«Πρέπει να μάθεις τους κανόνες του παιχνιδιού. Και μετά πρέπει να παίξεις το παιχνίδι καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο». H φράση ανήκει στον Albert Einstein. Όλα έχουν να κάνουν με το παιχνίδι. Παίζουμε από την παιδική μας ηλικία, με το scrabble, τους «κλέφτες και αστυνόμους», τη Monopoly κ.ά., και με αυτό τον τρόπο μάθαμε τις βασικές έννοιες της ζωής. Και τώρα, με βάση μία παρόμοια αντίληψη, οι νέες τάσεις του management συνδέουν το gamification με τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Ναι, σωστά διαβάσατε!

To gamification έχει προσελκύσει σημαντική προσοχή στον ψηφιακό κόσμο ως ένας τρόπος να επιτευχθεί η δέσμευση των πελατών και να οικοδομηθεί η αφοσίωσή τους. Παρόλο που αρκετοί σκεπτικιστές εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν πώς το να παίζει κάποιος ένα παιχνίδι μπορεί να έχει πραγματικό επιχειρηματικό αντίκτυπο, οι εταιρείες που έχουν ήδη υλοποιήσει και αξιοποιήσει λύσεις gamification για τους πελάτες τους έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα σε αυτό από την απλή διασκέδαση. Και αυτό γιατί αυτού του είδους τα προγράμματα έχουν τεράστια δύναμη στο να κινητοποιήσουν και να επηρεάσουν τον πελάτη.

Πώς όμως λειτουργεί; Το Gamification εφαρμόζει τεχνικές σχετικές με συμπεριφορές κινητοποίησης από τα παραδοσιακά και κοινωνικά παιχνίδια μέχρι τα non-game περιβάλλοντα, όπως τα επιχειρηματικά. Ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα gamification στην πράξη μοιάζει περισσότερο με ένα πρόγραμμα πιστότητας (loyalty), επιφορτισμένο να συμβάλλει στην επίτευξη πραγματικών επιχειρηματικών επιδιώξεων, όταν βέβαια επεκτείνεται πέρα από τους πόντους, τα badges και τους πίνακες με τους καλύτερους.

Προφανώς, οι πελάτες μιας εταιρείας δεν είναι οι μόνοι, των οποίων η κινητοποίηση και η αίσθηση της δέσμευσης αποτελούν σημαντικά συστατικά στοιχεία για την ενίσχυση της αφοσίωσης. Το ανθρώπινο δυναμικό μπορεί επίσης να επωφεληθεί σημαντικά από προγράμματα gamification, τα οποία δημιουργούν ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι αναγνωρίζονται και ανταμείβονται για τα επιτεύγματά τους, ακόμα και με όρους πέρα από τις αμοιβές και τα benefits.

Και παρόλο που μπορεί να είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος πώς μπορεί να αξιοποιηθεί το gamification στις πωλήσεις, για παράδειγμα, για να παρακινηθεί η αποδοτικότητα -ή ακόμα και γενικά στις υπηρεσίες υποστήριξης πελατών-, το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού οποιασδήποτε εταιρείας μπορεί επίσης να αξιοποιήσει λύσεις gamification για να παράσχει incentives, να ενθαρρύνει και να ανταμείψει τους εργαζόμενους για την ολοκλήρωση σημαντικών, αλλά και καθημερινών, καθηκόντων.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
Το gamification παίρνει την ουσία των παιχνιδιών -στοιχεία όπως η διασκέδαση, το παιχνίδι, η διαφάνεια, ο σχεδιασμός, ο ανταγωνισμός και.. ο εθισμός- και τα εφαρμόζει σε μία μεγάλη γκάμα διαδικασιών εντός της εταιρείας, από το recruiting μέχρι το learning & development. Το gamification έχει αρχίσει να κάνει δυναμική είσοδο σε βασικές διαδικασίες του HR, καθώς οι εταιρείες αναζητούν νέους τρόπους να προσελκύουν, να δεσμεύουν, να παρέχουν κίνητρα και να διακρατούν εργαζόμενους.

Σύμφωνα με το Gartner Group, «gamification» ονομάζουμε τη χρήση της συλλογιστικής και των μηχανισμών των παιχνιδιών σε non-game σενάρια, όπως είναι το επιχειρηματικό περιβάλλον και οι επιχειρηματικές διαδικασίες -ιδιαίτερα οι διαδικασίες του recruitment, της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης, και της παροχής κινήτρων-, με στόχο τη δέσμευση των χρηστών και την επίλυση προβλημάτων. Στόχος είναι η άντληση τεχνικών από τον σχεδιασμό παιχνιδιών και η υλοποίησή τους στο επιχειρηματικό context, προκειμένου να ενισχυθεί και να καταστεί περισσότερο engaging η συνολική εμπειρία του εργαζόμενου ή χρήστη. Ο συγγραφέας του «Gamification of Learning & Instruction», Karl Kapp, υποστηρίζει ότι το κλειδί του gamification έγκειται στο πόσο εθιστικό μπορεί να γίνει για όλες τις γενιές ανθρώπων. Ο K. Kapp πιστεύει ότι τα πλεονεκτήματα που αποτελούν εγγενές κομμάτι του gamification ενθαρρύνουν τους χρήστες να παραμείνουν δεσμευμένοι και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, χτίζοντας έτσι ισχυρότερες σχέσεις. Σήμερα πολλές εταιρείες έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το gamification για να βελτιώσουν την ευθυγράμμιση του ανθρώπινου δυναμικού τους, να ενισχύσουν τις ικανότητες των εργαζομένων, να επιλύουν πολύπλοκα ζητήματα και να εισέρχονται σε νέες δεξαμενές ταλέντου.

Η δύναμη του gamification λειτουργεί κάπως έτσι: αξιοποιεί το ανταγωνιστικό πνεύμα που όλοι έχουμε μέσα μας και καθώς παίζουμε ένα παιχνίδι, αφοσιωνόμαστε και δεσμευόμαστε όλο και περισσότερο, αισθανόμαστε μία μεγαλύτερη αίσθηση επίτευξης και είμαστε περισσότερο πρόθυμοι να καταβάλουμε πρόσθετη προσπάθεια ή να κάνουμε το κάτι παραπάνω προκειμένου να επιλέξουμε τους κατάλληλους ανθρώπους, να ολοκληρώσουμε περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα ή ακόμα και να βοηθήσουμε τους εργαζόμενους να παραμείνουν κινητοποιημένοι. Και καθώς προχωράμε, συνεχίζουμε να αυξάνουμε τη δέσμευσή μας στο παιχνίδι και να φτάνουμε σε νέα επίπεδα.

Παγκοσμίως, η αγορά του gamification σε ό,τι αφορά τις επιχειρηματικές λύσεις και την αξιοποίησή του από το επιχειρείν γενικότερα και από το Ανθρώπινο Δυναμικό ειδικότερα, αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι οι εταιρείες έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν την αξία του gamification και στρέφονται σε σχετικές επενδύσεις. Το ίδιο ισχύει και για τη χώρα μας, αφού όπως επισημαίνει ο Γιώργος Μωραϊτης, Country Manager, Dynargie Hellas: «Η διείσδυση του gamification στο ελληνικό επιχειρείν κάνει τα πρώτα ελπιδοφόρα βήματα όντας σε μία φάση εξερεύνησης. Ο καλύτερος τρόπος για την εξεύρεση χρήσιμων συμπερασμάτων τόσο για τα οφέλη όσο και για τους κινδύνους από τη χρήση του gamification σε μία εταιρεία, είναι η διεξαγωγή μικρής κλίμακας πειράματος που πέρα από τις γνωστές γενικές διαπιστώσεις, αναδεικνύει εξειδικευμένες συνθήκες επιτυχούς υιοθέτησης».


ΠΩΣ ΤΟ HR ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟ GAMIFICATION
Το HR μπορεί να αξιοποιήσει και να αντλήσει σημαντικά οφέλη από το gamification σε πάρα πολλές πλευρές των αρμοδιοτήτων του. Όπως εξηγεί ο Γ. Μωραϊτης το gamification μπορεί να χρησιμοποιηθεί «στην εφαρμογή γνώσεων, στη διαπίστωση αναγκών ανάπτυξης, στην ενθάρρυνση αλλαγής συμπεριφορών και νοοτροπίας και στη μέτρηση αποτελεσμάτων».

Παραθέτουμε εδώ τους πέντε πιο συνηθισμένους τρόπους με τους οποίους η Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού μπορεί να αξιοποιήσει το gamification για την επίτευξη επιχειρηματικών στόχων.

    1. Βελτίωση της απόκτησης και διαχείρισης ταλέντου

Μπορείτε εύκολα να μετατρέψετε τη διαδικασία προσλήψεων σε μία γοητευτική και «παιχνιδιάρικη» εμπειρία, προσφέροντας επιβράβευση και αναγνώριση σε κάθε στάδιο. Η παροχή incentives μπορεί να βοηθήσει στην προσέλκυση εξειδικευμένων υποψηφίων από την αρχή, ενώ μπορεί ακόμα να αυξήσει δραστικά την onboarding αποδοτικότητα, καθώς οι υποψήφιοι παρακινούνται να ολοκληρώσουν διάφορα βήματα για να κερδίσουν ανταμοιβές. Ταυτόχρονα, όπως μία ομάδα πωλήσεων, παρομοίως και η ομάδα του HR μπορεί επίσης να αξιοποιήσει εσωτερικά το gamification για να ανταμείψει τα καλύτερα στελέχη του recruitment αλλά και να παρακινήσει τους εργαζόμενους να προτείνουν τους καλύτερους υποψήφιους για τις θέσεις εργασίας προς κάλυψη. Η ευκαιρία για έναν εργαζόμενο, για παράδειγμα, να κερδίσει τον τίτλο του «Referrer of the Year» μπορεί να ενθαρρύνει πολλούς να αναλάβουν περισσότερο ενεργό ρόλο στην προσπάθεια της εταιρείας για απόκτηση ταλέντων και ακόμη να βοηθήσουν τους ανθρώπους του HR να απαλλαγούν από κάποιες πιέσεις.

    2. Καλλιέργεια της εταιρικής κουλτούρας και διακράτηση «πολύτιμων» εργαζομένων

Η διατήρηση της δέσμευσης των εργαζομένων και του αισθήματος ότι ανήκουν στην ομάδα είναι κρίσιμης σημασίας για το retention. Και το retention με τη σειρά του είναι απαραίτητο για τη διακράτηση «πολύτιμων» εργαζομένων, εταιρικής γνώσης και συνέπειας και φυσικά αποφυγής του ιδιαίτερα δαπανηρού turnover. Το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού μπορεί να χρησιμοποιήσει το gamification για να προάγει μία θετική εταιρική κουλτούρα, επιβραβεύοντας τους εργαζόμενους για τη διατμηματική συνεργασία, την παροχή προτάσεων για βελτίωση διαδικασιών ή προϊόντων ή ακόμα και τη συμμετοχή σε προγράμματα εθελοντισμού της εταιρείας, για να αναφέρουμε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα. Μπορείτε να αξιοποιήσετε μία gamification πλατφόρμα για να εντοπίσετε αυτές τις δράσεις και ευκαιρίες, καθώς και για να παρουσιάσετε τη συμμετοχή των εργαζομένων στους συναδέλφους τους για να δώσετε εγγενή κίνητρα. Ακόμα, μία gamification πλατφόρμα μπορεί να κρατήσει ένα αρχείο με τις δραστηριότητες όλων των εργαζομένων στο πρόγραμμα, κάτι που αποτελεί πολύτιμη πληροφορία για τη στιγμή των αποφάσεων για προαγωγές, αυξήσεις ή άλλες απτές ανταμοιβές.

    3. Κινητοποίηση των εργαζομένων να μαθαίνουν νέα πράγματα & να συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα της εταιρείας

Κάποια από τα εκπαιδευτικά προγράμματα της εταιρείας, όπως για παράδειγμα προγράμματα που έχουν σχέση με την παρενόχληση, το diversity και άλλα ζητήματα συμμόρφωσης, συνήθως δεν βρίσκονται ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων των εργαζομένων, ειδικά όταν δεν αναγνωρίζουν τη συσχέτιση με τα καθημερινά καθήκοντα της εργασίας τους. Η κινητοποίηση, λοιπόν, των εργαζομένων να αφιερώσουν χρόνο της πολυάσχολης ημέρας τους για να συμμετέχουν ή να ολοκληρώσουν τέτοιου είδους προγράμματα αποδεικνύεται συχνά ιδιαίτερα δύσκολη.

Η προσθήκη της εμπειρίας του gamification σε ένα online εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορεί να ενθαρρύνει τη συμμετοχή. Οι εργαζόμενοι που κερδίζουν ανταμοιβές και αναγνώριση για την ολοκλήρωση τέτοιων καθηκόντων, ή «αποστολών» για να χρησιμοποιήσουμε και την ορολογία του gamification, είναι πολύ πιθανότερο να τοποθετήσουν τη συμμετοχή τους σε αυτά τα προγράμματα μέσα στις πρώτες προτεραιότητές τους.

    4. Ενθάρρυνση της διεκπεραίωσης γραφειοκρατικών και άλλων διαχειριστικών απαιτήσεων

Σε κανέναν δεν αρέσουν οι γραφειοκρατικές εργασίες, ειδικά όταν άλλα καθήκοντα είναι περισσότερο πιεστικά αλλά και ενδιαφέροντα. Ωστόσο, το λεγόμενο paperwork είναι αναπόφευκτο, ειδικά σε θέματα όπως η συμπλήρωση αιτήσεων ή οι αναφορές δαπανών. Γιατί λοιπόν όλα αυτά να μην γίνουν διασκεδαστικά; Όπως και με τις εφαρμογές και τα προγράμματα κατάρτισης, η ανταμοιβή των εργαζομένων είτε με την αναγνώριση από τους ομότιμους τους ή τη διοίκηση, είτε ακόμα και με απτά κίνητρα, για την συμπλήρωση των απαιτούμενων εντύπων μπορεί να δημιουργήσει ένα φιλικό ανταγωνισμό όπου οι εργαζόμενοι προσπαθούν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλο για τον τίτλο του καλύτερου, για παράδειγμα «expense reporter» ή του πιο γρήγορου στη συμπλήρωση αιτήσεων.

    5. Χαρτογράφηση του δρόμου για επιτυχή σταδιοδρομία

Δεν αποτελεί μυστικό ότι το mentorship από ομότιμους είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τους εργαζόμενους να θέλουν να επιτύχουν. Βλέπουν τους συναδέλφους να κερδίζουν επαίνους, να επιτυγχάνουν στόχους και να ανεβαίνουν τη σκάλα της εταιρικής ιεραρχίας και θέλουν να μάθουν πώς μπορούν να επιτύχουν τα ίδια αποτελέσματα. Αξιοποιώντας το gamification, τα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού μπορούν να δημιουργήσουν διαφανείς διαδρομές επαγγελματικής σταδιοδρομίας που να δείχνουν τα βήματα που έχουν ήδη κάνει κάποιοι εργαζόμενοι για να προαχθούν στην εταιρεία.


Για παράδειγμα, ίσως ο κορυφαίος πωλητής ολοκληρώνει κάθε χρόνο την επανεκπαίδευσή του, συμπληρώνει και παραδίδει τις αναφορές δαπανών μόλις μία εβδομάδα μετά το ταξίδι του, διατηρεί ενημερωμένο το pipeline των προοπτικών του, εισάγει πέντε νέα leads κάθε εβδομάδα και κάνει follow up στα δύο από αυτά. Παρουσιάζοντας αυτή τη συμπεριφορά μέσα από μία πλατφόρμα gamification, άλλοι εργαζόμενοι μπορούν να δουν τι χρειάζεται να κάνουν προκειμένου να γίνουν οι ίδιοι κορυφαίοι πωλητές, καθώς αυτός ο μέντορας δείχνει στους ομότιμούς του τον δρόμο για την κορυφή.

Μπορείτε ακόμα και να σχεδιάσετε τέτοιου είδους προγράμματα για να επιτρέψετε στα μέλη της ομάδας να αναγνωρίσουν ο ένας τις συνεισφορές του άλλου προς ένα κοινό στόχο. Επιπλέον, όλα αυτά τα δεδομένα είναι ανιχνεύσιμα ανά πάσα στιγμή, δημιουργώντας έτσι ένα πολύτιμο ιστορικό αρχείο για τη συλλογή της γνώσης των εργαζομένων και φυσικά της εταιρείας. Το τμήμα HR μπορεί να συμβουλεύεται την πλατφόρμα ώστε να αναγνωρίζει με ευκολία, ανά πάσα στιγμή, ποιοι εργαζόμενοι, για παράδειγμα, έχουν πάρει πιστοποίηση σε συγκεκριμένα skills, ποιοι έχουν συνεργαστεί με πελάτες ενός συγκεκριμένου κλάδου, ή ακόμα έχουν άλλες συνδέσεις, αξιοποιώντας τα δεδομένα της πλατφόρμας gamification. Όλα αυτά συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ένα περισσότερο παραγωγικό, αποδοτικό, συνεργατικό και διαρκώς κινητοποιημένο ανθρώπινο δυναμικό.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
Και μπορεί για κάποιους η ιδέα του gamification να μοιάζει σαν μία προσπάθεια των εταιρειών να δελεάσουν τους εργαζόμενους να κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν έτσι κι αλλιώς, γεγονός είναι ότι οι εταιρείες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως έναν αποτελεσματικό τρόπο για να καταπολεμήσουν την κρίση αφοσίωσης των εργαζομένων, η οποία καταγράφεται σε πολλαπλές έρευνες τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, πρόσφατη έρευνα της Gallup έδειξε ότι το 71% των αμερικανών εργαζομένων αναφέρουν είτε ότι αισθάνονται μη δεσμευμένοι ή ότι είναι ενεργά disengaged από την εργασία τους. Αυτή η πλειοψηφία των δύο τρίτων μεταφράζεται σε σχεδόν 350 δισεκατομμύρια δολάρια απώλειας σε έσοδα.

Μέσα από την αξιοποίηση του gamification, τα στελέχη του HR και οι ομάδες τους μπορούν να δημιουργήσουν ένα περισσότερο αλληλοδραστικό, κινητοποιημένο και αφοσιωμένο ανθρώπινο δυναμικό. Μπορεί επίσης να συμβάλλει στην αποφυγή της δυσαρέσκειας των εργαζομένων, μέσα από την αξιοποίηση εγγενών κινήτρων που οδηγούν στις επιθυμητές συμπεριφορές και να βελτιώσουν την αποδοτικότητα και το ROI, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το κόστος του turnover.

Όπως αναφέρει ο Γ. Μωραϊτης, η αξιοποίηση λύσεων gamification προσφέρει πολλαπλά οφέλη τόσο στην επιχείρηση όσο και στον εργαζόμενο. Πιο συγκεκριμένα, ο ίδιος υποστηρίζει ότι «στην επιχείρηση προσφέρει τη δυνατότητα διεξαγωγής ενεργειών μεγάλης κλίμακας και παρακολούθησής τους με ευκολότερο και οικονομικότερο τρόπο. Επιπλέον, βοηθάει την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις καλύτερες μεθόδους δημιουργίας εταιρικής νοοτροπίας και συμπεριφορών. Στον εργαζόμενο προσφέρει την απαραίτητη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για την εφαρμογή ιδεών και εργαλείων, ανατρέποντας την κλασσική φθορά στη διακράτηση αποτελεσμάτων εκμάθησης (10%)».

Για να διαπιστώσει, ωστόσο, η Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού και κατά επέκταση η εταιρεία τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα του gamification, βασική προϋπόθεση είναι η σωστή επιλογή της κατάλληλης πλατφόρμας, ενώ ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί τόσο στο περιεχόμενο όσο και στον στόχο της λύσης. «Το πρώτο κρίσιμο σημείο είναι το κατά πόσο το περιεχόμενο και η στόχευση μιας εκμάθησης υποστηρίζονται από το μηχανισμό μιας gamification πλατφόρμας», υπογραμμίζει ο Γ. Μωραϊτης, o οποίος επισημαίνει και τη σημασία της αλληλεπίδρασης αλλά και της κουλτούρας της εταιρείας, υπογραμμίζοντας ότι: «επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη ο βαθμός και η συχνότητα αλληλεπίδρασης με τους συμμετέχοντες σε σχέση με το περιβάλλον εργασίας, η υφιστάμενη κουλτούρα καθώς και ο βαθμός χρήσης της τεχνολογίας».