Το Project Management είναι η τέχνη διαχείρισης και διοίκησης ενός έργου και των αποτελεσμάτων αυτού μέσα από την οπτική της παραγωγής ολοκληρωμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να πραγματοποιηθεί ένα έργο, και ο τρόπος με τον οποίο το έργο θα εκτελεστεί είναι το project management. Η διοίκηση έργων περιλαμβάνει την αναγνώριση των απαιτήσεων του έργου, τον καθορισμό σαφών και επιτεύξιμων επιδιώξεων, την εξισορρόπηση των ανταγωνιζόμενων απαιτήσεων των διαφορετικών εμπλεκόμενων και τη διασφάλιση της επίτευξης ενός κοινώς αποδεκτού στόχου. Είναι προφανές ότι η πολυπλοκότητα είναι τέτοια, που χωρίς μία δομημένη και επιστημονική προσέγγιση στην πρακτική της διαχείρισης, οι εταιρείες θα καταλήξουν να κλυδωνίζονται στον ωκεανό που ονομάζεται οργανωτική ανάπτυξη και ως εκ τούτου δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ποικίλες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Κατ’ επέκταση, η σημασία του Project Management για τις σύγχρονες επιχειρήσεις θεωρείται πλέον εκ των ουκ άνευ.
Και αυτό γιατί χωρίς μία επιστημονική προσέγγιση στις διαδικασίες διαχείρισης των έργων και της επίτευξης των επιδιώξεων αυτών, είναι εξαιρετικά δύσκολο για μία εταιρεία να εκτελέσει και να ολοκληρώσει με επιτυχία ένα έργο, μέσα στο πλαίσιο των περιορισμών του χρόνου, του κόστους και της ποιότητας. Με άλλα λόγια, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα πλαίσιο και ένας καθορισμένος τρόπος στο να γίνονται τα πράγματα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι υπάρχει μία δομή στην τέχνη της διοίκησης έργων. Μέσα σε αυτό πλαίσιο, η κατάλληλη εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού στις πρακτικές της διοίκησης έργων δεν είναι μία πολυτέλεια, αλλά μία αναγκαιότητα.
Σχετικά με την επιλογή του κατάλληλου προγράμματος ο Νικόλαος Αγιώτης, Technical Education Services της OTEAcademy εξηγεί: «Ένα σωστό Project Management Training πρόγραμμα πρέπει να υποστηρίζει τους εκπαιδευόμενους με τη χρήση θεωρίας και πρακτικών ασκήσεων, στη βελτίωση της παραγωγικότητας, στο να γίνουν πιο ικανοί ηγέτες ομάδας και να τους εμπνέει να κάνουν τις εταιρείες τους ακόμα πιο ισχυρές. Μια εταιρεία πρέπει να επιλέξει έναν από τους επίσημους πιστοποιημένους εκπαιδευτικούς οργανισμούς για PM, όπως είναι οι PMI Registered Education Providers (P.M.I. R.E.Ps) που μπορούν να εγγυηθούν την επίτευξη των παραπάνω στόχων με αποδεδειγμένη ποιότητα στα αποτελέσματα».
Η σημασία του Project Management Training
Οι λόγοι που καθιστούν το project management training απαραίτητο, τουλάχιστον για τους επαγγελματίες της διοίκησης έργων είναι προφανείς. Τα οφέλη που διαπιστώνει μία εταιρεία που επενδύει στην εκπαίδευση των ανθρώπων της εκτείνονται πέρα από την επιτυχία των έργων και αφορούν το σύνολο του οργανισμού:
- Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του ατόμου: Η εκπαίδευση σε Project Management διδάσκει τους εργαζόμενους τη σημασία της θέσπισης επιδιώξεων και στόχων, καθώς και της ανταπόκρισης σε προθεσμίες. Είναι σημαντικό η παράδοση του έργου να γίνεται εντός χρονοδιαγράμματος, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν ο εργαζόμενος έχει θέσει μία επιδίωξη και ένα στόχο και εργάζεται μεθοδικά για αυτό. Είναι σαν να ακολουθεί μία συγκεκριμένη πορεία, η οποία οδηγεί στον επιθυμητό προορισμό, ακολουθώντας τη συντομότερη και ταυτόχρονα τη βέλτιστη διαδρομή. Ο εκπαιδευόμενος μαθαίνει ποια είναι τα πιθανά εμπόδια και αναποδιές που μπορεί να συναντήσει, καθώς και με ποιο τρόπο μπορεί να τα αποφύγει ή να αντεπεξέλθει σε αυτά. Με λίγα λόγια, το Project Management Training παρέχει στον εκπαιδευόμενο τις απαιτούμενες ικανότητες και δεξιότητες για την επιτυχημένη και «με αποδείξεις» ολοκλήρωση ενός έργου.
- Iκανότητα της εταιρείας στην παράδοση έργων: Η αποδοτικότητα και η αυτοπεποίθηση του εκπαιδευόμενου είναι ένα σημαντικό όφελος για την εταιρεία, το οποίο οδηγεί στην έγκαιρη παράδοση των έργων. Η έγκαιρη ολοκλήρωση ενός έργου εξαρτάται από τον εκπαιδευόμενο που ξέρει να αναγνωρίζει ποιες είναι οι ανάγκες και τα resources της εταιρείας και πώς θα τα αξιοποιήσει με το βέλτιστο δυνατό τρόπο. Η εταιρεία μαθαίνει, επίσης, πώς να προβαίνει στη σωστή εκτίμηση των πόρων για τα έργα και κατά συνέπεια πώς να προβαίνει στην κατάρτιση ρεαλιστικών προϋπολογισμών για τα έργα.
Αυτή η συνειδητοποίηση βοηθάει τόσο την εταιρεία όσο και τους εκπαιδευόμενους ή εκπαιδευμένους σε Project Management εργαζόμενους να διαχειρίζονται ευκολότερα τα πολύπλοκα έργα. Και αυτό γιατί διαθέτουν την κατάλληλη τεχνολογία και τεχνογνωσία, ενώ γνωρίζουν το απαιτούμενο budget και ενεργούν ανάλογα. Η ικανότητα παράδοσης έργων εξαρτάται, επίσης, από την ικανότητα παραγωγής σχετικών εγγράφων, τα οποία μπορούν να επιθεωρηθούν και να αναθεωρηθούν. Κάθε βήμα του έργου θα πρέπει να καταγράφεται πριν την έναρξη, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση. Με αυτό τον τρόπο, η εταιρεία διαθέτει ένα σημείο αναφοράς και επαλήθευσης κατά την αποτίμηση του έργου.
- Ικανότητα εντοπισμού της προόδου με τεχνολογικά εργαλεία: Το να συμβαδίζει με τα πλέον εξελιγμένα πληροφοριακά συστήματα είναι απαραίτητο για έναν εκπαιδευμένο στη διοίκηση έργων. Το Project Management δεν είναι μία χειροκίνητη εργασία. Ο επικεφαλής έργου θα χρειαστεί αρκετά εργαλεία και συστήματα για να παρακολουθεί την πορεία και την εξέλιξη του έργου – εργαλεία για τα οποία θα πρέπει να έχει την κατάλληλη γνώση.
- Συνέπεια στην προσέγγιση παράδοσης: Οι ίδιες ικανότητες που βοηθούν έναν εκπαιδευόμενο να ολοκληρώσει με επιτυχία ένα έργο, μπορούν να αποδειχτούν εξίσου χρήσιμες και για άλλα έργα. Η επιτυχής ολοκλήρωση ενός ποιοτικού έργου εξαρτάται, επίσης, από την ικανότητα του εργαζομένου να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες και να είναι ευέλικτος. Σαφώς και όσοι έχουν εκπαιδευτεί στη διοίκηση έργου έχουν ένα road-map. Αλλά κατά τη διάρκεια ενός έργου μπορεί να προκύψουν απρόβλεπτα ή ανυπέρβλητα εμπόδια, τα οποία απαιτούν ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Η εκπαίδευση στο Project Management συμβάλει στην ανάπτυξη αυτής της ευελιξίας, ώστε ο εργαζόμενος και η εταιρεία να είναι σε θέση να βρουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις.
- Αξιολόγηση κινδύνων (risk assessment): Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να γίνουν πριν από την ανάληψη ενός έργου είναι η αναγνώριση, η αξιολόγηση και η αποτίμηση των κινδύνων που ενέχονται στο έργο. Όλα τα έργα ενέχουν δυνητικούς κινδύνους που ο Project Manager θα κληθεί να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει. Τα πλέον επιτυχημένα έργα είναι αυτά που ξεκινούν με αξιολόγηση των κινδύνων. Και αυτό γιατί η εταιρεία είναι προετοιμασμένη για οτιδήποτε προκύψει στη διάρκεια εκτέλεσης του έργου. Τα μέλη της ομάδας που είναι επιφορτισμένη με το έργο θα πρέπει να γνωρίζουν αυτούς τους κινδύνους και θα πρέπει να είναι σε θέση να τους αντιμετωπίσουν με ευελιξία – μία ικανότητα που αναπτύσσει το Project Management Training.
- Ικανοποίηση πελάτη (customer satisfaction): Τέλος, ο στόχος της παράδοσης ενός ποιοτικού έργου είναι η ικανοποίηση του πελάτη – εσωτερικού ή εξωτερικού. Ο πελάτης θα είναι ικανοποιημένος αν το έργο ολοκληρωθεί αποτελεσματικά και μέσα στα πλαίσια του προϋπολογισμού. Οι ικανότητες που παρέχει η εκπαίδευση στη διοίκηση έργων διασφαλίζει ότι η σχέση με τον πελάτη θα εξακολουθήσει να είναι επιτυχής και ικανοποιητική. Εφαρμόζοντας τις βασικές στρατηγικές του Project Management, ο Project Manager και η ομάδα του είναι σε θέση να περιορίσουν την εστίασή τους στο τελικό αποτέλεσμα. Η κατάκτηση των στόχων και η επίτευξή τους εντός χρονοδιαγράμματος και των ορισμένων δαπανών δεν μπορεί παρά να ικανοποιήσει κάθε εμπλεκόμενο.
«H αξία που προσδίδει το Project Management στις εταιρείες είναι ιδιαίτερα υψηλή. Η αποτελεσματική Διαχείριση Έργων συνεπάγεται χαμηλότερα κόστη, μεγαλύτερη παραγωγικότητα, αυξημένη ικανοποίηση των πελατών και των εμπλεκομένων με τις δραστηριότητες της εταιρείας και μεγαλύτερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι εταιρείες που επενδύουν στην εκπαίδευση των στελεχών τους σε PM αποκομίζουν άμεσα οφέλη λόγω του ελέγχου εξόδων και της βελτίωσης της αποδοτικότητας των διαχειριζόμενων έργων. Πρόσφατη έρευνα από το Project Management Institute έδειξε ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να περιμένουν βελτιώσεις της τάξεως του 18%-20% από την αύξηση της ωριμότητας σε Διοίκηση Έργων», επισημαίνει ο Ν. Αγιώτης.
Οφέλη του PM training για τον εργαζόμενο
Η εκπαίδευση στο project management έχει σημαντικά πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο που δραστηριοποιείται στη διαχείριση έργων, πέρα από αυτή καθαυτή την αποκτηθείσα γνώση και ειδίκευση. Και αυτό γιατί:
1. Η εκπαίδευση ενισχύει τη δέσμευση: Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο στη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας ενός στελέχους η δουλειά του να εξελιχθεί σε ρουτίνα και μάλιστα βαρετή. Η εκπαίδευση μπορεί να «σπάσει» αυτή τη μονοτονία. Ο εργαζόμενος μπορεί να διαλέξει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μία πλευρά του Project Management που πραγματικά τον ενδιαφέρει, όπως για παράδειγμα risk management, agile μεθοδολογίες κ.ά. Η διεύρυνση και εμβάθυνση της γνώσης σε περιοχές του ενδιαφέροντός του θα «ταράξει» την κατά τα άλλα συνήθη εργασιακή ρουτίνα και θα τονώσει εκ νέου τον ενθουσιασμό του για τη δουλειά του.
2. Η εκπαίδευση προάγει την επαγγελματική σταδιοδρομία: Οι περισσότερες επαγγελματικές πιστοποιήσεις απαιτούν μία διαρκή δέσμευση στην κατάρτιση και την εκπαίδευση. Και παρόλο που κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο, αποδεικνύεται σημαντικά αποδοτικό όσον αφορά τις αμοιβές. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αμοιβές ενός πιστοποιημένου PMP, για παράδειγμα, είναι μεγαλύτερες από αυτές ενός μη πιστοποιημένου ομολόγου του. Παράλληλα, οι εργοδότες -τρέχοντες και μελλοντικοί- σπουδαιολογούν τους εργαζόμενους που επιδιώκουν τη διαρκή κατάρτισή τους.
3. Η εκπαίδευση εισάγει νέες ιδέες: Είναι παραπάνω από σίγουρο ότι παρακολουθώντας ένα πρόγραμμα κατάρτισης στη διοίκηση έργων, ο εργαζόμενος κάτι καινούργιο θα έχει να κερδίσει, απλώς και μόνο γιατί η διαδικασία της μάθησης απομακρύνει τον εκπαιδευόμενο από την παρούσα εργασιακή του κατάσταση και προσφέρει μία διευρυμένη και αντικειμενική θεώρηση. Για παράδειγμα, ακόμα και ο πλέον έμπειρος project manager μπορεί να διδαχτεί καινούργιες ιδέες και τεχνικές παρακολουθώντας ένα βασικό πρόγραμμα. Θα μάθει νέους τρόπους διεξαγωγής πραγμάτων τα οποία του είναι ήδη οικεία. Η εκπαίδευση επιτρέπει στην εμπειρία και τη νέα γνώση να συνδυαστούν και παρέχει μία πιο ολιστική προοπτική. Αυτά τα «ψήγματα σοφίας», μπορεί να μην είναι πάντα πρωτοποριακά ή επαναστατικά, αλλά είναι καινούργια.
4. Η εκπαίδευση ενισχύει την επαφή με άλλους ανθρώπους: Τα περισσότερα προγράμματα επιτρέπουν στον εκπαιδευόμενο να έρθει σε επαφή με καινούργιους ανθρώπους. Μπορεί ακόμα να του επιτρέψει να αλληλεπιδράσει με τους υπάρχοντες συναδέλφους του με νέους, διαφορετικούς τρόπους. Η παρακολούθηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία για τον εργαζόμενο να δει τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος και να συναναστραφεί με ομολόγους του. Οι σχέσεις που δημιουργούνται με τον εκπαιδευτή και άλλους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμες, ακόμα και πολύτιμες, για τη μελλοντική του σταδιοδρομία στη διοίκηση έργων.
«Η εκπαίδευση και πιστοποίηση σε PM είναι υψηλής αξίας για την επαγγελματική εξέλιξη των εργαζομένων, διότι αποκτά μια ολοκληρωμένη γνώση δεξιοτήτων διοίκησης, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε τομέα και έτσι τους προετοιμάζει για το επόμενο βήμα στην καριέρα τους. Επίσης, εκτός από την ενίσχυση της θεωρητικής και πρακτικής τους κατάρτισης στη Διαχείριση Έργων, βελτιώνεται η ικανότητά τους να επηρεάζουν άλλους, και να ηγούνται», επισημαίνει ο Ν. Αγιώτης.
Ο ρόλος του Project Manager
Ως ηγέτες και υποστηρικτές της ομάδας έργου, οι project managers οργανώνουν τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα, το χρόνο, τον προϋπολογισμό και τους πόρους για τα έργα κάθε μεγέθους. Οι αρμοδιότητές τους περιλαμβάνουν τη διατήρηση των ανθρώπων στη σωστή τροχιά και την παράδοση των τελικών αποτελεσμάτων εγκαίρως και στο σωστό χρόνο. Χωρίς τους project managers, τα έργα δεν διαθέτουν τη βέλτιστη οργάνωση και καθίστανται ευάλωτα στην αποτυχία. Συνεπώς, το project management είναι μία σημαντική δουλειά και απαιτεί την κατάλληλη εκπαίδευση και ειδικές ικανότητες. Ποιος είναι ο βασικότερος παράγοντας για την επιτυχή υλοποίηση έργων; Πολλαπλές έρευνες καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα και αυτό δεν είναι άλλο από την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού και αποδοτικού project manager. Ποιες όμως είναι οι ικανότητες και οι δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξει ένας project manager, και συνεπώς σε αυτές να εστιάσει η εκπαίδευσή του, προκειμένου να είναι αποδοτικός;
Σύμφωνα με την έρευνα της PM Solutions σε συνεργασία με το PM College, «Project Management Skills 2015», οι project managers παρόλο που επιδεικνύουν επαρκείς ικανότητες, κατά μέσο όρο, τελικά δεν ανταποκρίνονται πλήρως στις προσδοκίες των εταιρειών. Αυτό το συμπέρασμα ενισχύει περαιτέρω την ανάγκη για εκπαίδευση γύρω από τη διοίκηση και διαχείριση έργων, ειδικά με δεδομένο το γεγονός ότι οι εταιρείες που διαθέτουν ικανούς project managers διαπιστώνουν σημαντικά μεγαλύτερα αποτελέσματα και οφέλη όσον αφορά τα έργα που αναλαμβάνουν. Τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας, η οποία διενεργήθηκε με τη συμμετοχή εταιρειών από διάφορους κλάδους και όλων των μεγεθών και η οποία εστίασε σε τρεις βασικές κατηγορίες ικανοτήτων- ηγετικές, τεχνικές ικανότητες γύρω από τη διοίκηση έργων και γενικότερα business skills- είναι:
- Οι ικανότητες στη διαχείριση έργων κρίνονται από καλές έως άριστες μόλις από το 15% των εταιρειών που συμμετείχαν, ενώ το ποσοστό που θεωρεί τις αντίστοιχες ικανότητες έως και ανεπαρκείς φτάνει το 30%.
- Οι ηγετικές δεξιότητες σπουδαιολογούνται περισσότερο σε σχέση με άλλες ικανότητες -τεχνικές και επιχειρηματικές.
- Οι project managers στους οργανισμούς υψηλής απόδοσης επιδεικνύουν μεγαλύτερα επίπεδα ικανοτήτων σε σχέση με τις εταιρείες που η απόδοσή τους δεν είναι η βέλτιστη.
- Οι δεξιότητες αυτές που θεωρούνται πιο σημαντικές για τους project managers στους υψηλής απόδοσης οργανισμούς είναι η ακεραιότητα και η ειλικρίνεια, η ανάπτυξη σχέσεων καθώς και το χτίσιμο εμπιστοσύνης και σεβασμού.
- Οι project managers θα πρέπει να βελτιωθούν σχεδόν στο σύνολο των ικανοτήτων που κρίνονται απαραίτητες.
- Οι ηγέτες είναι πιο πιθανό να εντοπίσουν την έλλειψη ευθυγράμμισης των έργων με τους επιχειρηματικούς στόχους σε σχέση με τους project managers. Το ίδιο ισχύει και για τις πιθανές ελλείψεις στην επικοινωνία.
- Οι οργανισμοί υψηλής απόδοσης επισημαίνουν την επικοινωνία ως τη σπουδαιότερη ικανότητα που πρέπει να διαθέτει ένας project manager.
Οι πιο σημαντικές ικανότητες που πρέπει να διαθέτει ένας project manager, όπως δήλωσαν τα στελέχη σε υψηλής απόδοσης εταιρείες είναι:
- Επικοινωνία / ακρόαση.
- Επίδειξη ακεραιότητας και ειλικρίνειας.
- Χτίσιμο εμπιστοσύνης και σεβασμού.
- Ανάπτυξη σχέσεων.
- Διαχείριση του στόχου του έργου.
- Διαχείριση των δυνητικών κινδύνων που ενέχονται σε ένα έργο.
- Εστίαση στα αποτελέσματα.
- Να ηγείται με το παράδειγμά του.
- Να θέτει τους στόχους και τις προσδοκίες.
- Να έχει αυτοπεποίθηση.