Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες των τελευταίων μηνών, εν μέσω πανδημίας που όλοι γνωρίζουμε πόσο άλλαξε τα δεδομένα και στην αγορά εργασίας, ο μέσος χρόνος ζωής μίας δεξιότητας που μπορεί να έχει ένα στέλεχος είναι πλέον τα 7 χρόνια. Ημερολογιακά, 7 χρόνια είναι ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ωστόσο εάν το δει κάποιος ως κύκλο ζωής μιας επαγγελματικής δεξιότητας, δεν μπορεί παρά να προβληματιστεί.

Πρόκειται για άλλο ένα στοιχείο που συνηγορεί ξεκάθαρα στην άποψη ότι η ανάγκη διαρκούς επιμόρφωσης των στελεχών δεν είναι απλά υπαρκτή και θεμιτή, αλλά επιτακτική, εάν τουλάχιστον τα στελέχη θέλουν να παραμείνουν ανταγωνιστικά και να διεκδικούν διαρκώς καλύτερες επαγγελματικές θέσεις. Η προσαρμοστικότητα είναι πλέον ο κινητήριος μοχλός για τη συνεχή εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού, ιδιαίτερα στην εποχή της πανδημίας, η οποία άλλαξε εκ βάθρων όλα όσα μέχρι σήμερα θεωρούνται δεδομένα στην αγορά εργασίας. Έτσι, η δια βίου εκπαίδευση αποτελεί σταθερό ζητούμενο για τα στελέχη, αλλά και για τις εταιρείες, οι οποίες επενδύουν σε αυτή θέλοντας να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα, αλλά και την παραγωγικότητα των εργαζομένων τους.

Η ακαδημαϊκή εκπαίδευση, τα τελευταία χρόνια αλλά και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες της πανδημίας, έχει εμπλουτιστεί με δεκάδες ευκαιρίες και προγράμματα, για κάθε επαγγελματική κατεύθυνση, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες των στελεχών. Προγράμματα τα οποία δεν στοχεύουν απλά στην επαγγελματική ανέλιξή τους, αλλά και στην προσωπική τους εξέλιξη. Παράλληλα, η δυνατότητα παρακολούθησης τέτοιων προγραμμάτων μέσω distance learning έδωσε την ευκαιρία στα στελέχη να αποκτήσουν πρόσβαση σε μια τεράστια γκάμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων από όλο τον κόσμο, προσφέροντάς τους δυνατότητες που δεν είχαν σε τέτοια έκταση τα προηγούμενα χρόνια.

ΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ MBAs
Ο χρόνος των 12 και πλέον μηνών που διαρκεί η πανδημία φαίνεται μεγαλύτερος εάν αναλογιστεί κανείς τις αλλαγές που επέφερε στην αγορά εργασίας και στην επαγγελματική εκπαίδευση. Σύμφωνα με το BusinessBecause.com, οι αλλαγές αυτές θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν σε 12 νέες τάσεις που αυτή τη στιγμή εξελίσσονται. Πρώτα από όλα, η εποχή έχει αναδείξει μια ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για υπεύθυνους ηγέτες, ενώ η δια βίου εκπαίδευση πλέον ενθαρρύνεται από τους ίδιους τους CEOs και τις επιχειρήσεις. Οι αλλαγές που επέφερε η πανδημία Covid-19 ήρθαν για να μείνουν και θα αποτελέσουν τη νέα κανονικότητα και στη συνέχεια, ενώ η εξέλιξη της τεχνολογίας θα δώσει ισχυρά κίνητρα και δυνατότητες στα business schools να προσαρμοστούν στην κανονικότητα αυτή.

Η ανάγκη για περαιτέρω διείσδυση του diversity στην αγορά εργασίας θα γίνεται ολοένα και πιο έντονη, ενώ οι ΗΠΑ αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος, κυρίως λόγω των ολοένα και περισσότερων εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης που προσφέρουν σε κάθε επαγγελματικό τομέα. Από εκεί και πέρα, η επαγγελματική εκπαίδευση αναμένεται να γίνει περισσότερο απαιτητική, απαιτώντας πειθαρχία, ενώ το υβριδικό μοντέλο εκπαίδευσης, με κυρίαρχο το στοιχείο του distance learning αναμένεται να κυριαρχήσει και τα επόμενα χρόνια. Όπως αναφέρει το BusinessBecause.com, η ανάγκη ανάπτυξης μιας νέας γενιάς ηγετών με οικολογική σκέψη και προτεραιότητες αναμένεται να ενταθεί, ενώ τέλος, η επιχειρηματική εκπαίδευση θα γίνεται ολοένα και πιο προσωπική, προσαρμοζόμενη στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του κάθε ενδιαφερόμενου.

Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι αλλαγές που θα πρέπει να περιμένουμε τα προσεχή χρόνια. Σύμφωνα με το FIU Business, η δύναμη των MBAs «επανέρχεται», οι εκπαιδευόμενοι στρέφονται εκ νέου σε αυτά, ενώ και η επιχειρηματική κοινότητα αρχίζει να τα «βλέπει» πιο θετικά, ειδικότερα από τη στιγμή που έχει πλέον τη δυνατότητα μέσω συνεργασιών με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να τα συνδέσει με την πραγματική αγορά εργασίας και τις ανάγκες της. Στο πλαίσιο αυτό, το FIU Business εντοπίζει 4 επιπλέον τάσεις που θα δούμε να αναπτύσσονται στον χ

ώρο των MBAs. H πρώτη έχει να κάνει με την εκτίμηση ότι ολοένα και περισσότερες γυναίκες θα στραφούν προς τα εν λόγω προγράμματα, πολύ περισσότερες από τα προηγούμενα χρόνια. Από την άλλη, όπως είπαμε, οι επιχειρηματίες αποφάσισαν δεδομένων των συνθηκών να δουν με διαφορετικό μάτι τα προγράμματα ΜΒΑ, όταν τα προηγούμενα χρόνια δεν τα πίστευαν, όπως κατά καιρούς είχαν δηλώσει στο παρελθόν άνθρωποι όπως ο Bill Gates και ο Mark Zuckerberg. Πλέον, όμως, βλέπουν και οι ίδιοι ότι τα προγράμματα αυτά εξελίσσονται μέσα στα business schools και αποτελούν ιδανικά πεδία γι’ αυτούς, για μια σειρά δράσεων όπως η ανάλυση market trends, η ανάπτυξη επιχειρηματικών πλάνων, η διαχείριση οικονομικών λειτουργιών, η ανάλυση τακτικών εξέλιξης της επιχειρηματικότητας κ.ά.

Μια επιπλέον αλλαγή που δίνει ενισχυμένη δυναμική στα προγράμματα ΜΒΑ είναι η δυνατότητα να γίνονται εξ αποστάσεως, αλλά και να προσαρμόζονται στις ανάγκες των σπουδαστών. Αυτή ακριβώς η δυνατότητα, προσφέρει πρόσβαση σε προγράμματα ΜΒΑ που γίνονται σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, από οποιοδήποτε πανεπιστήμιο, κάτι που συνιστά μια μοναδική πρόκληση για τα στελέχη που θέλουν να εξελίξουν τις δεξιότητές τους.

Επίσης, μια σημαντική τάση στην εκπαίδευση για το 2021 αφορά στην έντονη μετάβαση από τη βασική μαθηματική μάθηση σε μεθόδους μάθησης που προσανατολίζονται περισσότερο στις δεξιότητες. Οι εκπαιδευτικοί τονίζουν τη σημασία της οικοδόμησης της ικανότητας γύρω από τη γνωστική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων και τη διαχείριση. Τα προγράμματα σπουδών που βασίζονται σε εφαρμογές που δεν «στέκονται» στα παραδοσιακά μοντέλα, αλλά ωθούν τους σπουδαστές να εφαρμόσουν τη μάθηση σε σενάρια πραγματικής ζωής κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Πρόκειται για μια δραστική αλλαγή από τις παραδοσιακές διδασκαλίες των βιβλίων. Οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες που όχι μόνο θα τους επιτρέψουν να περιηγηθούν στον κόσμο της εργασίας με αυτοπεποίθηση, αλλά θα δημιουργήσουν επίσης ένα καλά ενημερωμένο και ικανό ανθρώπινο δυναμικό για τα επόμενα χρόνια.

ΝΕΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ Η ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΜΑΔΩΝ
«Η πανδημία κατάφερε σχεδόν σε μηδενικό χρόνο να μεταφέρει την επιμόρφωση των εργαζομένων από την αίθουσα εκπαίδευσης στο σπίτι. Τα στελέχη κατανοούν την ανάγκη ενίσχυσης δεξιοτήτων που άπτονται του ψηφιακού μετασχηματισμού, των big data, της τηλεργασίας, της εξ αποστάσεως διαχείρισης ομάδων, της διασφάλισης ισορροπίας μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής, της προσέλκυσης/διατήρησης εργαζομένων-ψηφιακών νομάδων, καθώς και της διαχείρισης του στρες» επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ο Βασίλης Παπαδάκης, Αντιπρύτανης Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης του ΟΠΑ, Καθηγητής του τμήματος ΟΔΕ και Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη Διοίκηση Επιχειρήσεων για Στελέχη (Executive MBA). Όπως αναφέρει ο ίδιος στο HR Professional, το ΟΠΑ έχει καταγράψει αυξημένη ζήτηση για όλα τα πιο πάνω αντικείμενα, τόσο σε επίπεδο μεταπτυχιακών προγραμμάτων όσο και σε εξ αποστάσεως βραχυχρόνιων σεμιναρίων. Μάλιστα, στο Executive MBA του ΟΠΑ διεξάγεται συζήτηση με τους φοιτητές και τους καθηγητές, ως προς το πώς οι νέες αυτές δεξιότητες θα ενσωματωθούν στα επιμέρους μαθήματα του προγράμματος σπουδών. Για κάποια από τα πιο πάνω θέματα (π.χ. διαχείριση stress, τεχνητή νοημοσύνη στη λήψη αποφάσεων) αποφασίστηκε να προσφερθούν εξειδικευμένα σεμινάρια εκτός των μαθημάτων του προγράμματος σπουδών.

Από την πλευρά του, ο Δρ. Στέφανος Ζάρκος, Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων στο ALBA Graduate Business School, The American College of Greece υπογραμμίζει ότι στο ξεκίνημα της πανδημίας, τόσο οι οργανισμοί όσο και οι εργαζόμενοι, επεδίωξαν την ανάπτυξη συμπεριφορών και δεξιοτήτων, που θα τους βοηθούσαν να ανταπεξέλθουν στην αβεβαιότητα, την ανασφάλεια και τις αιφνίδιες αλλαγές στην οργανωσιακή και επαγγελματική και κοινωνική ζωή τους. «Κατά συνέπεια», αναφέρει, «δημιουργήθηκε μεγάλο ενδιαφέρον για προγράμματα εκπαίδευσης που στόχευαν στην ανάπτυξη προσαρμοστικότητας, ανθεκτικότητας, ενσυναίσθησης και αποτελεσματικής επικοινωνίας. Με την εξέλιξη της πανδημίας, οι επιχειρήσεις και τα στελέχη, στράφηκαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα διαχείρισης ρίσκου, λήψης αποφάσεων σε συνθήκες αβεβαιότητας και αποτελεσματικής ηγεσίας και διαχείρισης ομάδων». Όπως τονίζει, την παρούσα χρονική στιγμή, που η κοινωνία και οι επιχειρήσεις ευελπιστούν και προετοιμάζονται για την επαναφορά στην (νέα) κανονικότητα, «οι οργανισμοί και τα στελέχη επιδεικνύουν ενδιαφέρον για μεγαλύτερης διάρκειας προγράμματα που συνδυάζουν την απόκτηση σύγχρονων γνώσεων management και ψηφιακού management, με την ανάπτυξη κοινών δεξιοτήτων και αξιών που θα τους βοηθήσουν να στοχεύσουν ξανά στην ανάπτυξη και την αειφορία».

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΟΡΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Όσον αφορά στα κριτήρια με τα οποία θα πρέπει να επιλέγεται ο φορέας εκπαίδευσης και τι θα πρέπει να εξετάζουν οι ενδιαφερόμενοι, ο Β. Παπαδάκης επισημαίνει ότι παραδοσιακά, τα κριτήρια επιλογής του φορέα εκπαίδευσης είχαν να κάνουν με το όνομα και τη φήμη του φορέα στην αγορά, καθώς και την ικανότητα των εκπαιδευτών του να ανταποκριθούν στις ανάγκες των εκπαιδευομένων και να λειτουργήσουν ως μέντορες. Όπως τονίζει, η πανδημία δεν αλλάζει τα κριτήρια αυτά, όμως προσθέτει και νέα τα οποία αφορούν στην ικανότητα μεταφοράς του μαθησιακού περιεχομένου σε ψηφιακό περιβάλλον, καθώς και την ικανότητα του φορέα να χρησιμοποιήσει εξελιγμένα εργαλεία μάθησης στο περιβάλλον αυτό. «Στο Executive MBA αλλά και στο ΟΠΑ γενικότερα είμαστε υπερήφανοι καθώς όταν ξέσπασε η πανδημία τον Μάρτιο του 2020, καταφέραμε να μεταφέρουμε τα μαθήματά μας σε ψηφιακό περιβάλλον σε μια εβδομάδα. Ακόμα και σήμερα υποβοηθούμε τους καθηγητές μας στη χρήση ταχύτατα αναπτυσσόμενων εργαλείων» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πέντε βασικά κριτήρια για την επιλογή του ιδανικού φορέα εκπαίδευσης θέτει από την πλευρά του ο Δρ. Στέφανος Ζάρκος: Σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών που αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, ανάπτυξη δεξιοτήτων και χρήση νέων τεχνολογικών εργαλείων που προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις, ισορροπία μεταξύ της θεωρίας και της πρακτικής εφαρμογής της ώστε να αναπτύσσεται τόσο η αναλυτική σκέψη αλλά και η ικανότητα επίλυσης πρακτικών προβλημάτων, διδακτικό προσωπικό με σημαντικό ερευνητικό έργο και εμπειρία διδασκαλίας σε στελέχη επιχειρήσεων, πιστοποιήσεις από διεθνείς οργανισμούς, φήμη και ιστορία του εκπαιδευτικού φορέα, σχέσεις με την επιχειρηματική κοινότητα και συνεισφορά του στην επαγγελματική εξέλιξη των αποφοίτων του.

H ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΟΥ DISTANCE LEARNING
Ποιες, όμως, είναι οι τάσεις που επικρατούν αναφορικά με την εκπαίδευση των στελεχών; Το distance learning έχει δώσει περισσότερες επιλογές; Ο Διευθυντής Executive MBA του ΟΠΑ απαντά: «Μέχρι την έλευση της πανδημίας η εκπαίδευση των στελεχών χαρακτηριζόταν από σεμινάρια που λάμβαναν χώρα μακριά από το εργασιακό περιβάλλον, συχνά τα σαββατοκύριακα. Τα στελέχη συνήθως αναζητούσαν ποιοτική μάθηση, δικτύωση και πιστοποίηση από αναγνωρισμένο φορέα. Η πανδημία αλλάζει σημαντικά το τοπίο, καθώς η εκπαίδευση λαμβάνει πλέον χώρα στη ‘θαλπωρή’ του σπιτιού. Η έμφαση των προγραμμάτων distance learning μετατοπίζεται από το ξενοδοχείο, τη βραδινή διασκέδαση, ή τη δικτύωση, στην ικανότητά τους να επηρεάσουν με τρόπο μετρήσιμο και άμεσο την ανάπτυξη των αναγκαίων δεξιοτήτων και να παρέχουν άμεσες και υλοποιήσιμες λύσεις. Η διαπραγματευτική δύναμη, σε κάποιο βαθμό, μετατοπίζεται από τους παρόχους εκπαίδευσης στον μεμονωμένο εκπαιδευόμενο. Αυτός έχει την τελική επιλογή μεταξύ πολλών παρόχων, οι οποίοι μπορεί να προέρχονται από οποιοδήποτε σημείο της γης. Πλατφόρμες όπως η Coursera αλλά και τα αντίστοιχα προγράμματα φημισμένων Business Schools είναι πολύ δημοφιλείς επιλογές. Από την άλλη μεριά, τα φημισμένα πανεπιστήμια έχουν πρόσβαση σε μεμονωμένους υποψηφίους εκπαίδευσης παγκόσμια. Σκεφθείτε τη δυνατότητα που πλέον έχει π.χ. το Harvard να προσφέρει εκπαιδευτικά προγράμματα ταυτόχρονα σε πολλαπλές γλώσσες, σε χιλιάδες στελέχη από κάθε σημείο της γης».

Για το ίδιο θέμα, o Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων στο ALBA, επισημαίνει ότι η ραγδαία ανάπτυξη της τηλεργασίας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οδήγησε τους εργαζόμενους να αναπτύξουν μεγάλη εξοικείωση με διαδικτυακούς τρόπους εργασίας, συνεργασίας, επικοινωνίας και αφομοίωσης της πληροφορίας. «Τα χαρακτηριστικά αυτά», συνεχίζει, «αξιοποιούνται και στο πεδίο της μάθησης, με αποτέλεσμα τα στελέχη να επιλέγουν το distance learning, και να αναζητούν τρόπους μεγιστοποίησης της αξίας που μπορούν να λάβουν από την εξ αποστάσεως μάθηση, ειδικά αυτή την περίοδο, που η δυνατότητα φυσικής παρουσίας στην τάξη είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Σε κάθε περίπτωση, σημαντικό χαρακτηριστικό της αποτελεσματικής μάθησης, είτε στην τάξη είτε στην οθόνη, αποτελεί η δημιουργία περιβάλλοντος μάθησης το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα για δυναμική αφομοίωση της γνώσης μέσα από συνεργατική μάθηση και εφαρμογή της γνώσης. Αυτός είναι άλλωστε ένας από τους βασικούς λόγους, που η παγκόσμια τάση στην εκπαίδευση είναι η δημιουργία υβριδικών προγραμμάτων, που συνδυάζουν διαφορετικά είδη και μεθόδους μάθησης (διαδικτυακή μάθηση, μάθηση στην τάξη, livestreaming δράσεις κ.ά.).

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ MBAs
Με την έλευση της πανδημίας επικρατεί η άποψη τόσο στην ακαδημαϊκή κοινότητα, όσο και στον επιχειρηματικό κλάδο, ότι τα MBAs έχουν αναβαθμιστεί και έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία. «Σήμερα, με τις κατακλυσμιαίες αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο πεδίο της τεχνολογίας, οικονομίας και κοινωνίας, η πραγματικά μεγάλη πρόκληση για τα στελέχη βρίσκεται στο να κατανοήσουν την πραγματικότητα στην οποία βρίσκονται και να αντιληφθούν πως οι εξελίξεις επηρεάζουν την επιχείρησή τους μέρα με την μέρα» τονίζει ο Δρ. Στ. Ζάρκος. Και καταλήγει: «Το Alba MBA προσφέρει μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση στη διοίκηση επιχειρήσεων όπου τα στελέχη αποκτούν εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες που τους επιτρέπουν να αντιλαμβάνονται και να αναλύουν έγκαιρα τις μεταβολές και τις εξελίξεις στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης τους και να συντονίζουν τις δραστηριότητες διαφορετικών τμημάτων στο πλαίσιο εξελεγκτικών στρατηγικών που θα οδηγήσουν τις επιχειρήσεις τους στο μέλλον».

Ο Β. Παπαδάκης από την πλευρά του απαντά: «Στο Executive MBA του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών αντιμετωπίσαμε με μεγάλο σκεπτικισμό την έναρξη της πανδημίας τον Μάρτιο του 2020. Καθώς οι αιτήσεις της νέας σειράς φοιτητών μόλις ξεκινούσαν, το ερώτημα που μας απασχολούσε ήταν κατά πόσο θα συνεχίζαμε να έχουμε επαρκή αριθμό υποψηφίων υψηλού επιπέδου. Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις, δεχθήκαμε μια σημαντικά αυξημένη ροή ποιοτικών υποψηφίων. Το ίδιο διαπιστώνουμε και φέτος. Αυτό καταδεικνύει ότι η πανδημία επηρεάζει θετικά τις ποιοτικές σπουδές. Μάλιστα, το Brexit έχει ενισχύσει και τις αιτήσεις στα προγράμματα πλήρους φοίτησης του ΟΠΑ. Όμως, ακόμα και πριν την πανδημία υπήρχαν οι ίδιοι προβληματισμοί στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Πολλοί πίστευαν ότι τα online ΜΒΑs θα κανιβάλιζαν τα παραδοσιακά προγράμματα. Και εδώ η πραγματικότητα καταδεικνύει ότι οι δύο τύποι εκπαίδευσης μπορούν να συνυπάρχουν. Μάλιστα, τα Online ΜΒΑs προσελκύουν ένα ακροατήριο, συνήθως μεγαλύτερων σε ηλικία στελεχών, τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν τα παραδοσιακά προγράμματα στο αμφιθέατρο. Αν και είναι νωρίς να προβάλουμε με βεβαιότητα έναν τέτοιο ισχυρισμό, εκείνο που φαίνεται είναι ότι η πανδημία αναβιώνει τα ΜΒΑs».

ΟΙ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ DISTANCE LEARNING
Mιλώντας για distance learning και ηλεκτρονική μάθηση θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι αυτό αφορά 4 βασικές μορφές:
1. Computer Based Training (CBT): Είναι η τεχνολογία που βασίζεται στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ως εργαλείο μάθησης. Περιλαμβάνει όλες τις τεχνολογίες που αφορούν στη μάθηση με τη χρήση πολυμέσων. Ο εκπαιδευόμενος μπορεί να παρακολουθήσει κάποιο μάθημα ή μία σειρά μαθημάτων από τον υπολογιστή του, χρησιμοποιώντας το παρεχόμενο αποθηκευτικό μέσο (λ.χ.: CD – ROM, Flash drive), το οποίο περιέχει εκπαιδευτικό υλικό με μορφή ασκήσεων και ερωτήσεων. Ιδανικά, η CBT θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τις άλλες τεχνολογίες e-learning, σαν συμπληρωματικό υλικό για τον εκπαιδευόμενο.
2. Web Based Training (WBT): Η εκπαίδευση μέσω διαδικτύου μπορεί να γίνει οπουδήποτε και οποιαδήποτε στιγμή, διατίθεται μέσω του διαδικτύου ή μέσω εταιρικού διαδικτύου στους εκπαιδευόμενους που διαθέτουν πρόγραμμα περιήγησης και περιλαμβάνει μαθησιακές πύλες, ιστοσελίδες με υπερσυνδέσμους, προγράμματα διαμοιρασμού οθόνης, streaming audio / video, ζωντανές εκπομπές στο Web, διαδραστικές μεθόδους (συζητήσεις, ομιλίες και τηλεδιασκέψεις).
3. Instructor Led Training (ILT): Οι εκπαιδευτές μπορούν να παρέχουν εκπαίδευση σε μορφή διάλεξης, μέσω διαδραστικού σεμιναρίου(workshop), με τη μορφή παρουσίασης, δίνοντας την ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους να εξασκηθούν εικονικά, με τη βοήθεια εργαλείων τηλεδιάσκεψης.
4. Virtual Classroom (VC): Η εικονική αίθουσα διδασκαλίας είναι ένας κοινόχρηστος διαδικτυακός χώρος όπου οι εκπαιδευόμενοι και ο εκπαιδευτικός συνεργάζονται ταυτόχρονα. Συνήθως, αυτές οι αλληλεπιδράσεις πραγματοποιούνται μέσω τηλεδιάσκεψης. Οι συμμετέχοντες διαθέτουν εργαλεία για την παρουσίαση μαθησιακού περιεχομένου σε διαφορετικές μορφές, καθώς και για την υλοποίηση συνεργατικών και ατομικών δραστηριοτήτων. Σε αυτό το είδος αλληλεπίδρασης, ο δάσκαλος έχει τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο του συντονιστή που καθοδηγεί τη μαθησιακή διαδικασία και υποστηρίζει τις ομαδικές δραστηριότητες και συζητήσεις. Εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος μπορούν να επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο υποβάλλοντας ερωτήσεις και απαντήσεις σε ασκήσεις. Επιπλέον, οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν μεταξύ τους.