To coaching και το mentoring αποτελούν σημαντικές λειτουργίες για τις επιχειρήσεις και το ανθρώπινο δυναμικό, το ζητούμενο των οποίων είναι η γρήγορη ανάπτυξη ηγετικών και διαχειριστικών ικανοτήτων αλλά και οι δεξιότητες. Σε περιόδους κοσμογονικών αλλαγών στο επιχειρείν και στην οικονομία, οι δύο αυτές πρακτικές αποκτούν σημαντικότερη βαρύτητα, σχεδόν καθοριστική για την εξέλιξη επιχειρήσεων και στελεχών.
Πριν προχωρήσουμε στο τι σημαίνει coaching και τι mentoring αλλά και ποια είναι η σπουδαιότητά τους στο σύγχρονο επιχειρείν, ας δούμε την ετυμολογία των δύο αυτών λέξεων. Το coaching, όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς προκύπτει ως έννοια από τον χώρο του αθλητισμού. O coach είναι ο προπονητής, ο άνθρωπος που προετοιμάζει τον αθλητή για την επίτευξη των στόχων που ο τελευταίος έχει, αναδεικνύοντας τα πλεονεκτήματα και αμβλύνοντας τα μειονεκτήματα του αθλητή. Ο όρος Μέντωρ από την άλλη, ως προς την ετυμολογική του διάσταση είναι ελληνικός. Ο Μέντωρ ήταν πρόσωπο της Οδύσσειας, στο οποίο ο Οδυσσέας είχε εμπιστοσύνη και του εμπιστεύθηκε τη διοίκηση του οίκου του φεύγοντας για τον Τρωϊκό Πόλεμο. Στην Οδύσσεια του Ομήρου, τη μορφή του Μέντορα έπαιρνε η θεά Αθηνά σε πολλές περιστάσεις, όπως για να συνοδεύσει τον Τηλέμαχο στην αναζήτηση του πατέρα του ή για να προστρέξει σε βοήθεια του Οδυσσέα κατά τη «μνηστηροφονία», δηλαδή την εξόντωση των μνηστήρων της Πηνελόπης. Κάπως έτσι, με τα χρόνια, η λέξη μέντορας κατέληξε να σημαίνει ευρύτερα τον σύμβουλο και «φίλο» που δρα ως πνευματικός οδηγός και καθοδηγητής.
ΔΥΟ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Παρά τις ομοιότητές τους, coaching και mentoring αποτελούν δύο διαφορετικά εργαλεία ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, κάθε ένα με τον δικό του καθοριστικό ρόλο και αξία. Μια ιδιαίτερα εύστοχη ερμηνεία των δύο εννοιών δίνει ο κορυφαίος ακαδημαϊκός, ερευνητής και συγγραφέας management και ανθρώπινου δυναμικού David Clutterbuck, σύμφωνα με την οποία, το coaching απαντά στην ερώτηση «What do you want to improve in?», ενώ το mentoring απαντά στην ερώτηση «What (or who) do you want to become?». Από εκεί και πέρα, οι ορισμοί στη διεθνή βιβλιογραφία είναι δεκάδες, κινούμενοι, ωστόσο, στην ίδια κατεύθυνση. Το coaching σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό του International Coaching Federation είναι «ο συνεταιρισμός με τον πελάτη σε μια δημιουργική διαδικασία που προκαλεί τη σκέψη και τον εμπνέει να μεγιστοποιήσει το προσωπικό και επαγγελματικό του δυναμικό». Το mentoring είναι, σύμφωνα με τους Clutterbuck, D & Megginson, «εξειδικευμένη βοήθεια από ένα πρόσωπο σε άλλο, ώστε να γίνουν σημαντικές μεταβάσεις σε συνειδητότητα, εργασία και τρόπο σκέψης».
Η ΜΙΑ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ, Η ΑΛΛΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Το coaching δεν εστιάζει στο πρόβλημα, αλλά στην επίλυσή του και είναι πιο βραχυπρόθεσμη λειτουργία. Από την άλλη πλευρά, το mentoring είναι πιο αφηρημένη έννοια, συνιστά πιο μακροχρόνια διαδικασία και αναφέρεται στη διαδικασία μεταβίβασης γνώσης και εμπειρίας από τον mentor στον mentee με στόχο να γίνει ο τελευταίος κοινωνός της γνώσης αυτής και να την αξιοποιήσει ευρύτερα στην εργασιακή του ζωή, ενίοτε και στην κοινωνική. H αποδοχή των παραπάνω εννοιών οδηγεί στην περαιτέρω διαφοροποίηση των δύο αυτών πρακτικών. Μια από τις πρώτες διαφοροποιήσεις έχει να κάνει με την προέλευση, αφού ο coach είναι ένας επαγγελματίας του coaching, συνήθως εξωτερικός συνεργάτης, ο οποίος με την εξειδικευμένη γνώση που έχει αποκτήσει μπορεί να καθοδηγεί τα στελέχη με τα οποία συνεργάζεται. Πρόκειται για μια περισσότερο «επαγγελματική» σχέση. Ο mentor από την άλλη πλευρά, μπορεί να είναι κάποιο ανώτερο στέλεχος της ίδιας εταιρείας με τον mentee, στην οποία βρίσκεται πολλά χρόνια και να συνεργάζεται στενά μαζί του μεταλαμπαδεύοντάς του γνώσεις, εμπειρίες, πρακτικές.
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΚΕΝΤΡΑ
Έτσι, το coaching έχει συγκεκριμένους στόχους, χειροπιαστούς και με υπαρκτά χρονοδιαγράμματα, ενώ το mentoring είναι λίγο πιο αφηρημένο, προσφέροντας μια προσέγγιση που κάποιες φορές μπορεί να λάβει και μια «φιλοσοφική» διάσταση, εστιάζοντας σε στάσεις, αντιλήψεις για τη ζωή και συμπεριφορές αντί για συγκεκριμένες δεξιότητες ή ικανότητες. Στην περίπτωση του mentoring, το επίκεντρο είναι το άτομο, ενώ στο coaching είναι μια συγκεκριμένη εργασία ή στόχος. Σε αυτή την πραγματικότητα, οι coaches αποχωρούν από την εταιρεία όταν ολοκληρώσουν το έργο τους, ενώ οι μέντορες εξακολουθούν να βρίσκονται στην εταιρεία, αφού αποτελούν μέλη της. Μάλιστα, οι τελευταίοι μπορεί να συνεχίσουν τον συγκεκριμένο αυτόν ρόλο για πολλά χρόνια σε νεότερους εργαζόμενους και να μεταδίδουν σε αυτούς τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους.
Ας δούμε, όμως, μερικούς επιπλέον ορισμούς, που θα αποσαφηνίσουν ακόμα περισσότερο τις δύο λειτουργίες. Σύμφωνα με τους Green & Grant, «το coaching είναι μια διαδικασία εστιασμένη στο αποτέλεσμα που ενθαρρύνει την αυτόνομη μάθηση μέσα από τη συνεργατική στοχοθεσία, τον καταιγισμό ιδεών (brainstorming) και τον σχεδιασμό πλάνων». Τo coaching είναι μια αναστοχαστική διεργασία ανάμεσα σε coaches και coachees, η οποία βοηθά και διευκολύνει τη θετική αλλαγή μέσα από τον διαρκή διάλογο με σκοπό την επίτευξη επαγγελματικών και προσωπικών στόχων (Lai, 2014). Από την άλλη πλευρά, ο όρος «mentoring» περιγράφει τη σχέση ανάμεσα σε έναν πιο έμπειρο μέντορα και ένα λιγότερο έμπειρο, σχετικά αρχάριο mentee, που αποσκοπεί στην υποστήριξη της επαγγελματικής ανάπτυξης του δεύτερου. Ο μέντορας μπορεί να εργάζεται στην ίδια επιχείρηση, μπορεί και όχι, ωστόσο εργάζεται στον ίδιο τομέα εξειδίκευσης κι έτσι καταλαβαίνει εκ των έσω και βαθιά τα ζητήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο mentee (Ragins & Kram, 2007).
Ένας επιπλέον ενδιαφέρον ορισμός για το coaching έρχεται από την Κρύστα Τζελέπη, Leadership & Team Coach, Managing Partner της Treasure Lab PC, η οποία μιλώντας στο HR Professional αναφέρει ότι το coaching είναι μια πρακτική με πολλαπλά οφέλη γι’ αυτό δεν είναι περίεργο που όλο και περισσότεροι οργανισμοί το χρησιμοποιούν σε διαφορετικά επίπεδα: executive coaching, leader as a coach, team & group coaching, ανάπτυξη κουλτούρας coaching, ανάπτυξη εσωτερικών coaches κ.λπ. Μάλιστα, η ίδια κάνει αναφορά στην έρευνα του International Coaching Federation (2020), όπου συμμετείχαν 22.457 άτομα από 161 χώρες, η οποία έδειξε ότι οι επαγγελματίες coaches αγγίζουν τις 71.000, αυξημένοι κατά 33% από το 2015, ενώ οι ηγέτες που χρησιμοποιούν coaching έχουν αυξηθεί κατά 46%.
O ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Οι νέες τεχνολογίες και τα νέα δεδομένα στις διαδικασίες της εργασίας διαμορφώνουν νέες ανάγκες για το ανθρώπινο δυναμικό των επιχειρήσεων, εξέλιξη που θέτει νέο πλαίσιο προβληματισμού και συζήτησης σχετικά με τον ρόλο και τη βαρύτητα που θα έχουν το coaching και το mentoring στη νέα αυτή εποχή. Ο Άγγελος Δερλώπας, CEO της Positivity Coaching επισημαίνει ότι οι συνεχείς υγειονομικές προκλήσεις της τελευταίας διετίας έχουν επιταχύνει την εξάπλωση και εμπέδωση του remote working, ενώ παράλληλα οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν τη συνεχή διασύνδεση και τη λεγόμενη zero geography.
Ο ίδιος εκτιμά ότι οι νέες αυτές συνθήκες κάνουν πιο εύκολη την πρόσβαση σε υπηρεσίες coaching και mentoring, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν και μεγαλύτερη ανάγκη. «Αφενός ο εργαζόμενος χρειάζεται καλύτερη και μεγαλύτερη σαφήνεια στην εξισορρόπηση ζωής-εργασίας, ειδικά τώρα που τα όρια γίνονται όλο και πιο θολά και ο κίνδυνος του burnout είναι περισσότερο ορατός. Αφετέρου, οι νέες συνθήκες με την εξάπλωση των νέων τεχνολογικών υπηρεσιών, των ταχύτερων δικτύων και των αποτελεσματικότερων συσκευών δημιουργούν ταχύτερους εργασιακούς ρυθμούς, περισσότερους τρόπους διασύνδεσης και εντατικότερους ρυθμούς εργασίας» επισημαίνει χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι η νέα αυτή εποχή δημιουργεί μια επαναλαμβανόμενη, έντονη, διαδραστική και εθιστική πληροφοριακή υπερφόρτωση. «Mε βάση και την εμπειρία μας με διεθνείς οργανισμούς και πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι υπηρεσίες coaching και mentoring γίνονται ολοένα και περισσότερο αναγκαίες και τα προγράμματά μας έχουν πολλές φορές επεκταθεί, προκειμένου να υποστηρίξουμε τους ανθρώπους μας σε αυτό το rollercoaster των συνεχών εξελίξεων, ώστε να παραμένουν δημιουργικοί, ευρηματικοί, εμπνευσμένοι και κινητοποιημένοι» καταλήγει.
Από την πλευρά του ο Βασίλης Αντωνάς, Founder & Director της Impact επισημαίνει ότι στη νέα εποχή που έχουμε ήδη μπει, ο περισσότερος κόσμος είναι έκπληκτος, φοβισμένος και θυμωμένος και ο επιχειρηματικός κόσμος δεν αποτελεί εξαίρεση. «Οι προκλήσεις φέρνουν μαζί τους και ευκαιρίες: όσοι δεν προσποιηθούν πως όλα συνεχίζουν κανονικά και ενεργοποιηθούν αποφασιστικά, θα ξεχωρίσουν και θα ηγηθούν. Σε αυτή τη νομοτελειακά, δαρβινική διαδικασία, το coaching έχει αποτελέσει, και θα συνεχίσει να αποτελεί, καταλύτη προσαρμογής, ανταπόκρισης και εξέλιξης» αναφέρει.
Όπως επισημαίνει η Βαρβάρα Ασημακοπούλου, Team & Executive Coach, Professional Coaching Trainer, Author, Founder & Managing Director HRE, το coaching πάντα είχε έναν σκοπό, να διαφυλάξει και να ενισχύσει την ανάπτυξη του ανθρώπου, χαράσσοντάς του σαφή όρια ηθικής και βιωσιμότητας. «Σε όλες αυτές τις φάσεις, της πρόβλεψης, της αφύπνισης, του σεβασμού στο περιβάλλον και στους άλλους ανθρώπους, της γνώσης και της πράξης, το coaching έχει τον πιο σπουδαίο ρόλο διότι μπορεί να εξυπηρετήσει τον άνθρωπο και συγχρόνως την κοινωνία με απώτερο σκοπό την κοινωφελή πρόοδο».
Όπως αναφέρει, η Διεθνής Ομοσπονδία των επαγγελματιών coaches (International Coaching Federation), που διαθέτει 50.000 coaches σε 152 χώρες – στην οποία ανήκει και η ίδια – έχει κατανοήσει και συμπεριλάβει στις νέες απαραίτητες δεξιότητες του coach και του team coach αλλά και του κώδικα ηθικής, τα νέα δεδομένα, ώστε το επάγγελμα αυτό να προπορεύεται. «Το mentoring σε αυτές τις συνθήκες λειτουργεί με παραδείγματα και γνωστές ή άγνωστες αναφορές. Εξαρτάται από τον μέντορα, αφού όσο πιο εκπαιδευμένος είναι στο coaching τόσο πιο αποτελεσματικός θα είναι σε σχέση με τον mentee, τις σχέσεις του και την τοποθέτησή του στη μεγάλη κοινωνική εικόνα» καταλήγει.
«Coaching και mentoring είναι δύο διαδραστικά εργαλεία που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ατόμων δυναμικά και ουσιαστικά» τονίζει από την πλευρά της η Λίλιαν Τσέρτου, Head of Right Management, του Ομίλου Manpower. Όπως λέει, με την εγκαθίδρυση της τηλεργασίας και την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, οι εργαζόμενοι καλούνται να αποδώσουν σε ένα νέο περιβάλλον και η αλλαγή αυτή ενδυναμώνει την αξιοποίηση του coaching και του mentoring, καθώς η καθημερινή φυσική επαφή ελαττώνεται. Θεωρεί δε, ότι μαζί ελαττώνονται η καθοδήγηση, η υποστήριξη και η βοήθεια από προϊσταμένους και συναδέλφους. «Coaching & mentoring δρουν αποτελεσματικά στην απορρόφηση της αλλαγής με θετικό τρόπο, αλλά δρουν παράλληλα και στη διαδικασία upskilling, έτσι ώστε ο εργαζόμενος να ακολουθήσει τη ροή της νέας εποχής απρόσκοπτα» αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Τα τελευταία χρόνια, κινούμαστε διεθνώς αλλά και στην ελληνική αγορά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ένα περιβάλλον V.U.C.A. (Volatile, Uncertain, Changing, Ambiguous)», σημειώνει η Κ. Τζελέπη. Εστιάζοντας στο coaching, η ίδια αναφέρει ότι οι ηγέτες που χρησιμοποιούν συστηματικά το coaching έχουν 8 φορές πιο δεσμευμένες ομάδες. Όπως λέει, τα μέλη των ομάδων αυτών είναι τρεις φορές πιο διατεθειμένα να κάνουν το “extra mile”, κάτι που μεταφράζεται σε υψηλότερη απόδοση. «Για να μπορέσει, όμως, ο ίδιος ο ηγέτης να επιτύχει σε αυτό το V.U.C.A. περιβάλλον χρειάζεται και αυτός την υποστήριξη ενός executive coach. Μόνο έτσι θα καταφέρει να αναπτύξει υψηλότερη ενσυναίσθηση, ψυχική ανθεκτικότητα, εμπιστοσύνη στην ομάδα, κουλτούρα καινοτομίας, ψυχολογικής ασφάλειας και ανοιχτού διαλόγου» αναφέρει. Η
Managing Partner της Treasure Lab PC κάνει αναφορά σε πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Sydney, όπου ηγέτες ομάδων δέχτηκαν executive coaching και απεδείχθη ότι ωφελήθηκαν όχι μόνο οι ίδιοι, αλλά και οι ομάδες τους. Τα οφέλη διαχύθηκαν στην ομάδα, με τη μορφή βελτιωμένης πραγματοποίησης στόχων, ποιοτικότερης επικοινωνίας, βελτιωμένου κλίματος & well being. Εστιάζοντας, τέλος, στις νέες τάσεις στο coaching που σχετίζονται με την τεχνολογία, εκτός από τις digital platforms, όπου ο πελάτης μπορεί να επιλέξει τον coach του μέσα από μία διεθνή database επιλεγμένων coaches, η Κ. Τζελέπη επισημαίνει και την εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ). «Αυτός μπορεί να είναι ο επόμενος coach» τονίζει. «Με την ταχύτατη εξέλιξη των δυνατοτήτων της Τεχνητής Νοημοσύνης, το chatbot ή η εξέλιξή του θα έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να κάνει τις ερωτήσεις του coaching, αλλά και να ακολoυθεί μία αλληλουχία, ανάλογα με τις απαντήσεις του πελάτη. Έτσι, ο coach σταδιακά θ’ αποκτήσει έναν παράξενο “ανταγωνιστή”, τον οποίο θα χρειάζεται να νικήσει μέσα από τις ικανότητες που τον κάνουν πιο ανθρώπινο» καταλήγει.
ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
Ποια είναι, όμως, τα σημαντικότερα οφέλη που προκύπτουν τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις ίδιες τις επιχειρήσεις από την αξιοποίηση του coaching και του mentoring, κατά την άποψη των ανθρώπων του χώρου; Εργαζόμενοι και επιχειρήσεις ωφελούνται πολλαπλώς, καθώς το coaching και το mentoring έχουν σκοπό την ανάπτυξη και την προσήλωση στους στόχους, σύμφωνα με την Λ. Τσέρτου. «Ο εργαζόμενος αναπτύσσει αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση με τις δύο αυτές λειτουργίες. Έρχεται σε επαφή με τα δυνατά του σημεία και τα ταλέντα του και γνωρίζει πότε, πως και κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να τα χρησιμοποιήσει, έτσι ώστε να πετύχει τους στόχους του και σε κάποιες περιπτώσεις, να ξεπεράσει τις προσδοκίες. Οι επιχειρήσεις, με αυτόν τον τρόπο κερδίζουν όχι μόνο από την απόδοση αλλά και από τη θετική ενέργεια που διαχέεται στον οργανισμό, καθώς οι άνθρωποί τους που αναπτύσσονται και εξελίσσονται, είναι υψηλά στην κλίμακα “ικανοποίησης” και πίστης με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται συνεχώς και να παίρνουν πρωτοβουλίες πλήρως ανταποδοτικές» καταλήγει.
«Το coaching είναι ο καταλύτης της επαναδιαπραγμάτευσης της κουλτούρας και της στρατηγικής της επιχείρησης ώστε να προλαμβάνει και να ακολουθεί τις αλλαγές και να μη σύρεται από αυτές με αρνητικές συνέπειες» εκτιμά η Β. Ασημακοπούλου, αναφερόμενη στα οφέλη των δύο λειτουργιών. «Στη συνέχεια, μπορεί να εμπνεύσει ένα νέο όραμα ή να αναθεωρήσει το ίδιο και να αλλάξει τις στρατηγικές. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα επανασυνδέσει τους εργαζομένους στην επιχείρηση, θα ενισχύσει την αφοσίωση και δέσμευση και θα αξιοποιήσει το κάθε δυναμικό τους για καλύτερη απόδοση».
Η Founder & Managing Director της HRE τονίζει ότι το Team Coaching σε αυτές τις περιπτώσεις σε συνδυασμό με το executive 1:1 coaching έχουν καταπληκτικά αποτελέσματα, πέρα των αναμενομένων, αλλά με μία προϋπόθεση: Η δέσμευση να ξεκινά από την κορυφή προς τα κάτω και στη συνέχεια, από κάτω προς τα πάνω. «Η εμπειρία μου δείχνει ότι όλα γίνονται αν υπάρχει εμπιστοσύνη. Αυτό μαθαίνεται και εξαρτάται και από την επιδεξιότητα του coach. Για αυτό είναι απαραίτητη η ολοκληρωμένη και διαπιστευμένη εκπαίδευση στο coaching και στη συνέχεια, η σύνδεση του coach στο “άρμα” ενός αξιόπιστου επαγγελματικού οργανισμού (π.χ. ICF, EMCC) που τον κρατά σύγχρονο και αποτελεσματικό σε κάθε συνθήκη».
Σύμφωνα με τον Ά. Δερλώπα, τα σημαντικότερα οφέλη για τους εργαζόμενους περιλαμβάνουν την ικανότητα πλοήγησης στο οργανωσιακό όραμα, την κατανόηση του ρόλου τους και των προσδοκιών των άλλων από αυτούς, την ανάπτυξη κριτικών δεξιοτήτων στοχασμού. Για τις επιχειρήσεις, τα σημαντικότερα οφέλη κατά τον ίδιο, περιλαμβάνουν την αύξηση του επιπέδου αφοσίωσης, την ανεμπόδιστη, άμεση και αποτελεσματική επικοινωνία, τη συνεχή τροφοδότηση με νέα ταλέντα και τη μείωση στο κόστος πρόσληψης και προσαρμογής. Τέλος, όπως εκτιμά ο CEO της Positivity Coaching, για τον μέντορα το όφελος είναι η ικανοποίηση μέσα από την αξία που δημιουργεί το έργο με τους νέους leaders της επιχείρησης, η επικαιροποίηση της αντίληψής τους για τις νέες τάσεις και τέλος, η επέκταση της δικτύωσής τους.
Ο Β. Αντωνάς από την πλευρά του εκτιμά ότι παρότι δεν είναι απαράβατος κανόνας, «η ατομική, προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη των στελεχών, καταλήγει σε όφελος για τον εκάστοτε οργανισμό: δεξιότητες ηγεσίας, υπευθυνότητα, επικοινωνία, σκοπιμότητα, ανθεκτικότητα, εμπιστοσύνη, επιρροή, ευελιξία, όλες οι επιχειρήσεις θα ήθελαν να έχουν στελέχη έτοιμα, προετοιμασμένα, κινητοποιημένα και δυναμικά. Ταυτόχρονα, το coaching, όταν γίνεται σε ομάδες, συνδράμει και στην εναρμόνιση του οράματος και της στρατηγικής με τη συμπεριφορά και την επίδοση». Ο Founder & Director της Impact πιστεύει ότι σήμερα, τα περιθώρια παρανόησης και ασυνεννοησίας, είναι στενότερα από ποτέ. «Το coaching μπορεί να εδραιώσει ή ακόμα και να δημιουργήσει, έναν κοινό κώδικα συμπεριφοράς και επικοινωνίας. Αυτό, όχι μόνο ισχυροποιεί την αποτελεσματικότητα και αυξάνει τη δέσμευση, αλλά ταυτόχρονα επιταχύνει τις διαδικασίες με τρόπο εκθετικό» επισημαίνει χαρακτηριστικά.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ
Η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ ενός μέντορα και ενός coach είναι η εκπαίδευση κατά την Β. Ασημακοπούλου. «Κυρίως μέντορες ονομάζουμε αυτούς που έχουν ήδη μια επαγγελματική θέση ιεραρχικά ανώτερη από του mentee, τον οποίο εμπνέουν ή δίνουν συμβουλές για να αναπτυχθεί και να προοδεύσει. Ο αποτελεσματικός μέντορας δεν είναι αυτός που θεωρεί και προβάλλει τον εαυτό του ως παράδειγμα προς μίμηση και τις δικές του αποφάσεις ως λύσεις, αλλά αυτός που υποστηρίζει τον mentee να ανακαλύψει και να προβάλει τη δική του προσωπικότητα και μοναδικότητα και να βρει ο ίδιος τις απαντήσεις σε ό,τι τον προβληματίζει» καταλήγει.
Κατά τον Β. Αντωνά, στην Ελλάδα οι δύο όροι συγχέονται, κυρίως, για χάρη κάποιας εμπορικής πολιτικής από την πλευρά κάποιων συμβούλων. Όπως λέει, το mentoring είναι η διαδικασία καθοδήγησης, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων εκπαιδευτικών παραμέτρων, από ένα έμπειρο στέλεχος σε ένα λιγότερο έμπειρο. «Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι δύο συμμετέχοντες να ειδικεύονται στο ίδιο αντικείμενο. Ως εκ τούτου, ένας coach δεν μπορεί να είναι και μέντορας, εκτός βέβαια εάν είναι ο μέντορας -ή ο επόπτης- ενός άλλου coach. Από την άλλη, το coaching δεν περιέχει εκπαιδευτικές παραμέτρους. Ενισχύει πεποιθήσεις, θέσεις, ψυχοσυνθέσεις και συμπεριφορές, στηρίζοντας την επικοινωνία, την ηγεσία, τη στρατηγική και την επιρροή. Δεν προσλαμβάνουμε έναν coach για να βοηθήσουμε έναν καλύτερο οικονομικό διευθυντή να μάθει οικονομικά. Τον προσλαμβάνουμε για να τον κάνει καλύτερο ηγέτη. Σε κάποια χρόνια αυτό ίσως γίνει κατανοητό. Και να μην γίνει όμως, λίγη σημασία έχει» καταλήγει.
Σύμφωνα με τον Ά. Δερλώπα, οι ομοιότητες και οι διαφορές του coaching με το mentoring αντικατοπτρίζονται και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το καθένα. «Το coaching είναι η σύμπραξη σε μία προκλητική και δημιουργική διαδικασία σκέψης που εμπνέει τους συνεργάτες να μεγιστοποιήσουν τις προσωπικές και επαγγελματικές τους δυνατότητες. To mentoring είναι ένας προσωποκεντρικός μαθησιακός διάλογος που σκοπεύει περισσότερο στην ανάπτυξη σοφίας, μέσω αναστοχαστικής πρακτικής, παρά στην απλή μεταβίβαση γνώσης. Το mentoring τείνει να είναι μια μεσο-μακροπρόθεσμη σχέση που εστιάζει σε θέματα καριέρας ή άλλα, περισσότερο ολιστικά θέματα. Το mentoring, μέσω του θετικού παραδείγματος του μέντορα, ευνοεί τη μετατροπή λανθανουσών ικανοτήτων σε εμφανείς δεξιότητες».
Και ο CEO της Positivity Coaching καταλήγει: «Zoύμε σ’ έναν κόσμο όπου όλοι θέλουν να μιλήσουν και ταυτόχρονα, όλοι έχουν την ανάγκη ν’ ακουστούν. Οι αναπτυξιακοί διάλογοι coaching και mentoring, στέλνουν ένα μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες. Και το μήνυμα είναι: “Οι φωνές σας ακούγονται. Σας ακούμε”».
«Coaching και mentoring συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη των ατόμων. Άρα, το ένα δεν αποκλείει την επιλογή του άλλου» επισημαίνει από την πλευρά της η Λ. Τσέρτου. «Ο coach επιλέγεται για να “χορέψει” αρμονικά με τον coachee ένα βαλς με σκοπό την ανάπτυξή του και την επίτευξη των στόχων του. Σέβεται το πλαίσιό του αλλά το προκαλεί, ακολουθεί τα βήματά του αλλά του δείχνει και νέα, τον καθοδηγεί στις φιγούρες αξιοποιώντας κάθε δυνατό του σημείο. Ο mentor με την πολύτιμη εμπειρία του λειτουργεί ως ειδικός και συμβουλεύει αναδεικνύοντας λύσεις, προτάσεις, αποφάσεις και δυναμικές, έτσι ώστε να μεταδώσει και να εμφυτεύσει γνώσεις, τεχνικές και εργαλεία που τον έφεραν στην προσωπική του επιτυχία».
Και η Head of Right Management καταλήγει: «Η απόφαση της επιλογής επαφίεται στο άτομο σύμφωνα με την κατάσταση, τον στόχο και την επαγγελματική φάση που διανύει. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής είναι σοφό να χρησιμοποιήσει και τα δύο πολλές φορές».
Εν κατακλείδι, όταν βρισκόμαστε σε περιόδους έντονων και ραγδαίων αλλαγών, με τις επιχειρήσεις να καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τον σκοπό, τη λειτουργία αλλά και τη στρατηγική τους, χρειάζονται περισσότερο από ποτέ, στελέχη πρόθυμα να εμπνευστούν και να εμπνεύσουν. Ανθρώπους που θα χτίσουν δεσμούς και θα μοιραστούν ένα κοινό όραμα που θα οδηγήσει στο «αύριο». Το coaching και το mentoring, αναμφίβολα, αποτελούν εργαλεία-κλειδιά, καθοριστικά για την επιτυχία των επιχειρήσεων.
Viewpoint
COACHING: ΜΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ «ΚΛΕΙΔΙ» ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ COVID
Η παγκόσμια κρίση της πανδημίας Covid-19 έφερε τους οργανισμούς και τους εργαζόμενούς τους αντιμέτωπους με αβέβαιες καταστάσεις, δυσκολίες και σημαντικές προκλήσεις τις οποίες ως τώρα δεν είχαν αντιμετωπίσει. Η τηλεργασία, η κοινωνική απομόνωση, η ολοένα και αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου για σκοπούς επικοινωνίας σε αντικατάσταση της φυσικής παρουσίας, σε συνδυασμό με τις αυξημένες εργασιακές ανάγκες, είναι μόνο μερικές από τις αιτίες που καθιστούν το coaching πιο χρήσιμο και αναγκαίο από ποτέ άλλοτε. H καθοδήγηση, όπως είναι ο όρος στα ελληνικά, ως διαδικασία προσφέρει ένα δομημένο και προσαρμοσμένο πλαίσιο που επιτρέπει στους managers των επιχειρήσεων και εργασιακών ομάδων να θέσουν στόχους, να αναπτύξουν νέους τρόπους εργασίας και να υποστηρίξουν τους εργαζόμενούς τους, ώστε να αποδώσουν στον καλύτερο δυνατό βαθμό. Στόχος είναι να βοηθά τους επικεφαλής των οργανισμών σε όλα τα επίπεδα ιεραρχίας, να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι ομάδες τους, προσαρμόζοντας τις ηγετικές τους ικανότητες και στυλ διοίκησης ώστε να ταιριάζουν με τις νέες συνθήκες. Τους εκπαιδεύει δηλαδή να παραμένουν σε επαφή, να παρακινούν και να υποστηρίζουν τις ομάδες τους.
Οι περισσότεροι coaches χρησιμοποιούν ένα μοντέλο προσέγγισης που επικεντρώνεται σε τρεις τομείς: επιχειρηματικά αποτελέσματα, διαπροσωπικές συμπεριφορές, αλληλεπιδράσεις ομάδας. Η καθοδήγηση στον χώρο εργασίας είναι σημαντική για την επιτυχία των εργαζομένων, γιατί παρέχει τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εργαζόμενοι για να αυξήσουν τις γνώσεις τους και να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους. Μέσω της αποτελεσματικής καθοδήγησης των εργαζομένων, οι εργοδότες μπορούν να ενισχύσουν τη στοχοπροσήλωση των εργαζομένων τους και να τους κινητοποιήσουν οδηγώντας τους με αυτόν τον τρόπο, σε υψηλότερη ικανοποίηση και παραγωγικότητα.
Ο coach μπορεί να είναι ένας εξειδικευμένος συνεργάτης του οργανισμού ή της επιχείρησης ή κάποιο στέλεχος από την εσωτερική ομάδα διοίκησης που έχει εκπαιδευτεί ώστε να μπορεί να έχει τον ρόλο του coach. Ο ίδιος βοηθά τον coachee να επικεντρωθεί και να ενεργοποιήσει τα θετικά του στοιχεία, να αναπτύξει δεξιότητες και να ανακαλύψει τα κίνητρα και τις δυνατότητες που αφορούν στον ρόλο, καθώς και να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του στις νέες απαιτήσεις του εργασιακού και κοινωνικού περιβάλλοντος που αλλάζει συνεχώς
Τι προσφέρει το Coaching:
• Είναι μια διαδικασία που στηρίζεται, κυρίως, σε τεχνικές ερωτήσεων και έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια με απτά αποτελέσματα.
• Επικεντρώνεται στο παρόν και το μέλλον του κάθε coachee. Ανήκει στις διαδικασίες αυτοβελτίωσης και δεν αποτελεί ψυχοθεραπευτική μέθοδο.
Το coaching ως διαδικασία στον εργασιακό χώρο και ειδικά αυτή τη δύσκολη εποχή της πανδημίας μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση των επιχειρησιακών αποτελεσμάτων, των συμπεριφορών των εργαζομένων και της αλληλεπίδρασης των ομάδων. Βασική προϋπόθεση είναι να πραγματοποιείται από έμπειρους coaches, που πιστεύουν πως τα άτομα που καλούνται να καθοδηγήσουν έχουν μέσα τους κλειδωμένες τις απαντήσεις στις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν, έτσι ώστε να τους παρέχουν τη βοήθεια που χρειάζονται
για να τις ξεκλειδώσουν.
Λένα Ράικου,Senior HR Learning & Development Specialist, Training Coordinator EKO ABEE, μέλος του Ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια
