Το φαινόμενο της εργασιακής παρενόχλησης πρωτοεμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ως αντικείμενο μελέτης της επιστημονικής κοινότητας. Επανασυναντάται στις μέρες μας έχοντας λάβει ανησυχητικές διαστάσεις τόσο για τα άτομα, όσο και για τις επιχειρήσεις.

Γνωστό και ως το σύνδρομο «mobbing», πήρε την ονομασία του από την αγγλική λέξη «mob», που σημαίνει «επιτίθεμαι, ενοχλώ, περικυκλώνω» και εδράζεται στην εχθρική συμπεριφορά που αναπτύσσει η αγέλη απέναντι στα αδύναμα ζώα της ομάδας, υποκινούμενη από την ενστικτώδη τάση επιβίωσης. Σήμερα, αποτελεί την πλέον σύγχρονη εκδήλωση «ρατσιστικής βίας» στο εργασιακό περιβάλλον. Με απλά λόγια ο όρος «mobbing» περιγράφει τη σύγχρονη «ψυχολογική τρομοκρατία» ή «ηθική παρενόχληση» που δέχεται ένας εργαζόμενος από τους ιεραρχικά ανώτερους ή τους λοιπούς συναδέλφους του προκειμένου να ωθηθεί στο να εγκαταλείψει τη δουλειά του.

Κυρίαρχα χαρακτηριστικά του είναι η συστηματική ταπεινωτική συμπεριφορά, επιχειρούμενη εντός ή και εκτός της επιχείρησης, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως (π.χ. με εκφοβισμό, υποτιμητική αντιμετώπιση, ειρωνεία, διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, απειλές, εσκεμμένη υποτίμηση της εργασιακής προσφοράς, υπερφόρτωση υποχρεώσεων με προθεσμίες που δεν μπορούν να τηρηθούν, ανάθεση υποτιμητικών καθηκόντων αναντίστοιχων των ικανοτήτων του εργαζόμενου, προσβολές στην προσωπική αξιοπρέπεια κ.λπ.). Πρόκειται στην ουσία για μια οξύτατη μορφή ηθικής κακοποίησης (σε αντίθεση με το «bullying» στο οποίο οι απειλές και πράξεις σωματικής κακοποίησης κυριαρχούν) που μέσα από την προσβολή της προσωπικότητας του θύματος οδηγεί στην περιθωριοποίησή του.

Θύματα τέτοιας μεταχείρισης καθίστανται συνήθως άτομα που για κάποιο λόγο διαφέρουν από την κυρίαρχη ομάδα π.χ. λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, φύλου, εθνικότητας, γενετήσιου προσανατολισμού, αναπηρίας, καθώς επίσης και άτομα με αυξημένες ευαισθησίες που χαρακτηρίζονται από τους φορείς τέτοιων συμπεριφορών «αδύναμα» ή «μειονεκτούντα». Οι συνέπειες στην υγεία του εργαζομένου, αλλά και της οικογένειάς του είναι όχι μόνο σοβαρές αλλά συχνά ανυπολόγιστες. Όπως επιβεβαιώνουν οι γιατροί το «mobbing», αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία για τις εκδηλώσεις σοβαρότατων ψυχικών και σωματικών νοσημάτων, που συνδέονται τόσο με το εργασιακό στρες όσο και το σύνδρομο «burn-out» (την ολοκληρωτική εξάντληση του εργαζομένου που αδυνατεί πλέον εξ αυτής να ασκήσει τα επαγγελματικά του καθήκοντα).

Αυτές μπορεί να συνίστανται π.χ. σε διαταραχές ύπνου, σωματική κόπωση, αυξημένη επιθετικότητα, κατάθλιψη ή ακόμη και σε τάσεις αυτοκτονίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως ήδη σε πολλές έννομες τάξεις το «mobbing» συνδέεται με την πρόκληση επαγγελματικής νόσου ή την εκδήλωση σοβαρών εργατικών ατυχημάτων. Οι επιπτώσεις της εργασιακής παρενόχλησης είναι ιδιαίτερα αρνητικές όμως και για τις επιχειρήσεις. Η διατάραξη της εργασιακής ειρήνης σε συνδυασμό με την καλλιέργεια ενός μοντέλου εργασιακού βίου κατά το οποίο ο εργαζόμενος καταλήγει ψυχικά εξουθενωμένος, οδηγεί σε σαφή μείωση της αποδοτικότητας, δημιουργώντας ισχυρά εργασιακά αντικίνητρα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η σταδιακή πτώση της παραγωγικότητας και η κατ’ επέκταση μειωμένη επιχειρηματική απόδοση.

Στη χώρα μας αν και δεν υπάρχει «ad hoc» νομοθετική ρύθμιση για την πάταξη του φαινομένου, ο εργαζόμενος μπορεί, μέσα από ένα πλέγμα διατάξεων, να λάβει επαρκή νομική προστασία. Έτσι, ενδεικτικά, μπορεί να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης για την σε βάρος του πρόκληση υλικής και ηθικής βλάβης, να προβεί σε αναφορές στο Σ.ΕΠ.Ε. και στο Συνήγορο του Πολίτη για επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε βάρος του εργοδότη, να υποβάλει μήνυση/έγκληση για παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης (Ν. 3304/2005) καθώς και για άλλα αδικήματα (π.χ. εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμιση, κλπ.) ενώ σε περίπτωση απόλυσης που ερείδεται σε λόγους εμπάθειας, εκδίκησης ή και καταχρηστικότητας προς το πρόσωπό του, μπορεί να ασκήσει αγωγή για την ακύρωση της καταγγελίας της σύμβασης, όπως και να ζητήσει αποζημίωση λόγω της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των όρων εργασίας και του εξαναγκασμού του, στην ουσία, σε παραίτηση. Ακόμη, σε περίπτωση πρόκλησης εργατικού ατυχήματος ή επέλευσης επαγγελματικής νόσου μπορεί να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης κατά του εργοδότη.

Για περισσότερες πληροφορίες επί ζητημάτων σχετικών με εργασιακές σχέσεις επικοινωνήστε:
E: [email protected]
T: 210-6431387
F: 210-6460313