Η ολοένα αυξανόμενη τάση δημιουργίας τμημάτων Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού στις ελληνόκτητες ναυτιλιακές επιχειρήσεις αποτελεί ένα σχετικά πρόσφατο μεν, αλλά πολύ θετικό δε φαινόμενο. Τα στελέχη ανθρώπινου δυναμικού με ικανοποίηση παρατηρούμε την εντεινόμενη έμφαση που δίνεται στη σύσταση και λειτουργία τμημάτων ΔΑΔ στον ναυτιλιακό κλάδο..

Ωστόσο, δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε το γεγονός ότι στις ναυτιλιακές εταιρείες του εξωτερικού τα τμήματα ΔΑΔ, ήδη εδώ και χρόνια, αποτελούν όχι μόνο στρατηγικό εταίρο και κομμάτι της βασικής οργανωτικής δομής αλλά περιλαμβάνουν – ή έστω εμπλέκονται ενεργά- και στη διαχείριση των πληρωμάτων.

Τα εργαλεία της ΔΑΔ, ενώ για τους περισσότερους μοιάζουν να έχουν εφαρμογή μόνο στα στελέχη γραφείου, αποδεικνύεται ότι θα μπορούσαν με επιτυχία να εφαρμοστούν στα πληρώματα.

Η μελέτη και ανάλυση της συμπεριφοράς ως τρόπος αξιολόγησης
Τα competencies(δεξιότητες) μπορούν να οριστούν ως τα κίνητρα, συμπεριφορές, στάσεις, ικανότητες και άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά που κρίνονται απαραίτητα κατά την άσκηση των καθηκόντων ενός ρόλου. Αναφερόμενοι στα competencies στη ΔΑΔ εννοούμε τις απαραίτητες συμπεριφορές που πρέπει να επιδεικνύει ο εργαζόμενος κατά την άσκηση της εργασίας του.

Για τη χρήση αυτού του εργαλείου στην αξιολόγηση των πληρωμάτων, η αφετηρία για την ναυτιλιακή εταιρεία πρέπει να είναι η αποκωδικοποίηση της στρατηγικής της και των αξιών της σε επιθυμητές συμπεριφορές.

Βασικό όφελος της μελέτης της συμπεριφοράς του εργαζόμενου/ναυτικού είναι το ότι, μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς που επιδεικνύει στην συνέντευξη(CBI), στην ανατροφοδότηση 3600, σε ασκήσεις προσομοίωσης, μπορούμε να προβλέψουμε τη μελλοντική του συμπεριφορά.

Για τα επαγγέλματα της θάλασσας απαραίτητες δεξιότητες είναι, μεταξύ άλλων, η ομαδικότητα, η επικοινωνία, η διαχείριση του στρες και των συγκρούσεων, η ηγετική ικανότητα, η προσαρμοστικότητα, η ευελιξία, η αποφασιστικότητα, η ενσυναίσθηση.

Behaviour Based Safety (BBS)
Δεδομένου ότι, όπως γνωρίζουμε οι εργαζόμενοι στον ναυτιλιακό κλάδο, τουλάχιστον το 80% των ατυχημάτων στη ναυτιλία οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα (ανθρώπινο λάθος), η ασφάλεια του πληρώματος και του πλοίου καθώς και η κουλτούρα του «Πρώτα η Ασφάλεια» (Safety First) αποτελούν βασική μέριμνα της διοίκησης των ναυτιλιακών. Η ασφάλεια μπορεί να επιτευχθεί με την καλύτερη κατανόηση του ανθρώπινου στοιχείου.

Η BBS βασίζεται στην παρακολούθηση και μέτρηση συμπεριφορών ούτως ώστε εν δυνάμει μη ασφαλείς συμπεριφορές να διορθωθούν και να τροποποιηθούν. Η BBS συνιστά μια μοντέρνα προσέγγιση για την ασφάλεια στη ναυτιλία. Συγκεκριμένα, συνίσταται σε μια συστηματική διαδικασία παρατήρησης και μέτρησης με στόχο την πρόληψη και αλλαγή συμπεριφορών ρίσκου των πληρωμάτων. Στοχεύοντας στο να αλλάξει και να εξαλείψει τη μη ασφαλή ατομική συμπεριφορά, συμβάλλει ταυτόχρονα και στη διαμόρφωση μιας γενικότερης κουλτούρας ασφάλειας. Δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα ασφάλειας υιοθετώντας μία προληπτική προσέγγιση με απώτερο στόχο την ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων και την ενίσχυση της ασφάλειας του πλοίου και του πληρώματος.

Βασικά οφέλη από την εφαρμογή της είναι ότι καλλιεργεί και διαχέει σε όλη την εταιρεία μια κουλτούρα ασφάλειας και εμπλέκει και αφορά τους εργαζόμενους σε όλα τα επίπεδα, τόσο τους ναυτικούς όσο και το προσωπικό ξηράς. Μεγάλη συνεισφορά της BBS είναι ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας ολιστικής κουλτούρας ασφάλειας στην εταιρεία.

Η BBS είναι μια προσέγγιση η οποία μπορεί να εφαρμοστεί επιτυχώς, καθώς ειδικά όντας και στενά συνδεδεμένη με την εταιρική κουλτούρα και τις αξίες της εταιρείας, αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της ασφάλειας στον εργασιακό χώρο, εν προκειμένω στο πλοίο.

Ουσιαστικά, βλέπουμε ότι οι εμπνευστές του μοντέλου BBS εφήρμοσαν τα competency-based εργαλεία και μεθόδους αξιολόγησης προκειμένου να μελετήσουν και να αναλύσουν αποτελεσματικά τη συμπεριφορά του εργαζόμενου/ναυτικού μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς, να εντοπίσουν τις αιτίες πίσω από την εν δυνάμει μη ασφαλή συμπεριφορά, να μπορέσουν να προβλέψουν τη μελλοντική συμπεριφορά η οποία θα έθετε δυνητικά σε κίνδυνο την ασφάλεια του πληρώματος, του φορτίου και του πλοίου και να εκπαιδεύσουν τα πληρώματα μέσω δομημένων διαδικασιών και ανατροφοδότησης στην υιοθέτηση συμπεριφορών που προάγουν την ασφάλεια.

Η πρόκληση
Η μεγαλύτερη πρόκληση μπροστά σε μια τέτοια διαφορετική και καινοτόμα προσέγγιση και εφαρμογή των μεθόδων της ΔΑΔ είναι, inter alia, η πιθανή δυσπιστία. Υπάρχει ο κίνδυνος να υποτιμηθεί το έργο, η συνεισφορά και η αποτελεσματικότητα των συστημάτων του HR λόγω δυσπιστίας εκ των έσω. Καθότι σημαντικές θέσεις του προσωπικού ξηράς καταλαμβάνουν πρώην ναυτικοί, είναι επίσης πιθανό να μην υπάρχει η κατάλληλη κουλτούρα ώστε να αποδεχθούν μεθόδους αξιολόγησης που βασίζονται καθαρά σε δεξιότητες.

Απαιτείται, επομένως, η ωριμότητα των στελεχών της επιχείρησης, η ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων της και ενεργητική συμμετοχή και συνεργασία του τμήματος των Πληρωμάτων με αυτό του Ανθρώπινου Δυναμικού. Ενώ κρίνεται απαραίτητη και η υποστήριξη της ανώτατης διοίκησης καθώς και η δέσμευσή της ως προς τις αλλαγές που εισάγουν τα συστήματα Ανθρώπινου Δυναμικού στη διαχείριση των πληρωμάτων προκειμένου να δοθεί η δέουσα έμφαση στην ανθρώπινη φύση των ναυτικών ώστε να μπορέσει να επιτευχθεί μέσω αυτού η βέλτιστη δυνατή επικοινωνία και συνεργασία στην θάλασσα, η αποτελεσματικότητα και, το σημαντικότερο όλων, η ασφάλεια του πληρώματος και του πλοίου.