Η συστηματική εκπαίδευση και κατάρτιση των στελεχών αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της επαγγελματικής εξέλιξης, με τους οργανισμούς να επενδύουν στρατηγικά σε αυτήν. Ακολουθώντας τις τάσεις της εποχής και τις επιταγές του σύγχρονου κόσμου, οι επιχειρηματικές σπουδές προσαρμόζονται και εξελίσσονται, για να προσφέρουν τα μέγιστα και να παραμείνουν και οι ίδιες ανταγωνιστικές.

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και ιστορικοί σπουδαιολογούσαν ιδιαίτερα την εκπαίδευση, όπως μας διδάσκει η ιστορία και μάλιστα, δεν είναι λίγα τα ρητά που αφορούν σε αυτό το θέμα. «Νομίζω πως όσοι εκπαιδεύτηκαν, όχι μόνο αυτοί είναι ευτυχισμένοι και το νοικοκυριό τους διοικούν καλά, μα και τους άλλους ανθρώπους ωφελούν», ανέφερε ο Σωκράτης. Σύμφωνα δε με τον Πλούταρχο, «όπως η γη, όσο γόνιμη και αν είναι, δεν μπορεί να κάμει τίποτα χωρίς καλλιέργεια, έτσι και ο νους, χωρίς εκπαίδευση δεν μπορεί να δώσει καλό καρπό». Σύγχρονες προσωπικότητες της ιστορίας κάνουν μνεία, επίσης, για την αξία της εκπαίδευσης, καταδεικνύοντας τη διαχρονικότητα και τη σημασία της στο πέρασμα των χρόνων. Όπως έχει πει ο Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος έχει κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης το 1993, «η εκπαίδευση και η μόρφωση είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο». Πιο πριν δε, ο Albert Einstein είχε διατυπώσει το εξής: «Εκπαίδευση δεν είναι η εκμάθηση γεγονότων, αλλά η εξάσκηση του μυαλού να σκέφτεται».

Υπό αυτό το πρίσμα, η εκπαίδευση αφορά σε όλα τα στάδια ζωής του ανθρώπου. Στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι, ο ρόλος της είναι δομικός. Πράγματι, ερχόμενοι στο σήμερα, η επιχειρηματική εκπαίδευση παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς τομείς μεταξύ των σπουδαστών σε όλο τον κόσμο. Εκείνο που έχει μεταβληθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο προσφέρεται, ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις και νόρμες του επιχειρείν. Η προσφορά της είναι καθολική και η ζήτηση για επιχειρηματικές σπουδές παραμένει στο προσκήνιο, με την άνοδο των σχολών διοίκησης επιχειρήσεων να είναι εμφανής.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Καθηγητής Γεώργιος Λεκάκος, Αντιπρύτανης Έρευνας και δια Βίου Μάθησης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος του ΚΕΔΙΒΙΜ, ΟΠΑ, εξηγεί ότι «σε μία εποχή όπου η ανάγκη για επανεκπαίδευση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων έχει αναδειχθεί ευρύτατα, είναι λογικό να αναπτύσσεται ακόμη περισσότερο η ανάγκη για δια βίου μάθηση. Την επαύριο της πανδημίας, με την “επέλαση” της τεχνητής νοημοσύνης και των νέων δεξιοτήτων και γνώσεων που απαιτούνται, τα στελέχη έχουν την ανάγκη να παραμείνουν ανταγωνιστικά στην αγορά και να αυξήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Η δια βίου μάθηση δεν είναι μία πολυτέλεια, όπως ήταν στο παρελθόν, αλλά μία μεγάλη αναγκαιότητα και τα διαθέσιμα εργαλεία και οι επιλογές που έχουν πλέον οι εργαζόμενοι είναι επίσης πολύ περισσότερα».

H παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα δεν μένει στάσιμη και μαζί της η εκπαίδευση στον τομέα των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας αναπτύσσεται και εκσυγχρονίζεται συνεχώς. Η συμμόρφωση με τις νέες τάσεις και τις τρέχουσες απαιτήσεις της αγοράς είναι εξαιρετικά σημαντική για την επιχειρηματική εκπαίδευση και τους αποφοίτους που θέλουν να βρουν εργασία αμέσως μετά την αποφοίτησή τους.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σχεδόν κάθε χρόνο σκιαγραφούνται νέες τάσεις και κατευθύνσεις στην επιχειρηματική εκπαίδευση, και αυτό έχει μεγάλη επίδραση στο πώς και τι μαθαίνει κάθε επόμενη γενιά φοιτητών.

Μία από τις σημαντικότερες τάσεις στον χώρο της εκπαίδευσης είναι και η προσφορά εξ αποστάσεως μαθημάτων. Τα διαδικτυακά μαθήματα γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή μεταξύ των συμμετεχόντων από πολλές χώρες του κόσμου, γεγονός που επιτρέπει στον καθένα να αποκτήσει πτυχίο από οποιοδήποτε πανεπιστήμιο, χωρίς να χρειάζεται να φύγει από τη χώρα που διαμένει και εργάζεται. Για παράδειγμα, προγράμματα επιχειρηματικών σπουδών σε διάφορα επίπεδα προσφέρονται σε πανεπιστήμια όπως το Massey University (Νέα Ζηλανδία), το Leeds Beckett University (Αγγλία), το Curtin University (Αυστραλία) και το Northern Alberta Institute of Technology (Καναδάς), όπως αναφέρει το Entrepreneurship in a box.

Σύμφωνα με τον Δρ. Στέφανο Ζάρκο, Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων στο Alba Graduate Business School, The American College of Greece, «η ραγδαία ανάπτυξη της τηλεργασίας οδήγησε τους εργαζόμενους να αναπτύξουν μεγάλη εξοικείωση με διαδικτυακούς τρόπους εργασίας, συνεργασίας, επικοινωνίας και αφομοίωσης της πληροφορίας. Τα χαρακτηριστικά αυτά, αξιοποιούνται και στο πεδίο της μάθησης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα στελέχη να επιλέγουν το distance learning, αναζητώντας τρόπους μεγιστοποίησης της αξίας, ειδικά αυτή την περίοδο, που η δυνατότητα φυσικής παρουσίας στην τάξη είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Σε κάθε περίπτωση, σημαντικό χαρακτηριστικό της αποτελεσματικής μάθησης αποτελεί η δημιουργία περιβάλλοντος μάθησης, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα για δυναμική αφομοίωση της γνώσης, μέσα από συνεργατική μάθηση και εφαρμογή της γνώσης. Αυτός είναι άλλωστε ένας από τους βασικούς λόγους, που η παγκόσμια τάση στην εκπαίδευση είναι η δημιουργία υβριδικών προγραμμάτων, που συνδυάζουν διαφορετικά είδη και μεθόδους μάθησης».

ΠΡΟΦΙΛ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ & ΤΙ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ
Επί του παρόντος, παρατηρείται ότι στο εγγύς μέλλον θα μεταβληθεί ακόμα περισσότερο τόσο το προφίλ των συμμετεχόντων σε σπουδές όσο και του είδους της εκπαίδευσης που λαμβάνουν. H Δρ. Λένα Ατζινά, HR Consultant, Coach, Trainer, υπογραμμίζει ότι «στην πλειοψηφία τους είναι στελέχη επιχειρήσεων τα οποία επιθυμούν να ενισχύσουν τις γνώσεις τους στο αντικείμενο εργασίας τους ή στον ρόλο τους. Είναι χρήσιμο να έχουν εργασιακή εμπειρία, γιατί αυτό θα τους βοηθήσει να μπορούν άμεσα να συνδέουν αυτά που μαθαίνουν με τις ανάγκες του εργασιακού περιβάλλοντος».

Αναμφίβολα, το σύγχρονο «ακροατήριο» των επιχειρηματικών μαθημάτων δεν είναι μόνο όσοι αποφοιτούν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και άνθρωποι που, έχοντας διανύσει μία εργασιακή πορεία, επιλέγουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους ή να «κάνουν στροφή» προς τον κόσμο των επιχειρήσεων. O Καθηγητής Γ. Λεκάκος σημειώνει ότι «η πλειοψηφία των συμμετεχόντων που παρακολουθούν μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών ή προγράμματα κατάρτισης, ειδικά εξ αποστάσεως προγράμματα, είναι εργαζόμενοι και στελέχη επιχειρήσεων, που καλούνται να συνδυάσουν εργασία με σπουδές, παράλληλα με τις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους». Σύμφωνα με τον ίδιο, «αρκετοί από αυτούς επίσης είναι νέοι απόφοιτοι, οι οποίοι προσπαθούν να ‘‘μπουν’’ και να εξελιχθούν με αυτόν τον τρόπο στην αγορά εργασίας, εξελίσσοντας ή εξειδικεύοντας τις σπουδές τους ή κάνοντας ακόμη και αλλαγή καριέρας, όταν δυστυχώς, έχουν σπουδάσει ένα αντικείμενο με περιορισμένες προοπτικές απασχόλησης. Δεν είναι και λίγοι αυτοί που παρακολουθούν ένα πρόγραμμα κατάρτισης, γιατί τους αρέσει και τους ενδιαφέρει ως αντικείμενο, όχι απαραίτητα επειδή θέλουν να ασχοληθούν με αυτό σε επαγγελματικό επίπεδο».

Καθώς ο επιχειρηματικός κόσμος δεν στέκεται ακίνητος και εξελίσσεται συνεχώς, υψηλόβαθμα στελέχη και όχι μόνο, δεν μπορούν πλέον να βασίζονται σε όσα σπούδασαν σε προγράμματα ΜΒΑ πριν από πολλά χρόνια. Οι προοδευτικοί εργαζόμενοι πρέπει να βελτιώνουν συνεχώς τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους για να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της παγκόσμιας επιχειρηματικής κοινότητας και στις απαιτήσεις του εκάστοτε εργοδότη. Από την πλευρά του, ο Δρ. Στ. Ζάρκος αναφέρει ότι «στο παρελθόν, η βασική πρόκληση για τα στελέχη τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως ήταν να προβλέψουν το μέλλον. Σήμερα, η πραγματικά μεγάλη πρόκληση για τα στελέχη βρίσκεται στο να κατανοήσουν την πραγματικότητα στην οποία βρίσκονται και να αντιληφθούν πως οι εξελίξεις επηρεάζουν την επιχείρηση τους μέρα με την μέρα». Όπως διευκρινίζει ο ίδιος, «την παρούσα χρονική στιγμή, που η κοινωνία και οι επιχειρήσεις ευελπιστούν και προετοιμάζονται για την επαναφορά στην (νέα) κανονικότητα, οι οργανισμοί και τα στελέχη επιδεικνύουν ενδιαφέρον για μεγαλύτερης διάρκειας προγράμματα, που συνδυάζουν την απόκτηση σύγχρονων γνώσεων management και ψηφιακού management, με την ανάπτυξη κοινών δεξιοτήτων και αξιών, που θα τους βοηθήσουν να στοχεύσουν ξανά στην ανάπτυξη και την αειφορία».

MBA ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, η εποχή των κλασικών προσδοκιών των προγραμμάτων ΜΒΑ βιώνει τουλάχιστον έναν έντονο μετασχηματισμό. Είναι γεγονός ότι η ίδια η μορφή αυτών των προγραμμάτων, τα οποία προσφέρονται σε όλες τις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων στον κόσμο, δεν ανταποκρίνεται πλέον στις πραγματικές ανάγκες των δυνητικών σπουδαστών.
Με βάση το The Princeton Review, προσφέρονται πλέον MBA προγράμματα με εξειδίκευση σε συγκεκριμένο τομέα ή/και κλάδο. Πιο συγκεκριμένα, τα προγράμματα ΜΒΑ in International Management, Strategy & Leadership, MBA in Consulting, MBA in Finance Leadership, MBA in Entrepreneurship, MBA in Marketing, MBA in Operations Management, MBA in IT or Technology Management είναι μερικά μόνο από αυτά. Ταυτόχρονα δε, παρατηρείται διεθνώς ότι αναδύονται εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα (π.χ. MSc in Digital Marketing), πιστοποιήσεις σε διάφορες ειδικότητες και diplomas, που συνθέτουν το κάδρο της επιχειρηματικής εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται στο Entrepreneurship in a box, στο πρόγραμμα της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Stephen Ross στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, έχει εισαχθεί το πολυθεματικό συμβουλευτικό πρόγραμμα Action Project, διάρκειας 7 εβδομάδων, ενώ η Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ έχει επίσης το δικό της πρόγραμμα ανάπτυξης ηγεσίας, με τίτλο «Field Immersion Experiences for Leadership Development».

Όπως παρατηρείται, τα επιχειρηματικά προγράμματα θα γίνουν πιο εξατομικευμένα και ευέλικτα. Δεδομένου ότι οι γνώσεις και οι δεξιότητες που μπορεί να αποκτήσει ένας σπουδαστής σε ένα κοινό κλασικό πρόγραμμα διοίκησης επιχειρήσεων συχνά δεν είναι αρκετές στο σημερινό ανταγωνιστικό και μεταβαλλόμενο περιβάλλον, υπάρχει ανάγκη για upskilling & reskilling. Η τάση για τις επιχειρηματικές σπουδές είναι ξεκάθαρη, καθώς το μέλλον βρίσκεται στα προγράμματα που συνδυάζουν διάφορες ειδικότητες, όπως, μεταξύ άλλων, επιχειρήσεις και μηχανική, business και ιατρική, business στον τουρισμό κ.λπ.

Σήμερα, οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να αποκτήσουν επιχειρηματικές γνώσεις αλλά και τεχνολογικές δεξιότητες, σε συνδυασμό με τη γνώση για ευρύτερα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα, όπως η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος, η ποικιλομορφία, η εξάλειψη των διακρίσεων. Τα προγράμματα σπουδών οφείλουν να προσαρμοστούν και να σχεδιαστούν έτσι ώστε να εκπαιδεύουν τα ταλέντα να είναι ευέλικτα και να έχουν διορατικότητα. Η δια βίου μάθηση είναι πιο σημαντική από κάθε άλλη εποχή, όμως το one-size-fits-all δεν ισχύει πλέον.

Η εξατομικευμένη, διαδραστική αλλά και εικονική εκπαίδευση είναι στις επάλξεις με τους αντίστοιχους φορείς να επενδύουν συνεχώς στο πώς θα είναι πιο ελκυστικοί και ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας. Τα μαθήματα μικρής διάρκειας, τα μη-πτυχιακά προγράμματα, το coaching, η απόκτηση πιστοποίησης σε συγκεκριμένο πεδίο είναι μερικά μόνο από τα νέα formats που συναντάμε στον χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Τα δεδομένα, τα analytics και η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης θα επιτρέψουν στους οργανισμούς να βελτιστοποιήσουν και εξατομικεύσουν τη μαθησιακή διαδρομή των στελεχών τους, επισημαίνοντας τους τομείς προσωπικής ανάπτυξης και βελτίωσης. Περισσότερο δε από ποτέ, έχει αναδειχθεί η σπουδαιότητα των soft skills και πώς τα στελέχη μπορούν να «εκπαιδεύσουν» αυτά τα χαρακτηριστικά και τις δεξιότητες. Όσο η τεχνολογία εξελίσσεται και εισέρχεται στον εργασιακό στίβο, τα soft skills αποκτούν περισσότερη αξία, καθώς πρόκειται για γνωρίσματα που δεν μπορούν να αντικατασταθούν από την τεχνολογία. Είναι απαραίτητα, ωστόσο, σε κάθε επιχειρησιακή λειτουργία, υπερβαίνοντας ρόλους, οργανισμούς και κλάδους. Σύμφωνα με την McKinsey, τα soft skills αποτελούν μέρος των βασικών δεξιοτήτων που χρειάζονται για την ευημερία μας, μέσα στους καιρούς αβεβαιότητας και συνεχών αλλαγών που διανύουμε. Μεταξύ των πιο σημαντικών soft skills, παρατηρείται ότι είναι η επίλυση προβλημάτων, η κριτική σκέψη, η καινοτομία και η δημιουργικότητα.

Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ
Οι ενδιαφερόμενοι και δυνητικοί σπουδαστές έχουν πλέον στη διάθεσή τους πληθώρα προγραμμάτων που μπορούν να παρακολουθήσουν. Καλούνται, ωστόσο, μέσα από την έρευνα αγοράς που θα πραγματοποιήσουν, να επιλέξουν τον κατάλληλο για τους ίδιους φορέα εκπαίδευσης. «Η φοίτηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελεί μία πολύ σημαντική επένδυση σε επίπεδο οικονομικού κόστους και προσωπικής προσπάθειας», υπογραμμίζει ο Δρ. Στ. Ζάρκος.

Υπό αυτό το πρίσμα, στα βασικά κριτήρια επιλογής του εκπαιδευτικού φορέα, ο ίδιος απαριθμεί τα εξής:

1. Σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών, που αναδεικνύει τις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις
2. Ανάπτυξη δεξιοτήτων και χρήση νέων τεχνολογικών εργαλείων, που προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις
3. Ισορροπία μεταξύ της θεωρίας και της πρακτικής εφαρμογής της, ώστε να αναπτύσσεται η αναλυτική σκέψη και η ικανότητα επίλυσης πρακτικών προβλημάτων
4. Διδακτικό προσωπικό με σημαντικό ερευνητικό έργο και εμπειρία διδασκαλίας σε στελέχη επιχειρήσεων
5. Πιστοποιήσεις από διεθνείς οργανισμούς
6. Φήμη και ιστορία του εκπαιδευτικού φορέα
7. Σχέσεις με την επιχειρηματική κοινότητα
8. Συνεισφορά του εκπαιδευτικού φορέα στην επαγγελματική εξέλιξη των αποφοίτων του.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Δρ. Λένα Ατζινά τονίζει ότι «ένα πρώτο κριτήριο είναι οι καθηγητές που απαρτίζουν το πρόγραμμα σπουδών. Είναι σημαντικό να διαθέτουν ένα ακαδημαϊκό υπόβαθρο, καθώς και γνώση της αγοράς και των επιχειρήσεων. Ένα δεύτερο κριτήριο που μπορεί ένας υποψήφιος να εξετάσει είναι το career path των αποφοίτων. Σε ποιο βαθμό οι απόφοιτοι του υπό εξέταση φορέα έχουν εξελιχθεί γνωστικά και βεβαίως επαγγελματικά. Τέλος, ένα τρίτο κριτήριο είναι η ίδια η εμπειρία του ενδιαφερόμενου. Θα μπορούσε, με λίγα λόγια, να ζητήσει να παρακολουθήσει κάποιο μάθημα, έτσι ώστε να καταλάβει εάν του ταιριάζει η φιλοσοφία του φορέα, η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί κ.ά.».

TRENDS TO WATCH
Ο 21ος αιώνας έχει σημειώσει μία συνεχή εξέλιξη σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης, λόγω της παγκοσμιοποίησης και των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων που έχουν συντελεστεί. Αυτή η τάση εντάθηκε περαιτέρω λόγω της πανδημίας, καθώς η κατάσταση που διαμορφώθηκε, έδωσε ώθηση στην εξ αποστάσεως αλλά και online εκπαίδευση. Αναφορικά με την ελληνική αγορά, «το κυριότερο ζητούμενο για τους περισσότερους συμμετέχοντες σε μεταπτυχιακά προγράμματα ή προγράμματα κατάρτισης είναι η επαγγελματική αξιοποίηση που μπορούν να προσφέρουν. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί εργαζόμενοι παρακολουθούν προγράμματα σχετικά με την τεχνολογία και τον προγραμματισμό, λόγω της μεγάλης έλλειψης εξειδικευμένων στελεχών που παρατηρείται στον συγκεκριμένο κλάδο. Επίσης, εξειδικευμένα προγράμματα στο χώρο του management εξακολουθούν να έχουν μεγάλη ζήτηση, λόγω της δυνατότητας που προσφέρουν σε αποφοίτους άλλων ειδικεύσεων να εισέλθουν και να σταδιοδρομήσουν με αυτό τον τρόπο στο χώρο των επιχειρήσεων» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Καθηγητής Γ. Λεκάκος.

Καθώς νέες τάσεις και προοπτικές απασχόλησης βρίσκονται στον ορίζοντα, δεν θα μπορούσε αυτό να μην επηρεάσει το τοπίο της επιχειρηματικής εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, το θέμα της επιχειρηματικότητας αλλά και των ικανοτήτων που κρίνεται σκόπιμο να έχει κάποιος, δεν είναι κάτι καινούριο. Εκείνο που έχει μεταβληθεί, είναι η ανάγκη ενσωμάτωσης της θεωρίας και των δεξιοτήτων στο ψηφιακό περιβάλλον πλέον. Άλλωστε, «το ενδιαφέρον ενός υποψήφιου καθορίζεται κυρίως από τον στόχο του και από τις ανάγκες της εποχής», όπως υπογραμμίζει η Δρ. Λένα Ατζινά, ενώ συμπληρώνει ότι «εάν θέλουμε να μιλήσουμε για trends, θα λέγαμε ότι τα πεδία του digital και technology είναι τα πρώτα στη λίστα αναζήτησης προγραμμάτων σπουδών και ειδίκευσης. Τομείς όπως το people management δείχνουν, επίσης, να παραμένουν σε υψηλή ζήτηση».

Παρακάτω παρουσιάζονται κάποιες αναδυόμενες τάσεις στο επιχειρείν, οι οποίες θα επηρεάσουν την εκπαίδευση τα επόμενα χρόνια. Ειδικότερα:

1. Ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών με εξειδίκευση. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξειδικευμένες θέσεις που αναδύονται στον επιχειρηματικό κόσμο, τον τελευταίο καιρό τα πανεπιστήμια έχουν αρχίσει να προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένων προγραμμάτων, μία τάση που θα ανθίσει ακόμα περισσότερο το 2023.

2. Υβριδικό μοντέλο εκπαίδευσης. Τα επαναλαμβανόμενα lockdowns λόγω της πανδημικής κρίσης ανέδειξαν την ανάγκη για ένα υβριδικό μοντέλο μάθησης, όπου η ευελιξία των διαδικτυακών μαθημάτων και η δια ζώσης, διαδραστική μάθηση να συμβαδίζουν.
Ως εκ τούτου, τα Business Schools προσφέρουν πλέον online MBA προγράμματα σε συνδυασμό με τα προγράμματα σπουδών πλήρους φοίτησης έτσι ώστε να διευκολύνουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Όπως παρατηρείται, τα online προγράμματα σπουδών είναι αρωγός στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων, όπως το leadership, η επικοινωνία, η επίλυση προβλημάτων κ.ά.

3. Κλιματική ευαισθητοποίηση. Από τα τέλη του 20ου αιώνα, η κλιματική αλλαγή αποτελεί μείζον θέμα συζήτησης και δράσεων, ανάμεσα στους ηγέτες του πλανήτη. Καθώς κάθε κοινωνία διεθνώς έρχεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε όλο και πιο σοβαρές μορφές, παρατηρείται μία ισχυρή παγκόσμια τάση για το πώς θα διαχειριστούν τις προκλήσεις που προκύπτουν. Παράλληλα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι, με τη νεότερη γενιά να πρωτοστατεί, έχουν αυξημένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και επιβάλλουν τη δέσμευση της πολιτείας αλλά και τον οργανισμών ως προς τις δράσεις αειφορίας που θα προστατεύσουν το περιβάλλον μας. Έτσι, θέτουν τους οργανισμούς προ των ευθυνών τους και οδηγούν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τις σχολές, (i) αφενός να ενσωματώσουν στη λειτουργία τους στρατηγικές «φιλικές» προς το περιβάλλον και (ii) αφετέρου να προσαρμόσουν τα προγράμματα σπουδών τους, έτσι ώστε να εκπαιδεύσουν τους «ηγέτες του αύριο» για να διευθύνουν πιο «πράσινες» επιχειρήσεις και να προωθήσουν θετικές και βιώσιμες αλλαγές.

4. Diversity & Inclusion. Η ανάγκη για διαφορετικότητα και ενσωμάτωση αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα στην ατζέντα των οργανισμών. Το ίδιο συμβαίνει και σε κοινωνικό επίπεδο άλλωστε, καθώς η πολιτισμική ποικιλομορφία και οι κοινωνικοοικονομικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων εθνικοτήτων και εθνοτήτων έχει αναδειχθεί ιδιαίτερα, υπό το πρίσμα της παγκοσμιοποίησης. Καθώς η κοινωνία στρέφει τον φακό όλο και πιο πολύ στην αντιμετώπιση της ανισότητας και του αποκλεισμού, η δημιουργία ενός περιβάλλοντος με τη συμμετοχή σπουδαστών-στελεχών χωρίς διακρίσεις, είναι αναγκαία, έτσι ώστε να δημιουργηθεί το υπόβαθρο για ένα μέλλον με ακμάζουσες επιχειρήσεις και πιο δίκαιη κοινωνία. Η διασφάλιση ότι οι σπουδαστές από διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά υπόβαθρα, διαφορετικών ηλικιών, με ποικίλες (αν)ικανότητες και σε διαφορετικά επίπεδα σταδιοδρομίας ή στάδια της ζωής τους, έχουν πρόσβαση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, σχολές και οργανισμούς, αποτελεί κρίσιμο βήμα για την υποστήριξη αυτής της προσπάθειας. Η εστίαση στην ποικιλομορφία και τη συμπερίληψη, όμως, δεν θα συνδράμει μόνο στην αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων, αλλά θα κάνει και το ίδιο το ταξίδι της μάθησης πιο «πλούσιο». Διαφορετικές και χωρίς αποκλεισμούς ομάδες θα δημιουργήσουν μία «δεξαμενή» διορατικότητας και προοπτικών, υποστηρίζοντας τη δημιουργικότητα και την καινοτομία.

5. Τεχνητή Νοημοσύνη. Το Artificial Intelligence έχει μεταβάλει σημαντικά τις επιχειρησιακές λειτουργίες και το business model. Όπως κάθε τι, έχει θετικές συνέπειες αλλά και επιπτώσεις. Για παράδειγμα, η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σημαίνει υπερβολική εξάρτηση από τα μοντέλα μηχανικής μάθησης και κάθε μικρή ζημιά ενέχει τον κίνδυνο κατάρρευσης μέρους ή/και ολόκληρης της επιχειρησιακής διαδικασίας. Η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει τόσο τη λειτουργική πλευρά των επιχειρήσεων όσο και τη διαδικασία λήψης στρατηγικών αποφάσεων. Τα δεδομένα και οι αλγόριθμοι συμβάλλουν στη λήψη αποφάσεων, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό εάν απουσιάζει η κριτική σκέψη εκ μέρους των εκάστοτε στελεχών. Για αυτό και είναι ουσιώδες τα στελέχη, και κυρίως όσοι λαμβάνουν στρατηγικές αποφάσεις, να μπορούν να «διαβάσουν» τα αποτελέσματα των αλγόριθμων και τα δεδομένα που έχουν «στα χέρια τους», με όσο το δυνατόν μηδενική μεροληψία. Ταυτόχρονα, όμως, η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει και τον τρόπο που πραγματοποιούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Για παράδειγμα, μέσω της αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης υπάρχει η δυνατότητα για tailored προγράμματα, με βάση τα ατομικά χαρακτηριστικά και αποτελέσματα προόδου. Μέσα από ειδικά τεστ και με τη βοήθεια του AI, μπορεί να αποκαλυφθούν τομείς βελτίωσης ή αριστείας με αποτελέσματα να σχεδιαστούν ειδικά μαθήματα ανάλογα με το προφίλ του υποψηφίου.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Υπάρχει πληθώρα επιλογών για όσους επιθυμούν να σπουδάσουν και να εμπλουτίσουν τους γνωστικούς ορίζοντές τους στο επιχειρηματικό πεδίο. Το ζητούμενο είναι να γίνει το σωστό ταίριασμα μεταξύ της εκάστοτε ανάγκης και των ενδιαφερόντων και του προγράμματος επαγγελματικής εκπαίδευσης. Σε αυτή την κατεύθυνση, αρωγός είναι η ενδελεχής έρευνα αγοράς και η όσο το δυνατόν πιο ακριβής καταγραφή ανάμεσα στο τι ζητάει κάποιος και τι θα κερδίσει ολοκληρώνοντας ένα πρόγραμμα σπουδών που θα συνδράμει στην επαγγελματική ανέλιξή του.

VIEWPOINT
Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΜΑΘΗΣΗΣ, ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ
Παναγιώτης Ασημακόπουλος, Learning Manager, ΑΒ Βασιλόπουλος

Το πώς θα μοιάζει η εργασία στο μέλλον, είναι κάτι που απασχολεί έντονα, την τελευταία δεκαπενταετία, τους οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο και σχεδόν κάθε χρόνο δημοσιεύονται έρευνες με αντικείομενο τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου δυναμικού του μέλλοντος. Με τις έννοιες upskilling και reskilling να έχουν κάνει εδώ και καιρό την εμφάνισή τους, τα τμήματα εκπαίδευσης των οργανισμών χαράσσουν τη στρατηγική τους, συνυπολογίζοντας την ανάγκη ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων.
Ειδικά μετά την περίοδο της πανδημίας, ολοένα και περισσότεροι οργανισμοί επενδύουν συστηματικά στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη των ανθρώπων τους, μέσω ακαδημιών, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και κατάλληλα σχεδιασμένων αναπτυξιακών εμπειριών. Παράλληλα, αξιοποιούνται ευρέως πλατφόρμες με ασύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό, ενώ για αρκετά θέματα υπάρχουν αξιόπιστες πηγές γνώσεων, διαθέσιμες δωρεάν για όλους και όλες στο διαδίκτυο. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι συχνά οι οργανισμοί που προσανατολίζονται στην εκπαίδευση και ανάπτυξη των ανθρώπων τους, επενδύουν σημαντικά ποσά, προσφέροντας μια πληθώρα εκπαιδευτικών ευκαιριών. Είναι, ωστόσο, κάτι τέτοιο αρκετό;  Αξιοποιούνται στο έπακρο οι ευκαιρίες αυτές από τους ανθρώπους;
Σήμερα, περισσότερο ίσως από ποτέ, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη αλλά και η ενίσχυση μιας κουλτούρας μάθησης στους οργανισμούς. Μιας κουλτούρας που καλλιεργεί τη νοοτροπία ανάπτυξης των ανθρώπων, ενθαρρύνει τη μάθηση και δίνει προτεραιότητα, εκτιμά και επιβραβεύει την απόκτηση και τον διαμοιρασμό γνώσεων. Μιας κουλτούρας που τοποθετεί τα ίδια τα άτομα “στη θέση του οδηγού” και που τα προετοιμάζει ώστε να παίρνουν την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη στα χέρια τους. Πέρα, λοιπόν, από τον σχεδιασμό και την προσφορά πληθώρας εκπαιδευτικών ευκαιριών, οι οργανισμοί χρειάζεται ταυτόχρονα να προκαλέσουν και μια αλλαγή στον τρόπο που τα ίδια τα άτομα αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους αναφορικά με την ανάσπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων.  Μια κουλτούρα μάθησης μπορεί να επιταχύνει μια στρατηγική ανάπτυξης δεξιοτήτων του αύριο. Άλλωστε ένας οργανισμός που έχει μάθει…να μαθαίνει, είναι πιο έτοιμος να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις του μέλλοντος, όποιες και αν είναι αυτές.