπει να γίνεται βλέποντας με κοντόφθαλμη ματιά μόνο το κόστος. Υπό την πίεση του ΔΝΤ πρέπει η εργασία να γίνει πιο ευέλικτη, υποστήριξε η Δρ. Β. Κουσία, συμπληρώνοντας ότι πρόκειται για μορφές εργασίας που άλλες χώρες διαθέτουν και αξιοποιούν από τη δεκαετία του ’50. Σχετικά με την αρνητική χροιά που έχει ο όρος «ευέλικτες μορφές απασχόλησης» υποστήριξε ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έρχεται στην επικαιρότητα όταν έχει κάποιο πρόβλημα η επιχείρηση και ότι δεν έχουν προβληθεί όσο πρέπει οι θετικές πλευρές τους.
Όπως υποστήριξε η Λ. Παπαχαραλάμπους, το μεγαλύτερό μας πρόβλημα είναι η νοοτροπία γιατί ενώ θέλουμε όλα γύρω μας να αλλάξουν, δεν αλλάζει η νοοτροπία μας. Όπως τόνισε, χρειάζεται εκπαίδευση, για να αναπτυχθεί ένα προσωπικό πολλαπλών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Τέλος, όπως αναφέρθηκε, μία ισχυρή οικονομία είναι ευέλικτη, παρέχει ασφάλεια και mobility για μια ζωή και η ευελιξία φαίνεται να έχει ένα λαμπρό μέλλον.
