Το σύγχρονο μάνατζμεντ επινοήθηκε σχεδόν πριν εκατό χρόνια, με στόχο τα υψηλά επίπεδα πειθαρχίας, προσοχής, ευθυγράμμισης και ελέγχου στους οργανισμούς. Τι ακριβώς δίνει ώθηση στη μακροπρόθεσμη επιχειρηματική επιτυχία σήμερα; Η απάντηση δε βρίσκεται στη λειτουργική υπεροχή ή τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα αλλά στη διοικητική καινοτομία. Όπως είναι προφανές, το σύγχρονο μοντέλο διοίκησης δεν αρκεί. Την παραμονή Χριστουγέννων του 1968, το Απόλλων 8 έγινε το πρώτο αντικείμενο που φτιάχτηκε από τον άνθρωπο και τέθηκε σε τροχιά στο φεγγάρι. Κατά την επιστροφή του στη γη, ο γιος ενός ελεγκτή εδάφους ρώτησε τον πατέρα του: «ποιος οδηγεί το διαστημόπλοιο, μπαμπά;»

<‘Σελίδα 1: Στοιχειωμένα οργανογράμματα και η έλλειψη σύγχρονων εφοδίων απέναντι στην αλλαγή’>
Όταν η ερώτηση τέθηκε στο πλήρωμα του αεροσκάφους, ο αστροναύτης Bill Anders απάντησε: «Νομίζω πως ο σερ Ισαάκ Νιούτον έχει αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της πλοήγησης». Ακριβώς όπως, λοιπόν, αυτός ο περίεργος νεαρός, έτσι και εγώ θέλω να θέσω την εξής ερώτηση: «Ποιος διοικεί την επιχείρησή σας;» Ίσως να μπείτε στον πειρασμό να απαντήσετε «ο CEO» ή «η διοικητική ομάδα» ή «όλοι εμείς που ανήκουμε στη μεσαία βαθμίδα». Θα είχατε όντως δίκιο, αλλά δεν είναι αυτή η απόλυτη αλήθεια.

Στοιχειωμένα οργανογράμματα
Σε μεγάλο βαθμό, η επιχείρηση στην οποία εργάζεστε διοικείται αυτή τη στιγμή από μια μικρή ελίτ αποθανόντων θεωρητικών και επαγγελματιών, οι οποίοι έθεσαν τις αρχές του σύγχρονου μάνατζμεντ τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Πρόκειται για τα «κακά πνεύματα» που στοιχειώνουν τη μάλλον σκουριασμένη μηχανή της διοίκησης. Τα δικά τους γνωμικά, τα οποία αντηχούν από δεκαετία σε δεκαετία, διαμορφώνουν αόρατα τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία σας διαθέτει τους πόρους, θέτει τον προϋπολογισμό, διανέμει την εξουσία, ανταμείβει τους ανθρώπους και λαμβάνει αποφάσεις.

Επομένως, είναι διάχυτη η επίδραση αυτών των πατριαρχών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η τέχνη της διοίκησης διαφέρει ελάχιστα από επιχείρηση σε επιχείρηση. Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν σχεδόν την ίδια διοικητική ιεραρχία (μια σειρά από EVPs, SVPs και VPs). Όλες έχουν ανάλογα συστήματα ελέγχου, πρακτικές διαχείρισης προσωπικού και τελετουργικά σχεδιασμού, ενώ βασίζονται σε συγκριτικές δομές αναφορών και αξιολόγησης. Για αυτό και καθίσταται τόσο εύκολο για έναν CEO να μεταπηδήσει από τη μία επιχείρηση στην άλλη-οι μοχλοί και οι οδηγίες λειτουργίας είναι λίγο πολύ οι ίδιοι σε κάθε «εταιρικό όχημα».

Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με τους νόμους της φυσικής, οι κανόνες της διοίκησης δεν είναι ούτε προκαθορισμένοι ούτε αιώνιοι. Για το λόγο αυτό, οι αρχές διοίκησης αγκομαχούν σήμερα, κουβαλώντας ένα βάρος που δε θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει.

Χωρίς σύγχρονα εφόδια απέναντι στην αλλαγή
Αλλαγή στον τρόπο κινητοποίησης των εργαζομένων, επιφανειακά προνόμια, τεχνολογικές υποκλοπές, επαναστατικοί ανταγωνιστές, τμηματοποιημένες αγορές, παντοδύναμοι πελάτες, αντιδραστικοί μέτοχοι-αυτές είναι οι προκλήσεις του 21ου αιώνα που δοκιμάζουν τον τρόπο σχεδιασμού και λειτουργίας των επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο. Αυτές οι προκλήσεις, ακριβώς, αποδεικνύουν την αδυναμία του υπάρχοντος μοντέλου διοίκησης να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών.

Σκεφτείτε τις μεγαλύτερες καινοτομίες σε προϊόντα και γενικότερα αγαθά των τελευταίων δεκαετιών, που να επηρέασαν σημαντικά τη ζωή μας: ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το κινητό τηλέφωνο, η ψηφιακή μουσική, το e-mail και το διαδίκτυο. Τώρα σκεφτείτε μια καινοτομία στο χώρο του μάνατζμεντ, η οποία είχε παρόμοιο αντίκτυπο στη σφαίρα των επιχειρήσεων – κάτι που να έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι μεγάλες επιχειρήσεις. Όχι και τόσο εύκολο, έτσι; Και σε αυτό το σημείο ακριβώς έγκειται το πρόβλημα.

Η σύγχρονη διοίκηση είναι αναχρονιστική. Όπως οι μηχανές καύσης, πρόκειται για μια τεχνολογία που έχει σταματήσει να εξελίσσεται, κάτι που φυσικά οιωνίζεται κακών μαντάτων. Για ποιο λόγο; Η διοίκηση σε όλες τις εκφάνσεις της – ικανότητα ιεράρχησης των πόρων, διατύπωση σχεδίων, προγραμματισμός των εργασιών και προσπάθειες παρακίνησης – είναι απαραίτητη για την επίτευξη του προορισμού του ανθρώπου.
<‘here’>

<‘Σελίδα 2: Η ανάγκη για νέα μοντέλα διοίκησης και νέες ιδέες’>
Προς ένα νέο μοντέλο διοίκησης
Αυτό που στην πραγματικότητα παρακωλύει την απόδοση τους οργανισμού σας δεν είναι το πλάνο δράσης, ούτε ο τρόπος λειτουργίας του. Είναι αποκλειστικά και μόνο το μοντέλο διοίκησης. Ως ανώτερα στελέχη, καλείστε να γίνετε οι πρωτοπόροι μάνατζερ του 21ου αιώνα, να αναθεωρήσετε τους κανόνες, τις διαδικασίες και τις πρακτικές της διοίκησης στη μεταμοντέρνα, πλέον, εποχή που ζούμε.

Κατά τη δική μου γνώμη μόνο η τομή, ως προς τον τρόπο και τα μέσα, θα μπορέσει να δημιουργήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εκείνο, που θα διαρκέσει για χρόνια και θα σας φέρει μπροστά από τις εξελίξεις.

Ξεχάστε τις μέχρι σήμερα βέλτιστες πρακτικές. Ακόμα και οι πιο αξιοθαύμαστες για τη στρατηγική και την οικονομική τους πορεία επιχειρήσεις δεν είναι όσο ευέλικτες θα έπρεπε, όσο καινοτόμες θα μπορούσαν και όσο «ιδανικά πλασμένες» θα ήθελαν. Βασικό στοιχείο που τους λείπει; Δεν ηγούνται των εξελίξεων, αλλά προσαρμόζονται σε αυτές. Περιμένουν τις βέλτιστες πρακτικές για τις ακολουθήσουν. Δε δημιουργούν οι ίδιες το μέλλον.

Νέες ιδέες, δικές σας ιδέες
Έχω ένα όνειρο. Ονειρεύομαι οργανισμούς που ανανεώνονται με αυθορμητισμό και δε συνοδεύουν αυτό που αποκαλούν «αλλαγή» με τραυματικά «πισωγυρίσματα» σε ήδη χρησιμοποιημένες πρακτικές (ακόμα και αν αυτές έχουν δοκιμασθεί με επιτυχία από άλλους).

Οραματίζομαι επιχειρήσεις όπου ένα ρεύμα καινοτομίας διαχέεται σε κάθε τους δραστηριότητα και οι επαναστατικές ιδέες επικρατούν. Θέλω στο εξής να βλέπω οργανισμούς που αξίζουν το πάθος και τη δημιουργικότητα των ανθρώπων που τους στελεχώνουν και με επάξια κερδίζουν το μέγιστο της απόδοσής τους.
Πρόκειται για κάτι περισσότερο από όνειρα. Πρόκειται για επιταγές της εποχής μας. Πρόκειται για τις προκλήσεις που θα κρίνουν αν μια εταιρεία θα εξακολουθεί να ακμάζει, ακόμα και σε δύσκολες εποχές, και αν θα καταφέρνει να προσελκύει πάντοτε στελέχη που θα την οδηγούν στην καινοτομία.

Αν ανήκετε σε αυτούς που εισπράττουν τη γραφειοκρατία ως τροχοπέδη, που αισθάνονται ότι το «σύστημα» πνίγει την αλλαγή και ότι το μέλλον της επιχείρησής τους θα βρεθεί μάλλον σε καμπή, αν σκέφτεστε ότι τίτλοι και ικανότητες θα πρέπει να είναι συνυφασμένα και αν τελικά βλέπετε πως η μέχρι τώρα διοίκηση εμποδίζει την επιτυχία, καλώς ορίσατε!

CV Gary Hamel
Πρόσφατα η Wall Street Journal τοποθέτησε τον Gary Hamel στην πρώτη θέση των πιο σημαντικών business thinkers στον κόσμο, ενώ το περιοδικό Fortune τον έχει αποκαλέσει ως «τη σημαντικότερη διάνοια επιχειρηματικής στρατηγικής στην υφήλιο».

Τα τελευταία τρία χρόνια ο Gary Hamel καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη του περιοδικού Executive Excellence, ως ο ομιλητής με τη μεγαλύτερη επιρροή.

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, “The Future of Management” εκδόθηκε τον Οκτώβριο 2007 από το Harvard Business School Press και επιλέχθηκε από το Amazon.com ως το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς για επιχειρήσεις (Best Business Book of 2007). Ο Gary Hamel θα βρεθεί στην Αθήνα την 1 Δεκεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
<‘here’>