Συντάκτης: ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία

Η κοινωνία έχει ανάγκη την ύπαρξη του θεσμού της παραγραφής των αξιώσεων κάθε είδους, οι οποίες δεν μπορούν εσαεί να παραμένουν ενεργές ως δαμόκλειος σπάθη.

Σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας 1833/2021 κρίθηκε αντισυνταγματική η γενική παραγραφή των 20 ετών για τις μη καταβληθείσες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Η κρίση του δικαστηρίου κινείται γύρω από το κεντρικό σκεπτικό περί ανάγκης ασφάλειας του δικαίου, μέσω της καθιέρωσης του εύλογου χρόνου της παραγραφής αξιώσεων καταβολής ασφαλιστικών εισφορών. Ο γενικός κανόνας της 20ετούς παραγραφής, όπως οριζόταν στον ν. 4387/2016, όντας αντισυνταγματικός, κρίνεται ως εύλογη η 10ετής παραγραφή.

Ο θεσμός της παραγραφής, θεσμός δημόσιας τάξης, ανέκαθεν αποσκοπούσε στη διασφάλιση του Κράτους Δικαίου, όπως αυτό εκφράζεται μέσω της αρχής της ασφάλειας δικαίου. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο στη σκέψη 4 κρίνει ότι η αρχή της ασφάλειας του δικαίου ως θεμέλιο του κράτους δικαίου, η οποία στηρίζεται ιδίως στα άρθρα 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. α΄ του Συντάγματος, ιδιαίτερη εκδήλωση της αρχής αυτής αποτελεί και η προστατευόμενη εμπιστοσύνη του διοικουμένου. Στο πλαίσιο της καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών υφίσταται η απαίτηση πρόβλεψης προθεσμίας παραγραφής, η οποία πρέπει να ορίζεται εκ των προτέρων.

Tο Δικαστήριο κρίνει ότι η προθεσμία της παραγραφής των αξιώσεων των ασφαλιστικών φορέων, πλέον του ΕΦΚΑ ως διάδοχου φορέα όλων των, σε περίπτωση υπερημερίας των ασφαλισμένων να καταβάλλουν τις εισφορών κοινωνικής ασφάλισης ως όφειλαν, παραγράφεται ρητά. Η παραγραφή των 10 ετών χαρακτηρίστηκε ως εύλογη χρονικά. Ενώ υποστηρίχθηκε ότι η μεταρρύθμιση που θεσπίζει ο ν.4387/2016, μέσα από την ενοποίηση στην Ελλάδα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, απαιτεί και ενιαίους κανόνες, οι οποίοι θα εφαρμόζονται για όλους τους ασφαλισμένους.

Το ίδιο και για την ισχύουσα παραγραφή της απαίτησης για καταβολή των ασφαλιστικών φορέων. Ο νομοθέτης αρχικώς είχε επιλέξει τη χρήση της γενικής παραγραφής των 20 ετών δεν συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας άρθρο 25παρ. 1 του Σ, ως ιδιαίτερα μακρά. Καθώς μεγαλώνει η αδυναμία με την πάροδο του χρόνου της απόδειξης της οφειλής και η διεκδίκηση αυτής.
Κατόπιν των ανωτέρω, η κρίση περί αντισυνταγματικότητας του γενικού κανόνα της παραγραφής των απαιτήσεων προς καταβολή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στον e-ΕΦΚΑ, δημιουργεί κενό στη ρύθμιση, λόγω απουσίας προϋφιστάμενου δικαίου, που να ρυθμίζει ενιαία το ζήτημα. Το κενό αυτό κρίνεται ότι θα καλυφθεί μέσω της εφαρμογής της 10ετούς παραγραφής, ως χρόνος πλέον εύλογος των 20 ετών, αλλά και του χρόνου παραγραφής των 5 ετών, χρόνος που αν και υποστηρίχθηκε ότι θα αποτελούσε επιλογή, θεωρείται πολύ σύντομος και μη επαρκής για την προστασία των αξιώσεων, που τυχόν ανακύψουν.

Εν κατακλείδι, το βάρος της παραγραφής μπορεί να χαρακτηριστεί αμφοτεροβαρές, καθώς τόσο ο φορέας κοινωνικής ασφάλισης, θα επιδιώξει την καταβολή των εισφορών με στόχο τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του αλλά και την εξασφάλιση της καταβολής των παροχών (σύνταξη, επιδόματα, κ.ά.). Άλλο τόσο και ο ασφαλισμένος θα φέρει το βάρος της έγκυρης και έγκαιρης καταβολής και ελέγχου αυτής, για την προστασία των δικαιωμάτων του και την ασφάλεια του ίδιου στο μέλλον. Η επιμέλεια και από τις δύο πλευρές ενδείκνυται και η επικινδυνότητα της δεκαετούς παραγραφής έγκειται στο ότι δεν παραγράφονται απλά οφειλές αλλά χρόνια ασφάλισης.

Προκειμένου να διενεργούνται ευχερώς οι έλεγχοι της Επιθεώρησης Εργασίας και να διαπιστώνεται πού βρίσκουν εφαρμογή οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, τέθηκαν ευκρινή όρια στο διαχωρισμό ενός απλού εργαζόμενου από έναν Διευθύνοντα.

Σε συνάρτηση με τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας που καταρτίσθηκε στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ την 29.10.1919 και κυρώθηκε στην Ελλάδα με το ν. 2269/1920, ήδη από το 2021, έχει δημοσιευθεί η σχετική -υπ’ αριθμόν 90972/19.11.2021- απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αναφορικά με το τεκμήριο απόκτησης της ιδιότητας του Διευθυντικού Στελέχους.

ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Στο μέρος Β’ της απόφασης αυτής, απαριθμούνται τα κριτήρια βάσει των οποίων ένας εργαζόμενος εμπίπτει στην κατηγορία του διευθυντικού στελέχους, κατέχει θέση εποπτείας ή διευθύνσεως ή εμπιστοσύνης, και συνεπώς δεν εφαρμόζονται για αυτόν οι διατάξεις της διεθνούς συμβάσεως για τα χρονικά όρια εργασίας. Αναλυτικότερα, διευθυντικά στελέχη, τεκμαίρεται ότι είναι εκείνοι, που με βάση ρητά αναφερόμενους όρους στις ατομικές συμβάσεις εργασίας τους:
Α. 1) Ασκούν διευθυντικό δικαίωμα έναντι άλλων εργαζομένων της επιχείρησης ή 2) Εκπροσωπούν και δεσμεύουν την επιχείρηση έναντι τρίτων ή 3) Είναι μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή του αντίστοιχου διοικητικού οργάνου του εργοδότη ή 4) Είναι μέτοχοι ή εταίροι που κατέχουν πάνω από το 0,5% των δικαιωμάτων ψήφου του εργοδότη ή
Β. Είναι προϊστάμενοι Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων ανεξάρτητων οργάνων του εργοδότη που ορίζονται στο οργανόγραμμά του, εφόσον ο εργοδότης τους εμπιστεύεται την εποπτεία μέρους της συνεχούς, διακοπτόμενης ή έκτακτης, αλλά πάντως ουσιαστικής λειτουργίας και οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του εξαπλάσιου του κατώτατου νόμιμου μισθού, ή
Γ. Αμείβονται με συμφωνημένους μηνιαίους μισθούς που δεν υπολείπονται του οκταπλάσιου του εκάστοτε νόμιμου κατώτατου μισθού.

Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
Τα πρόσωπα που εμπίπτουν στις κατηγορίες αυτές, μολονότι διατηρούν σύμβαση εξαρτημένης εργασίας με τον εργοδότη τους και θεωρούνται μισθωτοί, είναι διακριτοί από τους λοιπούς εργαζόμενους, τους οποίους είτε διευθύνουν είτε επιβλέπουν ή κατέχουν μία θέση στην επιχείρηση, που προϋποθέτει μία μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο πρόσωπό τους. Η πρακτική σημασία της εν λόγω Υπουργικής Απόφασης έγκειται στο εξής: Όποιος εργαζόμενος πληροί ένα από τα ως άνω αναφερθέντα κριτήρια, εξαιρείται της εφαρμογής των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, ειδικότερα, ως προς την εβδομαδιαία ανάπαυση, την αμοιβή για υπερεργασία ή υπερωρία (νόμιμη, παράνομη), την αμοιβή για νυκτερινή εργασία, εργασία Σάββατο ή Κυριακή και εξαιρετέα ημέρα/αργία. Διχογνωμία υπάρχει, ωστόσο, ως προς το ζήτημα του εάν δικαιούνται οι Διευθύνοντες Υπάλληλοι την ετήσια άδεια αναψυχής (το επίδομα αυτής και την αποζημίωση για μη χορήγησή της).

Μολονότι το Προεδρικό Διάταγμα 88/1999 δεν τους εξαιρεί από την διάταξη για χορήγηση ετήσιας άδειας αναψυχής, και συνεπώς βάσει νόμου θα έπρεπε να τη δικαιούνται, παρατηρείται μία -σχεδόν-πάγια νομολογία των δικαστηρίων που κρίνει την παροχή της άδειας αυτής (καθώς και των λοιπών οικονομικών ωφελημάτων που συνεπάγεται) σε Διευθύνοντες Υπαλλήλους, ασυμβίβαστη προς την εξέχουσα θέση τους και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων, που ανέλαβαν, με την εργασιακή τους σύμβαση.
Προκειμένου λοιπόν να διενεργούνται ευχερώς οι έλεγχοι της Επιθεώρησης Εργασίας και να διαπιστώνεται πού βρίσκουν εφαρμογή οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, τέθηκαν αυτά τα ευκρινή όρια στο διαχωρισμό ενός απλού εργαζόμενου από έναν Διευθύνοντα. Επισημαίνεται δε, πως για τη νομιμότητα της διαδικασίας, οι εργοδότες οφείλουν να ενημερώνουν κάθε φορά το Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» με οποιαδήποτε αλλαγή επέλθει στο καθεστώς ενός εργαζομένου, ήτοι απώλεια/κτήση διευθυντικής ιδιότητας, συμπληρώνοντας αντίστοιχα το Έντυπο Ε4 (Πίνακας Προσωπικού).

Για περισσότερες πληροφορίες επί ζητημάτων σχετικών με εργασιακές σχέσεις επικοινωνήστε: E: [email protected]
T: 210-6431387, F: 210-6460313