Δείκτες, ποσοστά, καμπύλες, προσπαθούν να εξηγήσουν πολλά ερωτήματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, πώς αυτά συνδέονται με τον εγκέφαλο, και κυρίως να απαντήσουν στο γιατί άνθρωποι με πολύ υψηλό δείκτη νοημοσύνης δεν καταφέρνουν να έχουν μια καλή ζωή, δεν διακρίνονται επαγγελματικά ενώ η προσωπική και κοινωνική τους ζωή χαρακτηρίζεται από συνεχείς αποτυχίες.
Αντίθετα, άνθρωποι που τα αποτελέσματα των τεστ νοημοσύνης τους ήταν χαμηλά, καταφέρνουν να πετυχαίνουν στη ζωή τους, είτε αυτή είναι επαγγελματική είτε οικογενειακή, καθώς επίσης να λειτουργούν και σαν «πόλοι έλξης» επιτευγμάτων και επιτυχιών.
Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη;
Ο καταξιωμένος ψυχολόγος Daniel Goleman, Ph.D, του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, έδωσε μια από τις σημαντικότερες ερμηνείες σε αυτά τα ερωτήματα, αποδεικνύοντας ότι η κινητήρια δύναμη μέσα στον πολυσύνθετο ανθρώπινο εγκέφαλο δεν μπορεί να μετρηθεί απλά με ένα τεστ νοημοσύνης, διότι τα αποτελέσματα αυτά δεν δύναται να ερμηνεύσουν την πορεία ενός ανθρώπου και τις περισσότερες φορές, έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με αυτήν.
Ορίζοντας την έννοια της «συναισθηματικής νοημοσύνης» ως τις ποικίλες ικανότητες και δεξιότητες ενός ατόμου στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο ζήλος, η ικανότητα και η επιμονή να βρίσκει κίνητρα για τον εαυτό του, η πίστη και η θέληση, η ενσυναίσθηση και ο έλεγχος της παρόρμησης, ο D. Goldman προσδιορίζει πού οφείλεται η αποτυχία ανθρώπων με υψηλό δείκτη νοημοσύνης και η εντυπωσιακή επιτυχία άλλων με μέτριο δείκτη. Η ύπαρξη ή μη συναισθηματικής νοημοσύνης, φανερώνεται σε κάθε ανθρώπινη πράξη, μέσα στη δουλειά, την οικογένεια, τις συναναστροφές, τις σχέσεις, παντού.
Βασικές ηθικές στάσεις ζωής προκύπτουν από ουσιαστικές συναισθηματικές ικανότητες. Ο δείκτης νοημοσύνης (IQ) και η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) δεν είναι αντικρουόμενες, αλλά δύο ξεχωριστές ικανότητες. Οι άνθρωποι που έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τις δικές τους αντιδράσεις και συναισθήματα, μπορούν και να ηγούνται σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.Το πρότυπο του «Ταρζάν»Στον εργασιακό χώρο η ομαδική δουλειά, οι ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας, η συζήτηση και η ελευθερία έκφρασης όλων των ανθρώπων μιας ομάδας, αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής νοημοσύνης.
Σύμφωνα με τον D. Goleman, οποιαδήποτε από τις παραλλαγές συναισθηματικών δυσκολιών στον εργασιακό τομέα, μπορεί να επιφέρουν μειωμένη παραγωγικότητα, ασυνέπεια στους χρόνους παράδοσης, λάθη και παραλείψεις ή ομαδικές παραιτήσεις εργαζομένων λόγω συνθηκών εργασίας. Σύμφωνα με την ψυχολόγο της Σχολής διοίκησης επιχειρήσεων του Χάρβαρντ, Σοσόνα Ζούμποφ, το διευθυντικό πρότυπο του αυταρχικού «Ταρζάν» το οποίο μια εποχή επιβραβεύονταν και εκμεταλλεύονταν ανθρώπους, άρχισε να καταρρέει από το 1980.
Όταν ένα διευθυντικό στέλεχος είναι ανίκανο να συγκρατήσει τις εκρήξεις θυμού του, ή δεν τον αγγίζουν καθόλου τα συναισθήματα των άλλων και τους επιπλήττει συνεχώς με το χειρότερο τρόπο, δημιουργείται μια συναισθηματική αναστάτωση στο χώρο, που όταν αυτή υπάρχει, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιδράσουν ομαλά. Από την άλλη, όταν υπάρχει εκπαίδευση στις βασικές συναισθηματικές δεξιότητες ενός ατόμου που έχει ηγετική θέση, αυτό είναι ικανό να εναρμονιστεί με τα συναισθήματα των εργαζομένων, καθώς επίσης να διευθετήσει έντονες καταστάσεις, να μην κλιμακωθούν.
Σύμφωνα με τον D. Goleman «Η ηγεσία δεν είναι κυριαρχία. Αντίθετα είναι η τέχνη να πείθεις τους ανθρώπους να εργάζονται για έναν κοινό στόχο». Τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά. Και ρέουν πιο έντονα από το πιο ισχυρό πρόσωπο σε μια ομάδα προς τα έξω. Αυτό δίνει στους ηγέτες ένα μεγάλο εργαλείο και μια μεγάλη ευθύνη. Ένας HR manager που διοικεί μια ομάδα ανθρώπων, πρέπει να διαχειριστεί τη συναισθηματική του κατάσταση ώστε να μπορεί να επηρεάσει τους άλλους προς την κατεύθυνση της επιτυχίας και της προόδου.
Η ικανότητα να μετατρέπονται τα παράπονα σε εποικοδομητικά σχόλια, η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που η διαφορετικότητα εκτιμάται παρά θεωρείται αιτία προστριβών και η ικανότητα της δικτυωμένης εργασίας, είναι κάποιοι από τους λόγους που τα συναισθηματικά χαρίσματα εξασφαλίζουν θεμελιώδεις αλλαγές στον εργασιακό χώρο.
Η εποικοδομητική κριτική
Η κριτική είναι ένα από τα σημαντικότερα καθήκοντα ενός ανώτερου στελέχους, και συγχρόνως, ένα από τα πιο παρεξηγημένα και θλιβερά για τους εργαζόμενους. Αυτό το ρόλο καλείται συχνά να τον αναλάβει ο HR manager. Ο τρόπος με τον οποίο οι κριτικές και τα σχόλια εκφράζονται και γίνονται αποδεκτά, καθορίζει σε ένα μεγάλο βαθμό την ικανοποίηση των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον.
Το λεγόμενο «feedback» (ανατροφοδότηση) που σημαίνει ανταλλαγή δεδομένων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας ή μέρος αυτής, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, καθώς η ανταλλαγή πληροφοριών επιτρέπει στους εργαζομένους να γνωρίζουν αν η δουλειά που κάνουν πάει καλά ή χρειάζεται να αναβαθμιστεί ή να συντονιστεί από την αρχή. Οι κριτικές που διατυπώνονται ως προσωπικές επιθέσεις, παρά ως παράπονα που μπορούν να αντιμετωπιστούν, φέρνουν σαν αποτέλεσμα μια αρνητική στάση και άρνηση λήψης ευθυνών, αφού υπάρχει το αίσθημα της αδικίας και δεν αφήνουν περιθώρια απάντησης.
Ο άνθρωπος που δέχεται αυτού του είδους την κριτική νιώθει οργή. Από τη μεριά της συναισθηματικής νοημοσύνης, μια τέτοια κριτική δηλώνει για τον άνθρωπο που ασκεί την κριτική, άγνοια των συναισθημάτων των ανθρώπων που τη δέχονται καθώς και των αρνητικών συνεπειών που θα έχει στην ενθάρρυνση, την παραγωγικότητα και την αυτοπεποίθησή τους. Η κριτική οφείλει να κατευθύνεται προς ένα συγκεκριμένο στόχο, τη διόρθωση του προβλήματος. Σε κάθε άλλη περίπτωση, αφήνει τον αποδέκτη χωρίς κίνητρα και απογοητευμένο.
Η κριτική μπορεί να βοηθήσει στην εύρεση νέων λύσεων και τη διόρθωση κάποιων ελαττωμάτων, αλλά θα πρέπει να δίνει και προτάσεις σχετικά με το πώς θα αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Όταν η εξουσία δεν χρησιμοποιείται για το καλό του συνόλου, αλλά γίνεται κατάχρηση αυτής, καλύπτοντας έτσι προσωπικές ανασφάλειες, είναι πολύ πιθανόν να έχει αρνητικές συνέπειες όχι μόνο στην ομάδα, αλλά και στο άτομο που την καταχράται.
Το θέμα, λοιπόν, της επιτυχίας και πώς αυτή αποκτάται σε όλους τους τομείς της ζωής, δεν είναι μόνο θέμα IQ ή πανεπιστημιακής μόρφωσης. Είναι αποτέλεσμα μιας πιο βαθιάς διεργασίας και ικανότητας να μπορεί το άτομο πρώτα να αναγνωρίζει, να διαχειρίζεται και να αποδέχεται τον ίδιο του τον εαυτό, τις δικές του αντιδράσεις και συναισθήματα. Αυτές οι ικανότητες, που δεν είναι έμφυτες, αλλά αναπτύσσονται και εξελίσσονται συνεχώς, θα τον βοηθήσουν στην προσωπική του ολοκλήρωση, την ατομική και επαγγελματική του ευτυχία και επιτυχία.
