Τα φαινόμενα του Leaveism και του Presenteeism συναντώνται σε αρκετούς οργανισμούς. Πόσφατη έρευνα του CIPD παρουσιάζει ενδιαφέροντα ευρήματα αναφορικά με την υγεία και την ευημερία στον εργασιακό χώρο, δίνοντας έμφαση στα εν λόγω φαινόμενα.

Όταν η συζήτηση έρχεται στο πώς οι εργαζόμενοι συμπεριφέρονται όταν είναι σε ασθένεια, οι οργανισμοί είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τους όρους του απουσιασμού και του παρουσιασμού. Ο πρώτος αναφέρεται σε εκείνους τους εργαζόμενους που δεν έρχονται στη δουλειά επειδή είναι άρρωστοι, ενώ ο δεύτερος σε εκείνους που βρίσκονται στην εργασία τους παρότι είναι άρρωστοι. Υπάρχει, όμως, και ένα τρίτο φαινόμενο, το οποίο έχει λάβει μικρότερη δημοσιότητα, είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί και τα αποτελέσματά του δεν είναι τόσο προφανή, το φαινόμενο Leaveism.

Leaveism VS Presenteeism
Ο όρος Leaveism περιγράφει το φαινόμενο κατά το οποίο ένας εργαζόμενος χρησιμοποιεί τον προσωπικό του χρόνο, την ετήσια άδειά του κ.ά. για να εργαστεί όταν στην πραγματικότητα δεν μπορεί να πάει στη δουλειά του επειδή δεν νιώθει καλά. Διαφέρει από την έννοια του Presenteeism, που αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη που κάποιος βρίσκεται στο γραφείο ακόμα και αν δεν αισθάνεται καλά. Ως όρος, επινοήθηκε για πρώτη φορά το 2013 από τον Dr. Ian Hesketh, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Manchester, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος αργότερα επέκτεινε το τι σημαίνει, για να συμπεριλάβει περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εργαζόμενοι ανέλαβαν κάποιο έργο/εργασία προς επίτευξη κατά τη διάρκεια των διακοπών τους ή εκτός ωρών εργασίας (π.χ. στο σπίτι τους), καθώς δεν μπορούσαν να το ολοκληρώσουν στο τυπικό ωράριο εργασίας. Ο ίδιος εστίασε ερευνητικά σε αυτό το φαινόμενο με στόχο να εντοπίσει το κενό ανάμεσα στα φαινόμενα του απουσιασμού και του παρουσιασμού, για τα οποία υπάρχει πληθώρα ερευνών και μελετών. Απώτερος σκοπός ήταν να επισημάνει τον πραγματικό βαθμό στον οποίο η απουσία λόγω ασθένειας κρύβεται πίσω από την πρακτική του Leaveism και να αποκαλύψει ότι υπάρχει ένα «κρυμμένο ποσοστό πληθυσμού» στον εργασιακό χώρο που ταλανίζεται από αυξημένο όγκο εργασίας.

Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί σαφώς να επηρεάσει δυσμενώς την ποιότητα της εργασίας και το κλίμα υγείας και ευεξίας που χτίζει ο εκάστοτε οργανισμός. Όταν το ανθρώπινο δυναμικό εργάζεται ενώ βρίσκεται σε αδιαθεσία είτε σε πιο σοβαρή ασθένεια ή δεν αξιοποιεί τον ελεύθερο προσωπικό του χρόνο για να ξεκουραστεί, τότε ο αντίκτυπος στη σωματική και ψυχική υγεία του είναι σημαντικός σε μακροχρόνιο επίπεδο και κατά επέκταση επηρεάζει την παραγωγικότητά του.

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Στην έρευνα που διεξήγαγε το CIPD αναφορικά με την υγεία και την ευεξία στον εργασιακό χώρο, διαπιστώθηκε ότι σχεδόν 2 στους 3 εργαζόμενους έχουν παρατηρήσει κάποια μορφή Leaveism στο περιβάλλον εργασίας τους κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Μάλιστα, αυτό το φαινόμενο-πρακτική συναντάται περισσότερο σε όσους οργανισμούς βιώνουν φαινόμενα παρουσιασμού. Οι μισοί από τους ερωτηθέντες επίσης ανέφεραν ότι οι συνάδελφοί τους εργάζονται εκτός εργασιακού ωραρίου για να ολοκληρώσουν τη δουλειά τους και πάνω από το 1/3 δήλωσε ότι οι εργαζόμενοι τείνουν να «εκμεταλλεύονται» τον ελεύθερό τους χρόνο όταν δεν νιώθουν καλά. Παρόλα αυτά, η έρευνα καταγράφει μία εικόνα βελτίωσης σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (σχήμα 1).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι πάνω από το 1/4 των οργανισμών, ανεξαρτήτου τομέα και μεγέθους, τείνει να λαμβάνει μέτρα για να αποθαρρύνει φαινόμενα Leaveism κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Η πιο κοινή πρακτική αφορά στην καλύτερη καθοδήγηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού αλλά και στη διερεύνηση των δυνητικών αιτιών πίσω από μια τέτοια κατάσταση (σχήμα 2). Το CIPD σημειώνει ότι τα μέτρα που ελήφθησαν δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από την προηγούμενη χρονιά, με την καλλιέργεια κουλτούρας που βασίζεται κατά κύριο λόγο στην απόδοση και την παραγωγικότητα να καταγράφει τη μεγαλύτερη διαφορά (2018: 28%, 2019: 39%).

Παράλληλα, το φαινόμενο του παρουσιασμού παραμένει ένα επίκαιρο ζήτημα για τους περισσότερους οργανισμούς. Σχεδόν το 83% των ερωτηθέντων (86% στην περσινή έρευνα) δήλωσε ότι έχει παρατηρήσει τέτοια φαινόμενα τους τελευταίους 12 μήνες. Επιπρόσθετα, ένας στους τέσσερις αναφέρει ότι ο παρουσιασμός έχει αυξηθεί το εν λόγω διάστημα, ενώ μόλις το 6% κάνει λόγο για μείωση (το 52% πιστεύει ότι παρέμεινε το ίδιο και το 17% δεν το γνωρίζει). Την ίδια στιγμή, κάτω από το ένα τρίτο των οργανισμών που καταγράφει φαινόμενα παρουσιασμού, τείνει να λαμβάνει μέτρα αποθάρρυνσής του τους τελευταίους 12 μήνες, με τους οργανισμούς που έχουν στρατηγικό πλάνο για την υγεία και την ευεξία να είναι πιο πιθανό να το κάνουν. Και εδώ, ο ρόλος των Senior Managers και των Line Managers είναι σημαντικός όπως επισημαίνεται στην έρευνα με το πιο σύνηθες βήμα στην κατεύθυνση της μείωσης του παρουσιασμού να αφορά στην πρωτοβουλία των managers να παροτρύνουν τους εργαζόμενους που δεν αισθάνονται καλά να πηγαίνουν στο σπίτι τους (σχήμα 3).

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Σημαντική πτυχή στην ανάπτυξη μίας αποτελεσματικής στρατηγικής για την οικοδόμηση ενός υγιούς χώρου εργασίας αποτελεί η κατανόηση των μοτίβων απουσίας και παρουσίας σε αυτόν αλλά και των παραγόντων/αιτιών που οδηγούν σε μία τέτοια συμπεριφορά. Είναι ζωτικής σημασίας οι οργανισμοί να διερευνήσουν και να εντοπίσουν τα αίτια μη υγιών συμπεριφορών που μπορεί να προκαλούνται από μη διαχείρισιμο φόρτο εργασίας και αυστηρά deadlines αλλά και ευρύτερα οργανωτικά θέματα.

Σαφέστατα, αποτελεί υποχρέωση του εκάστοτε εργοδότη να βεβαιωθεί ότι όλοι οι εργαζόμενοι θα λάβουν την ετήσια άδεια που δικαιούνται αλλά ταυτόχρονα, να διασφαλίσει ότι τα στελέχη του δεν εργάζονται εκτός εργάσιμων ημερών και του τυπικού ωραρίου τους. Από την άλλη, όμως, αποτελεί και προσωπική ευθύνη του καθενός να προστατεύσει τον εαυτό του τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

O ΟΡΟΣ LEAVEISM ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

  • Εργαζόμενοι που χρησιμοποιούν τον διαθέσιμο χρόνο τους που απορρέει από ετήσια άδεια ή τη δυνατότητα εξ αποστάσεως εργασίας σε περίπτωση που δεν αισθάνονται καλά, αντί να δηλώνουν ασθένεια.
  • Εργαζόμενοι που λαμβάνουν εργασία στο σπίτι όταν δεν μπορούν να την ολοκληρώσουν κατά τη διάρκεια των τυπικών ωρών εργασίας.
  • Εργαζόμενοι που εργάζονται όταν βρίσκονται σε άδεια.

FACTS & FIGURES

    83% δηλώνουν ότι εργάζονται ενώ βρίσκονται σε αδιαθεσία
    63% χρησιμοποιούν την περίοδο διακοπών τους γιαετγασία ή ενώ είναι σε άδεια ασθενείας εργάζονται
    37% αναφέρουν αύξηση του ποσοστού απουσίας από τη δουλειά λόγω άγχους

Πηγή: CIPD Health and Wellbeing Report 2019