Η ανάγκη ύπαρξης του ταλέντου της ηγεσίας στις σύγχρονες εταιρείες είναι αδιαμφισβήτητη. Και παρόλο που εξακολουθεί να μην υπάρχει συμφωνία ως προς το τι συνιστά έναν καλό ηγέτη, φαίνεται πως ολοένα και περισσότερο έχει αρχίσει να εμπεδώνεται η άποψη ότι οι ηγετικές ικανότητες -ή τουλάχιστον κάποιες από αυτές- αφενός μπορούν να διδαχτούν και να αναπτυχθούν, αφετέρου ότι δεν αφορούν μόνο στην ανώτατη διοίκηση ενός οργανισμού, αλλά και σε στελέχη και εργαζόμενους χαμηλότερων βαθμίδων στην εταιρική ιεραρχία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι εταιρείες ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζουν τη σημασία των προγραμμάτων εκπαίδευσης και ανάπτυξης ηγετικών ικανοτήτων για το σύνολο του οργανισμού και προβαίνουν στις αντίστοιχες ενέργειες και επενδύσεις. Κατά πόσο όμως αυτές οι προσπάθειες αποδίδουν καρπούς;

H αλλαγή θεωρείται σήμερα μία από τις κορυφαίες επιχειρηματικές προκλήσεις για τους οργανισμούς – διακυμάνσεις στην αγορά, νέες τεχνολογίες, μεταβαλλόμενα νομοθετικά πλαίσια, νέες πελατειακές απαιτήσεις δημιουργούν νέες ανάγκες και αλλάζουν διαρκώς τα δεδομένα. Οι σύγχρονοι ηγέτες καλούνται να διαθέτουν βαθιά κατανόηση αυτών των ζητημάτων και των καταστάσεων που αντιμετωπίζουν οι οργανισμοί τους, καθώς και των τρόπων με τους οποίους μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά. Ταυτόχρονα, είτε πρόκειται για έναν μεσαίου επιπέδου manager, είτε για έναν project leader, είτε για τον CEO της εταιρείας, όλοι οι ηγέτες απαιτείται να διαθέτουν ένα σύνολο soft skills που θα τους βοηθήσει να αλληλεπιδρούν αποτελεσματικά με τα μέλη της ομάδας τους – όποια και αν είναι αυτή η ομάδα. Αυτές οι δεξιότητες περιλαμβάνουν ικανότητες και ποιότητες όπως η επικοινωνία, η παρακίνηση (motivation), η ικανότητα να διαμοιράζουν καθήκοντα και αρμοδιότητες (delegation), η θετική στάση, η αξιοπιστία, η δημιουργικότητα, η ανατροφοδότηση, η υπευθυνότητα, η δέσμευση και η ευελιξία. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν σαφές ότι η ηγεσία πλέον, εντός μίας εταιρείας, δεν περιορίζεται στους επικεφαλής ή τους ρόλους ευθύνης, αλλά αποτελεί μία ικανότητα, ή ένα ταλέντο που απαιτείται να υπάρχει τόσο κάθετα όσο και οριζόντια στο σύνολο του οργανισμού.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων μέσα από προγράμματα εκπαίδευσης αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις εταιρείες. Και αυτό γιατί ενώ τα στελέχη μπορεί να είναι γενικώς εξαιρετικά αποδοτικά στην εργασία τους, ωστόσο συχνά δεν διαθέτουν την απαραίτητη «τεχνογνωσία» ώστε να ηγηθούν αποτελεσματικά. Πολύ συχνά, εργαζόμενοι που προάγονται σε θέσεις ευθύνης δεν έχουν περάσει από την απαιτούμενη εκπαίδευση που προσφέρει την αναγκαία κατάρτιση σχετικά με τις τεχνικές ηγεσίας και διοίκησης.

Μία στρατηγική ισχυρού και σύγχρονου leadership skills training μπορεί να καλύψει αυτά τα κενά και να δημιουργήσει περισσότερο αποτελεσματικά στελέχη και managers για την εταιρεία. Ταυτόχρονα, προσφέρει μία μεγάλη γκάμα πλεονεκτημάτων στον εργαζόμενο – τόσο σε προσωπικό όσο και επαγγελματικό επίπεδο- όπως είναι:

  • ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης
  • μεγαλύτερο σεβασμό προς ανωτέρους και ομότιμους
  • αυξημένη αυτοπεποίθηση
  • ικανότητα να καθοδηγήσει και να εμπνεύσει άλλους ανθρώπους
  • αυξημένα communications skills.

Έρευνες, ωστόσο, δείχνουν ότι λίγοι οργανισμοί διαθέτουν αρκετούς ταλαντούχους ηγέτες. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα “High-Impact Leadership: The New Leadership Development Model”, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από την Bersin By Deloitte και στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 2000 HR και business leaders από όλο τον κόσμο, αναδεικνύει την ανάγκη οι σύγχρονοι οργανισμοί να αναθεωρήσουν πλήρως τον τρόπο που αναπτύσσουν τους ηγέτες τους. Σύμφωνα με την έρευνα, μόλις το 25% των εταιρειών που συμμετείχαν αξιοποιούν το οργανωσιακό τους πλαίσιο για την ενίσχυση της ηγεσίας και των leadership skills.

The leadership gap
Φαίνεται ότι παρά τις σημαντικές προσπάθειες που καταβάλουν οι εταιρείες, οι διευθύνσεις HR και τα τμήματα Learning & Development, την πολλών εκατομμυρίων αγορά leadership development και τα περισσότερα από 70 χρόνια ακαδημαϊκής έρευνας για θέματα ηγεσίας, η συνολική επιτυχία των εταιρειών στην ανάπτυξη ηγετών παραμένει μικρή. Το κενό ικανότητας για την ανάπτυξη ηγετών διευρύνεται -όπως φαίνεται και στην μελέτη “Global Human Capital Trends 2016: The new organization Different by design” της Deloitte- και οι ηγετικές δεξιότητες εμφανίζονται αδύναμες σε όλο το φάσμα των κλάδων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την έρευνα της Bersin, η οποία δείχνει ότι το «ικανό ηγετικό ταλέντο» είναι σπάνιο. Πιο συγκεκριμένα, μόλις το 60% των ηγετών στις εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα επιδεικνύει εμπορικό δαιμόνιο και επιχειρηματική κρίση, το 48% θεωρούνται φορείς αλλαγής και καινοτομίας και μόλις το 44% αναπτύσσει το ταλέντο για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (Διάγραμμα 1).

Είναι προφανές ότι το ζήτημα που πολλοί HR και επιχειρηματικοί ηγέτες καλούνται να επιλύσουν είναι να αναγνωρίσουν που έκαναν λάθος στις προσπάθειές τους για ανάπτυξη ικανών ηγετών καθώς και πώς μπορούν να αλλάξουν το γεγονός αυτό.


Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, ο βασικότερος λόγος για την έλλειψη ηγετικού ταλέντου εντός των εταιρειών είναι η τάση των οργανισμών να βασίζονται αποκλειστικά στα προγράμματα ανάπτυξης ηγεσίας. Αντιθέτως, οι πλέον αποτελεσματικοί οργανισμοί σε αυτό τον τομέα τείνουν να βασίζουν την ανάπτυξη ηγεσίας στο DNA τους – κάτι που σημαίνει ότι εφαρμόζουν συστήματα, διαδικασίες, κουλτούρα και πρακτικές που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των ηγετών σε καθημερινή βάση. Οι εταιρείες αυτές αποκτούν σαφές προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού, αφού:

  • έχουν 37% περισσότερα έσοδα ανά εργαζόμενο
  • είναι πέντε φορές πιο πιθανό να αναμένουν και να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην αλλαγή
  • είναι 10 φορές πιο πιθανό να είναι αποτελεσματικές στην αναγνώριση και την ανάπτυξη ηγετών
  • είναι 11 φορές πιο πιθανό να διαθέτουν μεγάλο αριθμό ηγετών που αναπτύσσουν το ταλέντο της εταιρείας.

Τάσεις
Σύμφωνα με το American Management Association Enterprise, που αποτελεί τμήμα του American Management Association, οι βασικότερες τάσεις που σήμερα επηρεάζουν -ή θα έπρεπε να επηρεάζουν- τον σχεδιασμό της εκπαίδευσης και ανάπτυξης ηγετικών ικανοτήτων -και κατ’ επέκταση ηγετών- των εταιρειών είναι:

  • Η διεύρυνση του όρου «ηγέτης»: Οι οργανισμοί διακρίνουν σήμερα τα άτομα που είναι ηγέτες με βάση την επίδρασή τους και όχι την εξουσία τους ή τον επαγγελματικό τους τίτλο. Ολοένα και περισσότερο, ηγέτης θεωρείται «οποιοσδήποτε», είτε διαχειρίζεται ανθρώπους είτε όχι, ο οποίος είναι top performer στον συγκεκριμένο ρόλο του.
  • Επανεστίαση στις βασικές ικανότητες: Τα προγράμματα που εστιάζουν στα βασικά skills μπορεί να περιορίστηκαν στη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ωστόσο φαίνεται ότι πλέον έχει αρχίσει να διαφαίνεται μία ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση για ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας – στοιχεία που στοχεύουν στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της δέσμευσης του ανθρώπινου δυναμικού.
  • Οι κορυφαίες δεξιότητες για την ανάπτυξη ηγεσίας είναι: διαχείριση αλλαγής, ικανότητα ανάπτυξης εμπιστοσύνης και επιρροής καθώς και ομάδων, επίλυση προβλημάτων και κριτική σκέψη.
  • Ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι επιζητούν τη συμμετοχή σε προγράμματα ηγεσίας: Οι εταιρείες διαπιστώνουν ότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι επιθυμούν και διεκδικούν να συμπεριληφθούν σε αντίστοιχα προγράμματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης και καλούνται να βρουν τρόπους να ανταποκριθούν αλλά και να αξιοποιήσουν την αυξανόμενη αυτή ζήτηση.
  • Multi-modular εκπαίδευση: Στο σύγχρονο κόσμο του διάσπαρτου εργατικού δυναμικού, είναι σημαντικό οι εταιρείες να διασφαλίσουν ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα που επιλέγουν μπορούν να επεκταθούν με λύσεις e-learning, virtual learning και mobile learning.
  • Οι περισσότερες εταιρείες αποφεύγουν τον όρο “high potential”: Διαπιστώνεται μία ολοένα και μεγαλύτερη απροθυμία ο χαρακτηρισμός υποψηφίων για τα διάφορα προγράμματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης ηγεσίας ως “high potential” (υψηλών προοπτικών). Και αυτό γιατί ο όρος υπονοεί ότι κάποιοι άλλοι εργαζόμενοι δεν έχουν σημαντικές προοπτικές – κάτι που δεν αποτελεί ούτε υγιές ούτε επιθυμητό μήνυμα για να μεταφέρεται στους εργαζόμενους, στο σύνολο της εταιρείας ή ακόμα και στην αγορά.
  • Η επιλογή για τα σχετικά προγράμματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης ηγεσίας καθίσταται περισσότερο αμερόληπτη: Οι εταιρείες σήμερα επιδιώκουν να κάνουν τη διαδικασία αιτήσεων για τέτοια προγράμματα περισσότερο συστημική και αμερόληπτη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αναμένουμε μεγαλύτερη διαφάνεια στα κριτήρια απόδοσης, αλλαγές στην οργανωσιακή στρατηγική και περισσότερο ευέλικτες ευκαιρίες καριέρας.
  • Αυξανόμενη εστίαση στην ανάπτυξη ατομικής συνεισφοράς: Περισσότεροι από ένας στους τρεις οργανισμούς σήμερα ενισχύουν τις προσπάθειές τους για την ανάπτυξη των επιμέρους συνεισφέροντων. Οι λεγόμενοι “high potential” εργαζόμενοι συγκεντρώνουν συχνά όλη την προσοχή και την εκπαίδευση, ενώ οι μεμονωμένοι συνεισφέροντες δύσκολα συμπεριλαμβάνονται στα προγράμματα ανάπτυξης ηγεσίας. Ωστόσο, πρόκειται για ανθρώπους κλειδιά σε κάθε οργανισμό – βασικούς «παίκτες» που υλοποιούν πράγματα παρόλο που δεν έχουν κάποιο διοικητικό ρόλο ή εξουσία. Είναι ηγέτες χωρίς τον τίτλο.

Viewpoint
Βίκυ Θεοφανόγιαννη, Head of HR, Mylan Greece:
Ο ηγέτης γεννιέται ή γίνεται;

Το ερώτημα αυτό έχει απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί όχι μόνο επαγγελματίες στο χώρο του HR και γενικότερα των επιχειρήσεων, αφού πρόκειται για ένα ερώτημα το οποίο αφορά το σύνολο της κοινωνίας μας, καθώς συχνά έχουμε ανάγκη από ανθρώπους οι οποίοι να είναι ικανοί να ηγηθούν ομάδων, οργανισμών ή ακόμη και εθνών.
Αλλά ποιος θεωρείται ηγέτης;

Ηγέτης είναι εκείνος που δύναται με το όραμά του και την στάση του να εμπνέει τους άλλους. Είναι εκείνος που μπορεί επιτυχημένα να δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες και να επιστρατεύσει εκείνους τους πόρους, στη σωστή αναλογία, που θα του επιτρέψουν με την κατάλληλη στρατηγική να επιτύχει τους στόχους του, όποιοι κι αν είναι αυτοί.
Ηγέτης μπορεί να είναι ο καθένας μας.

Σύμφωνα με τις προσδοκίες ηγεσίας – leadership expectations της Mylan, κάθε εργαζόμενος, σε οποιονδήποτε ρόλο μπορεί να είναι ηγέτης, εάν διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά:

  • Κυριότητα, αναλαμβάνει δράση και είναι επίμονος στο να επιτύχει, έχει συναίσθηση των ευθυνών του
  • Καθοδήγηση, δείχνει το δρόμο και τον τρόπο στην ομάδα του ή στους συναδέλφους του, παρακινώντας και ενθαρρύνοντας θετικές συμπεριφορές
  • Αξιοπιστία και Ακεραιότητα, κάνει το σωστό, όχι το εύκολο, καλύπτει επιτυχώς τις προσδοκίες
  • Πάθος, είναι ασυμβίβαστος, προκαλεί συνέχεια το status quo, ξεπερνά τα εμπόδια προτείνοντας λύσεις.
  • Διάθεση για συνεχή μάθηση, δεν επαναπαύεται στις δάφνες του, βελτιώνει συνέχεια τον εαυτό του και τις δυνατότητές του.

Πώς δημιουργείς, λοιπόν, τέτοιους ανθρώπους; Ή μήπως δεν δημιουργείς αλλά πρέπει απλά να τους εντοπίσεις; Θεωρώ ότι η αλήθεια είναι κάπου στην μέση. Σίγουρα η διαδικασία επιλογής των κατάλληλων προφίλ, που θα μπορούν στη συνέχεια να μαθαίνουν και να εξελίσσονται είναι σημαντική. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι και το περιβάλλον, μέσα στο οποίο θα κληθούν να λειτουργήσουν και να επιτύχουν.

Η διαδικασία ανάπτυξης ηγετικών συμπεριφορών δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από εργασιακές προκλήσεις και νέα projects που θα επιτρέψουν στον εργαζόμενο να τολμήσει, να συνεργαστεί, να καινοτομήσει και να προτείνει λύσεις σε νέα προβλήματα, που θα τον πάνε ένα βήμα πιο μπροστά. Η συνειδητή έκθεση σε καταστάσεις που θα ενισχύσουν το self-awareness και θα φωτίσουν δυνατά και αδύνατα σημεία, το coaching ή το mentoring από έμπειρους συνεργάτες, διαδικασίες στοχοθέτησης- αξιολόγησης μέσω feedback – ετήσιου πλάνου ανάπτυξης και εργαλείων που θα ενθαρρύνουν την εξέλιξη και την μάθηση, είναι μόνο κάποια από τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούμε για την προώθηση ηγετικών συμπεριφορών, που θα κάνουν την διαφορά.

Στο πλαίσιο αυτό, το νέο online σύστημα εκπαίδευσης της Mylan – MyUniversity, επιτρέπει σε κάθε εργαζόμενο, με την στήριξη του προϊσταμένου του, να έχει πρόσβαση σε έναν μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών πόρων παγκοσμίως, σε χρόνο που εκείνος επιλέξει.

Ο ηγέτης, λοιπόν, γίνεται, όχι επειδή θα διαθέτει εκείνα τα πρωτότυπα χαρακτηριστικά που θα τον ξεχωρίζουν, αλλά επειδή και οι εκάστοτε συνθήκες, ο οργανισμός και το περιβάλλον θα του επιτρέψουν να ενδυναμώσει τα χαρακτηριστικά αυτά για να τα μετατρέψει σε όχημα δημιουργίας Αξίας.

Case Study
Κλειώ Σταυρίδου, Head of Learning and Development, AXA Insurance:
Ανάπτυξη Ηγετικών Δεξιοτήτων από την ΑΧΑ Ασφαλιστική

Η ΑΧΑ, μέσω ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης, προσφέρει συνεχώς στους ανθρώπους της τα απαραίτητα εφόδια και εργαλεία που θα τους δώσουν τη δυνατότητα για επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη. Ο σχεδιασμός της στρατηγικής ανταποκρίνεται διαρκώς στις πραγματικές ανάγκες και προτεραιότητες, τόσο της Εταιρείας όσο και του ανθρώπινου δυναμικού της, δημιουργώντας έτσι μια κοινή και παράλληλη πορεία ανάπτυξης και διαρκούς βελτίωσης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων και την ενίσχυση συναισθηματικής νοημοσύνης. Στην ΑΧΑ πιστεύουμε πως η εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού και η επίτευξη των στόχων υλοποιούνται αποτελεσματικά, όταν τα άτομα που έχουν ομάδα διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να μεταφέρουν το όραμα και τη στρατηγική της Εταιρείας στις ομάδες τους και βέβαια όταν έχουν στη διάθεσή τους και τα κατάλληλα εργαλεία για τη σωστή διαχείριση αυτών. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Εταιρεία έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα Manager@AXA το οποίο έχει 3 ενότητες και αφορά τόσο το διοικητικό προσωπικό όσο και το δίκτυο πωλήσεων της Εταιρείας.

Mini Manager@AXA: Εκπαίδευση σε δεξιότητες ηγεσίας σε άτομα που έχουν άτυπη ομάδα – διάρκεια 1 έτος
Manager@AXA: Εκπαίδευση σε δεξιότητες ηγεσίας σε Managers της εταιρείας – διάρκεια 3 έτη
Manager@AXA Diploma: Εκπαίδευση σε Managers της εταιρείας στις αρχές του coaching και της συναισθηματικής νοημοσύνης – διάρκεια 1 έτος.

Σύμφωνα με την Στέλλα Κουτσοπούλου, Supervisor of Health Individual Policy Management, η οποία είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει και στις 3 ενότητες του προγράμματος: «H συμμετοχή μου στα συγκεκριμένα προγράμματα, σαν νέα supervisor αλλά και σαν υπεύθυνη διαχείρισης ομάδων έργων, αποτέλεσαν μεγάλη βοήθεια για εμένα. Η διαχείριση ανθρώπων είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και η εκπαίδευση σε αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Τα σεμινάρια Manager@AXA σε βοηθούν, με συγκεκριμένα παραδείγματα, να κατανοήσεις πως πρέπει να λειτουργείς σε διάφορες περιστάσεις. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια αυτών, έχεις την ευκαιρία να ακούσεις τις εμπειρίες συναδέλφων και πώς αυτές αντιμετωπίστηκαν ή θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι αναγνωρίσιμο τόσο από τον manager όσο και από τον εργαζόμενο».

Από την πλευρά της, η Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού της ΑΧΑ, Άννα Μανιάτη, αναφέρει: «Οι άνθρωποί μας, είναι για εμάς το σημαντικότερο κεφάλαιο. Σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξή τους, η εφαρμογή ατομικών επαγγελματικών πλάνων ανάπτυξης που στηρίζονται στις προσωπικές ανάγκες, και τον επαγγελματικό προσανατολισμό του κάθε μέλους του οργανισμού μας, αποτελεί θεμελιώδη αρχή προς τη συνεχή εξέλιξη».

Συνοψίζοντας, η στρατηγική της Εταιρείας μας στην Εκπαίδευση και Ανάπτυξη των ανθρώπων της προωθεί την επαγγελματική αριστεία και την προσέλκυση νέων ταλέντων επιβεβαιώνοντας τη διάκριση της ΑΧΑ ως το #1 Best Workplace*!

*#1 Best Workplace 2016, στην κατηγορία εταιρειών με περισσότερους από 250 εργαζομένους