Οι καταιγιστικές αλλαγές στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες των τελευταίων ετών και η ανάγκη σύνθετης ευελιξίας στην αγορά εργασίας, έφεραν στην επιφάνεια την προσωρινή απασχόληση, ένα είδος εργασίας που -υπό προϋποθέσεις- προσφέρει οφέλη τόσο στους εργαζόμενους, όσο και στους εργοδότες.

Η προσωρινή απασχόληση σήμερα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της άτυπης μισθωτής απασχόλησης, όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού εισοδήματος, αλλά και στις αναπτυγμένες δυτικές βιομηχανικές οικονομίες, αφού όλα δείχνουν ότι δίνει τη λύση στις νέες ανάγκες της αγοράς εργασίας, όπως αυτές διαμορφώθηκαν εκ νέου μετά την πανδημία.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Προσωρινή απασχόληση είναι η εργασία η οποία παρέχεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα από μισθωτό σε έναν έμμεσο εργοδότη μέσω μίας Εταιρείας Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α), η οποία είναι ο άμεσος εργοδότης. Η σύνδεση του μισθωτού με τον άμεσο εργοδότη (Ε.Π.Α) ορίζεται με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου. Έμμεσος εργοδότης είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνση του οποίου εργάζεται ο προσωρινά απασχολούμενος. Τα παραπάνω αναφέρονται και στο ελληνικό δίκαιο και συγκεκριμένα στο άρθρο 20, παρ. 2 του νόμου 2956/2001 της ελληνικής νομοθεσίας. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι μία τέτοια μορφή εργασίας απαιτεί και ένα ξεκάθαρο θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά και επικερδώς για όλες τις πλευρές, εργοδότες και εργαζόμενους. Έτσι, το νομοθετικό πλαίσιο γύρω από το οποίο θεσπίστηκε η προσωρινή απασχόληση ψηφίστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 2008 (Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/104/EK), ύστερα από μακροχρόνιες διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τους κοινωνικούς εταίρους, ενώ στη συνέχεια ορίστηκε και σε εθνικό επίπεδο από την εκάστοτε χώρα.

Είναι, ωστόσο, γεγονός ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την προσωρινή εργασία, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας, εμφανίστηκαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, η οποία οφείλονταν από τη μία πλευρά στην περιορισμένη διάδοση της συγκεκριμένης μορφής εργασίας και από την άλλη στην αρνητική στάση των συνδικάτων, τα οποία ζητούσαν την κατάργησή της. Όμως, η ίδια η πραγματικότητα είχε δείξει ότι η προσωρινή απασχόληση ήταν μία αναγκαιότητα και εφαρμόζονταν ήδη από τις επιχειρήσεις, αλλά με ανορθόδοξους τρόπους, που δημιουργούσαν κινδύνους για όλες τις πλευρές. Έτσι, οι νομοθετικές ρυθμίσεις ήταν απαραίτητες για να αποτραπεί η λειτουργία αυτής της μορφής απασχόλησης ως μέσου αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων και η άνιση μεταχείριση των προσωρινά απασχολούμενων, αλλά και για να αποφευχθεί η χρήση της ως μέσου αντικατάστασης της κανονικής απασχόλησης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, για να ψηφιστεί η σχετική οδηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2008, χρειάστηκαν 30 χρόνια διαπραγματεύσεων, δεδομένου ότι ήταν ανομοιογενής η νομοθετική ρύθμιση του θεσμού στα κράτη-μέλη –κάτι μάλλον αναμενόμενο λόγω διαφορετικής κουλτούρας των χωρών. Ωστόσο, ακόμα και οι ίδιοι οι εργοδότες την αντιμετώπιζαν με επιφύλαξη, αντιδρώντας στην καθιέρωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των προσωρινά απασχολούμενων και του ανθρώπινου δυναμικού του έμμεσου εργοδότη, ιδίως σε ό,τι αφορά στις αποδοχές των πρώτων. Και αυτό γιατί, εκτιμούσαν ότι θα καθιστούσε την προσωρινή απασχόληση ακριβή και θα έπαυε να συνιστά μία ελκυστική μορφή εργασίας για τις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα θα οδηγούσε στην απώλεια των θέσεων εργασίας για έναν μεγάλο αριθμό προσωρινά απασχολούμενων. Τίποτα από όλα αυτά δεν επιβεβαιώθηκε. Στη χώρα μας, η νομοθετική ρύθμιση της προσωρινής απασχόλησης ήρθε το 2001, με τον νόμο 2956/2001 (άρθρο 20 έως 26), με τον οποίον προσδιορίστηκε η έννοια της προσωρινής απασχόλησης, προβλέφθηκαν οι εταιρείες προσωρινής απασχόλησης, και ρυθμίστηκαν οι σχέσεις των δύο πλευρών.

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Η προσωρινή απασχόληση αποτελεί έναν γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο για να αποκτήσει ο εργαζόμενος εμπειρία σε διαφορετικούς ρόλους, καθώς και για να αναπτύξει μία ευρεία γκάμα δεξιοτήτων, εμπλουτίζοντας το βιογραφικό του και αποκτώντας εμπειρίες που θα τον κάνουν πιο ευέλικτο και αποδοτικό σε οποιοδήποτε εργασιακό περιβάλλον. Εξίσου σημαντικό πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα άμεσης δικτύωσης που προσφέρει η προσωρινή απασχόληση, η οποία διευρύνει το δίκτυο αναζήτησης εργασίας, με γνωριμίες που σίγουρα θα συμβάλλουν στην επαγγελματική εξέλιξη. Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, με την προσωρινή απασχόληση τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν στις διακυμάνσεις του φόρτου εργασίας όταν έχουν διαθέσιμους προσωρινούς εργαζομένους. Οι προσωρινοί εργαζόμενοι μπορούν να προσληφθούν γρήγορα και εύκολα για να καλύψουν απουσίες, όπως μακροχρόνια ασθένεια, άδεια μητρότητας ή πατρότητας και ξαφνική αποχώρηση. Από την άλλη πλευρά, η προσωρινή απασχόληση επιτρέπει στις επιχειρήσεις να δοκιμάσουν έναν εργαζόμενο στην πράξη και, εάν διαπιστωθεί ότι ταιριάζει και καλύπτει τις ανάγκες τους, μπορούν να προχωρήσουν στη μόνιμη πρόσληψή του. Τέλος, η πρόσληψη προσωρινών εργαζομένων γίνεται εύκολα και γρήγορα, ειδικά από τη στιγμή που σε αυτή εμπλέκεται ο σύμβουλος πρόσληψης. Ο τελευταίος θα συντονίσει όλους τους ελέγχους, την αρχική διαδικασία συνέντευξης και τη μισθοδοσία των προσωρινών εργαζομένων, απελευθερώνοντας πολύτιμο χρόνο.

Η προσωρινή απασχόληση αποτελεί θεσμικά κατοχυρωμένη πραγματικότητα, την οποία έφεραν η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία και οι οικονομικές αλλαγές, αναφέρει η Βάσω Τσούνη, Marketing & Communications Manager της ManpowerGroup Greece. Επικαλούμενη δε σχετική έρευνα, αναφέρει ότι το 83% των οργανισμών παγκοσμίως πιστεύει ότι χρειάζονται μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία για να αντιμετωπίσουν την αλλαγή. «Στην Ελλάδα, η προσωρινή απασχόληση ενώ σχετίστηκε με την κρίση, κέρδισε έδαφος μετά τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που βελτίωσαν τις συνθήκες για τους προσωρινά απασχολούμενους», καταλήγει η ίδια.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα στην προσωρινή απασχόληση, τα οποία δεν θα πρέπει να αγνοήσει κάποιος. Το βασικότερο έχει να κάνει με τις μισθολογικές διαφορές που εμφανίζονται μεταξύ των προσωρινά απασχολούμενων και των μόνιμων εργαζομένων. Αλλά και εδώ υπάρχει η λύση, αφού όσο ανεβαίνει το επίπεδο κατάρτισης και δεξιοτήτων των προσωρινά απασχολούμενων και παράλληλα αυξάνεται η βαρύτητα των θέσεων που καλούνται να καλύψουν, τόσο επέρχεται και η μισθολογική ισορροπία. Από την άλλη, ένα σημαντικό μειονέκτημα παραμένει η ανασφάλεια του προσωρινά απασχολούμενου για την εύρεση μιας μόνιμης εργασίας, η οποία ωστόσο υποχωρεί όσο εξελίσσονται πολιτικές κατάρτισής τους, οι οποίες τους εξοπλίζουν με ισχυρά assets, ώστε να διεκδικήσουν την περαιτέρω επαγγελματική εξέλιξή τους.

ΜΟΡΦΕΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Μιλώντας για τις μορφές προσωρινής απασχόλησης που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους οι οργανισμοί, η Β. Τσούνη εστιάζει σε ορισμένες από τις πλέον διαδεδομένες μορφές της, που είναι η προσωρινή στελέχωση σε βραχυπρόθεσμη βάση για κάλυψη προσωρινών αναγκών, η στελέχωση βάσει έργου ή η αντικατάσταση εργαζομένων σε άδεια και, η σύμβαση για εκτέλεση έργων ορισμένου χρόνου για εξειδικευμένους ρόλους. Τέλος, η παροχή εργαζομένων σε προσωρινή βάση, με δυνατότητα μετατροπής της σύμβασης σε μόνιμη και η κάλυψη επειγουσών αναγκών ή μη προγραμματισμένων απουσιών.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
Ποιες είναι, όμως, οι προκλήσεις για τους εργαζομένους που επιλέγουν την προσωρινή απασχόληση και ποια είναι τα οφέλη; Ποια σημεία χρήζουν προσοχής; Σύμφωνα με τη Β. Τσούνη, μία πρόκληση συνιστά η ανασφάλεια του εργαζόμενου από τη σύμβαση ορισμένου χρόνου αλλά και μία δυσκολία να δεσμευθεί στον τρέχοντα εργοδότη, καθώς συνήθως εξακολουθεί να αναζητά το επόμενο βήμα. Ωστόσο, οι ευκαιρίες υπερτερούν, σύμφωνα με την ίδια: «Καθώς οι προϋποθέσεις που θέτουν οι εργοδότες για τη κάλυψη θέσεων ορισμένου χρόνου είναι πιο ελαστικές, οι υποψήφιοι χωρίς εμπειρία ή όλα τα τυπικά προσόντα έχουν την ευκαιρία να τοποθετηθούν σε θέσεις που σε συνθήκες μόνιμης τοποθέτησης δεν θα είχαν. Ως αποτέλεσμα, στελέχη με μικρή ή καθόλου εργασιακή εμπειρία, μπορούν να αποκομίσουν άμεσα εμπειρίες, πριν αποφασίσουν να απορροφηθούν μόνιμα σε κάποιον κλάδο». Η ίδια συνεχίζει, αναφέροντας ότι: «Τελικά ένας εργαζόμενος με σύμβαση ορισμένου χρόνου, εφόσον αποδείξει την εργατικότητα και τα προσόντα του, έχει την ευκαιρία να γίνει αναγκαίος στον οργανισμό και εφόσον διαμορφωθούν οι συνθήκες, να περάσει σε καθεστώς μόνιμης σύμβασης». Καταλήγοντας, η Marketing & Communications Manager της ManpowerGroup Greece εκτιμά ότι «πάντα ο εργαζόμενος πρέπει να προσέχει να ευθυγραμμίζονται τα νομικά δικαιώματά του με των μόνιμα απασχολουμένων, να έχει σαφείς προσδοκίες για τη διάρκεια, τα καθήκοντα και την αμοιβή, να συνεχίζει να αναζητά μόνιμη εργασία και να συνεργάζεται με επιχειρήσεις λύσεων ανθρώπινου δυναμικού που μπορούν να του διασφαλίζουν θετική προσωρινή εργασιακή εμπειρία και φυσικά μόνιμες θέσεις εργασίας ή θέσεις με αορίστου χρόνου συμβάσεις ή θέσεις με πρόσληψη απευθείας από τις εταιρείες».

ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ
Με τον Ν. 4052/2012, όπως τροποποιήθηκε με την υποπαρ. ΙΑ.8 του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 και την υποπαρ. ΙΑ.4 του άρθρου πρώτου του Ν. 4254/2014, προσδιορίστηκε το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των Επιχειρήσεων Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α) και των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των προσωρινά απασχολούμενων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην οδηγία 2008/104/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Σύμφωνα με το άρθρο 115, του εν λόγω νόμου:
Επιχειρήσεις Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α), είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο συνάπτει συμβάσεις εργασίας ή σχέσεις εξαρτημένης εργασίας με προσωρινά απασχολούμενους, με σκοπό να τους τοποθετεί σε έμμεσους εργοδότες για να εργασθούν προσωρινά υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνσή τους.
Προσωρινά απασχολούμενος, θεωρείται ο εργαζόμενος ο οποίος έχει σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας με επιχείρηση προσωρινής απασχόλησης (Ε.Π.Α.), προκειμένου να τοποθετηθεί σε έμμεσο εργοδότη, για να εργασθεί προσωρινά υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνσή του.
Έμμεσος εργοδότης, είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο για το οποίο και υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνση του οποίου, εργάζεται προσωρινά ο προσωρινά απασχολούμενος.
Τοποθέτηση, ορίζεται η περίοδος κατά την οποία ο προσωρινά απασχολούμενος τίθεται στη διάθεση του έμμεσου εργοδότη, για να εργασθεί προσωρινά υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνσή του.
Βασικοί όροι εργασίας και απασχόλησης, νοούνται οι όροι εργασίας και απασχόλησης που θα εφαρμόζονταν, αν οι εργαζόμενοι είχαν προσληφθεί απευθείας από τον έμμεσο εργοδότη για να καταλάβουν την ίδια θέση, και αφορούν ιδίως:

α. στη διάρκεια του χρόνου εργασίας, στις υπερωρίες, στα διαλείμματα, στις περιόδους ανάπαυσης, στη νυκτερινή εργασία, στις άδειες και στις αργίες,
β. στις αποδοχές.

Πηγή: Επιθεώρηση Εργασίας

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Η αρχή της ίσης μεταχείρισης, όπως ποαναφέρθηκε, αποτέλεσε την κύρια αιτία διαμάχης εργοδοτών και νομοθετικής εξουσίας τα πρώτα χρόνια εφαρμογής της προσωρινής απασχόλησης. Η αρχή αυτή, σύμφωνα με την ΓΣΕΕ, προβλέπει μεταξύ άλλων ότι οι βασικοί όροι εργασίας των εργαζομένων με σύμβαση ή σχέση εργασίας προσωρινής απασχόλησης, κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής τους στον έμμεσο εργοδότη, είναι τουλάχιστον αυτοί που θα εφαρμόζονταν αν οι εργαζόμενοι είχαν προσληφθεί απευθείας από τον έμμεσο εργοδότη για να καταλάβουν την ίδια θέση. Ανάλογα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται οι προσωρινά απασχολούμενοι και ως προς τις οικειοθελείς χρηματικές παροχές, τις παροχές σε είδος, αλλά και τους λοιπούς βασικούς όρους εργασίας, που αφορούν ιδίως στη διάρκεια τού χρόνου εργασίας, τις υπερωρίες, τα διαλείμματα, τις περιόδους ανάπαυσης, τη νυκτερινή εργασία, τις άδειες και τις αργίες. Kατά το χρονικό διάστημα που ο προσωρινά απασχολούμενος παρέχει εργασία στον έμμεσο εργοδότη, οι αποδοχές που λαμβάνει δεν μπορεί να είναι κατώτερες από τον εκάστοτε νομοθετικώς καθορισμένο νόμιμο κατώτατο μισθό και κατώτατο ημερομίσθιο για τους εργαζόμενους ιδιωτικού τομέα όλης της χώρας. Τέλος, για τη διασφάλιση των μισθολογικών και ασφαλιστικών απαιτήσεων των προσωρινά απασχολουμένων σε περίπτωση αφερεγγυότητας της Ε.Π.Α, ο Ν. 4052/2012 επεκτείνει την υποχρέωση ικανοποιήσεως των απαιτήσεων αυτών και στον έμμεσο εργοδότη. Σύμφωνα με το άρθρο 124 παρ. 4 Ν. 4052/2012 «η Ε.Π.Α και ο έμμεσος εργοδότης είναι αλληλεγγύως και εις ολόκληρον έκαστος υπεύθυνος έναντι του προσωρινά απασχολούμενου μισθωτού … για την ικανοποίηση των μισθολογικών δικαιωμάτων του και για την καταβολή των ασφαλιστικών του εισφορών …». Τέλος, η αρχή της ίσης μεταχείρισης εκτίθεται και στο άρθρο 5 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2008/104/EK.

VIEWPOINT
Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ
Βίκη Τσορακλίδου, HR Specialist, Estia Developments

Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερο έδαφος κερδίζει η επιλογή της προσωρινής απασχόλησης, ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες εργαζομένων, καθώς λειτουργεί ως μέσο ένταξης στην αγορά εργασίας. Ορίζοντας την προσωρινή απασχόληση, είναι εκείνη η μορφή απασχόλησης που λαμβάνει χώρα μέσω σύναψης τριμερούς σύμβασης μεταξύ του εργαζομένου, της Εταιρείας Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α) και της εταιρείας-χρήστη, στην οποία εργάζεται ο προσωρινά απασχολούμενος. Τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο, υφίσταται η διασφάλιση της νομοθετικής κάλυψης της συγκεκριμένης μορφής απασχόλησης με βασικό γνώμονα την ίση μεταχείριση των προσωρινά απασχολούμενων από την εταιρεία-χρήστη. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι νέοι έως 25 ετών είναι αυτοί οι οποίοι κυρίως κάνουν χρήση της προσωρινής απασχόλησης και οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό είναι είτε άνεργοι, είτε απόφοιτοι λυκείου ή πανεπιστημίου που βρίσκονται στην διαδικασία αναζήτησης εργασίας. Η ανάγκη ευελιξίας και προσαρμοστικότητας, τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους εργαζομένους, φαίνεται να είναι πιο επείγουσα από ποτέ.
Από την πλευρά τους, οι οργανισμοί κλήθηκαν τα τελευταία χρόνια να προσαρμοστούν σε νέα δεδομένα με γρήγορους ρυθμούς, να προχωρήσουν σε μειώσεις κόστους, επαναπροσδιορισμό στόχων και αναδιοργάνωση των λειτουργιών τους, γεγονός που οδήγησε στην ανάγκη εύρεσης ευέλικτων μορφών εργασίας, αλλά δυστυχώς και στην αύξηση της ανεργίας. Αντίστοιχα, η ρευστότητα των συνθηκών σε παγκόσμιο επίπεδο, επέδειξε την επιτακτική ανάγκη εύρεσης άμεσων λύσεων από τους εργαζομένους, με σκοπό την εξασφάλιση της επαγγελματικής και οικονομικής τους σταθερότητας.
Ιδιαίτερα όσον αφορά στον κλάδο του τουρισμού, ο οποίος υπέστη μεγάλο πλήγμα στη χώρα μας, η προσωρινή απασχόληση έχει τη δυνατότητα να δώσει λύση στο κενό που υπάρχει ανάμεσα στις ανάγκες εργοδοτών και εργαζομένων και να συμβάλει στην καταπολέμηση τόσο της ανεργίας όσο και της παράνομης εργασίας.