Όλοι οι οργανισμοί επιθυμούν οι ηγέτες και τα στελέχη τους να διαθέτουν δημιουργικό και καινοτόμο τρόπο σκέψης. Ποια είναι τα συστατικά της πολυπόθητης αυτής ιδιότητας;

Παρά το γεγονός ότι η δημιουργική νοημοσύνη διαφέρει από τους άλλους τύπους νοημοσύνης, όπως συστήνει ο καθηγητής Howard Gardner δεν αποτελεί μια γενετικά προκαθορισμένη γνωστική ικανότητα. Η έρευνά μας σε μονοζυγωτικά δίδυμα απέδειξε ότι η γενετική προδιάθεση επηρεάζει σε ποσοστό 25% την ικανότητα καινοτομίας. Το υπόλοιπο 75% εξαρτάται από την εκπαίδευση και τη διαρκή εξάσκηση.

Ανοιχτό μυαλό
Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την ικανότητα του να σκέφτεται κανείς ριζοσπαστικά με το DNA. Αναφέρομαι σε ένα ιδιαίτερο, μοναδικό και προσωπικό κώδικα καινοτομίας τον οποίο ονομάζω “Innovator’s DNA”.

Κεντρικό σημείο στο συγκεκριμένο κώδικα αποτελεί η σκέψη των συσχετισμών (associational thinking). Η ικανότητα, δηλαδή, να συνδέει κανείς στοιχεία, φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους, τα οποία προέρχονται από διαφορετικούς κλάδους και χώρους και να δημιουργεί νέες ιδέες. Εξάλλου, εάν παρατηρήσει κανείς τους επιχειρηματίες που έχουν προβεί σε σημαντικές καινοτομίες σπάνια εφηύραν κάτι εντελώς νέο. Συνήθως αποτελούν σύνθεση ιδεών που προϋπάρχουν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι έρευνες για τις απεικονίσεις των εγκεφαλικών λειτουργιών, ομολογουμένως προικισμένων ανθρώπων, δείχνουν ότι οι εγκέφαλοί τους μοιάζουν σαν να έχουν «πάρει φωτιά» με την έννοια ότι δημιουργούν περισσότερες νευρικές συνάψεις από το μέσο όρο του πληθυσμού. Για να βελτιωθεί η συγκεκριμένη ικανότητα είναι σημαντικό να εκτίθεται κανείς σε γνώσεις και πληροφορίες από διαφορετικούς χώρους και κλάδους. Είναι σαν τα παιχνίδια lego: όσο περισσότερα και διαφορετικά τουβλάκια δίνεις σε ένα παιδί τόσο πιο πρωτότυπες κατασκευές θα φτιάχνει.

Οι πρακτικές των επιτυχημένων
Πέρα από τους ανοιχτούς ορίζοντες, οι επιχειρηματίες και τα στελέχη που έχουν αποδεδειγμένα προχωρήσει στην υλοποίηση καινοτόμων ιδεών και έχω μελετήσει επισταμένα, συγκεντρώνουν τέσσερα χαρακτηριστικά:

  • Δείχνουν μεγάλο πάθος για ερωτήσεις, με σκοπό να ανακαλύψουν νέες ιδέες, πιθανότητες και κατευθύνσεις. Εξάλλου, οι ερωτήσεις βοηθούν να ανατραπεί το status quo και στη συνέχεια να δημιουργηθούν πρωτότυπα και ριζοσπαστικά προϊόντα, υπηρεσίες ακόμα και επιχειρήσεις.
  • Παρατηρούν τον κόσμο διαρκώς, με στόχο να εντοπίσουν λεπτομέρειες που θα τους δώσουν ώθηση να ανακαλύψουν νέες ιδέες. Χαρακτηριστικό «τέκνο» της παρατήρησης; Τα Starbucks. Ο Howard Shultz, κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού στο Μιλάνο παρατηρώντας τα χαρακτηριστικά των ιταλικών Expresso bars σκέφτηκε ότι δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στις ΗΠΑ, που να προσφέρει καλό καφέ σε συνδυασμό με την άνεση και την ευχάριστη ατμόσφαιρα.
  • Πειραματίζονται διαρκώς, εξετάζουν υποθετικά σενάρια, επισκέπτονται διαφορετικά μέρη, αναζητούν καινούριες πληροφορίες και αρέσκονται στο να μαθαίνουν νέα πράγματα. Κατά κοινή ομολογία, είναι άνθρωποι που δε μένουν κλεισμένοι στο «καβούκι τους». Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Richard Bransosn, CEO της Virgin, ο πρώτος που σκέφτηκε την οργάνωση τουριστικών ταξιδιών στο διάστημα (Virgin Galactic). Οι πειραματισμοί του έχουν οδηγήσει στη δημιουργία 340 νέων εταιρειών!
  • Αφιερώνουν χρόνο στο να συζητούν τις ιδέες τους με ένα δίκτυο ανθρώπων που διαθέτουν διαφορετικό μεταξύ τους τρόπο σκέψης αλλά και υπόβαθρο. Αυτό δε σημαίνει απλώς κοινωνική δικτύωση αλλά πραγματική συζήτηση με άτομα που έχουν να προσφέρουν διαφορετική οπτική των πραγμάτων.

Σε γενικές γραμμές, οι δημιουργικοί άνθρωποι διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό τα παραπάνω στοιχεία. Αυτό δε σημαίνει ότι υπάρχει μια μοναδική συνταγή της επιτυχίας. Άλλοι επιχειρηματίες βασίζουν τις καινοτομίες τους περισσότερο στον πειραματισμό και τις ερωτήσεις και άλλοι στο κοινωνικό τους δίκτυο. Για αυτό, παρομοιάζω τη συγκεκριμένη ικανότητα με το DNA, γιατί κάθε δημιουργικός άνθρωπος έχει τα δικά του μυστικά.

Καινοτομία και ηγεσία
Στις περισσότερες επιχειρήσεις, η καινοτομία και η δημιουργικότητα θεωρητικά ενθαρρύνονται, στην ουσία όμως, ανατίθενται από τους επιχειρηματίες και τους ηγέτες στις πιο χαμηλές βαθμίδες. Αν παρατηρήσει, όμως, κανείς τις 25 πιο καινοτόμες επιχειρήσεις του κόσμου σύμφωνα με το Business Week ηγέτες όπως οι: Jobs (Apple), Bezos (Amazon), Omidyar (eBay) και Lazaridis (Research in Motion) δεν υποστηρίζουν απλώς την καινοτομία, την εφαρμόζουν οι ίδιοι!

Ο H. B. Gregersen, Professor of Leadership στο INSEAD, είναι βραβευμένος καθηγητής και συγγραφέας με μακρά εκπαιδευτική εμπειρία στα πιο έγκυρα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου (London Business School, Tuck School of Business, Thunderbird School of Global Management). Το επερχόμενο βιβλίο του με τίτλο “The Innovator’s DNA”, έχει συγγραφεί με τον management guru Clayton Christensen (Harvard Business School), και βασίζεται σε μια διεθνή έρευνα που διατυπώνει την πηγή των ανατρεπτικών καινοτομιών, αλλά και το ρόλο των εργαζομένων, των line managers και της ανώτατης διοίκησης όσον αφορά στο χτίσιμο καινοτόμων ομάδων. Ο ίδιος είναι ο συγγραφέας πολλών ακόμη βιβλίων, έχει εκδώσει δεκάδες άρθρα και case-studies σχετικά με την ηγεσία της καινοτομίας και αλλαγής σε έγκυρες εκδόσεις, ενώ η λίστα των εταιρειών για τις οποίες έχει υπάρξει σύμβουλος ηγεσίας και καινοτομίας είναι εξίσου εντυπωσιακή.

O H. B. Gregersen θα είναι ομιλητής στο 5th People Management Executive Seminar, το οποίο διοργανώνεται στις 22 Οκτωβρίου 2009, με θέμα “Winning People Strategies: how to drive performance, innovation & satisfaction”.

Απόδοση: Σόνια Λιόση