Η συστηματική αξιολόγηση της απόδοσης του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει ένας οργανισμός έχει φανατικούς υποστηρικτές, αλλά και αρκετούς πολέμιους, τόσο από τον επιχειρηματικό όσο και από τον ακαδημαϊκό χώρο.
Στην αρχή της δεκαετίας του 2010, η αξιολόγηση της απόδοσης των εργαζομένων δέχθηκε έντονη κριτική, αναφορικά με τους πόρους που απαιτούνται, προκειμένου να διεξαχθεί αποτελεσματικά. Σύμφωνα με εσωτερική έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία Deloitte στην Αμερική, και δημοσιεύτηκε στο Harvard Business Review το 2015, η διαδικασία αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων που εφάρμοζε, ανάλωνε 2 εκατομμύρια ανθρωποώρες ετησίως και πάνω από το 50% των διευθυντών της, θεωρούσε ότι η διαδικασία αυτή δεν συνέβαλε ούτε στην αύξηση της δέσμευσης των εργαζομένων, ούτε στη βελτίωση της απόδοσης. Αντίστοιχες επιφυλάξεις εκφράστηκαν και από άλλους οργανισμούς, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να καταργήσουν ολοκληρωτικά την ετήσια αξιολόγηση του προσωπικού τους.
Τα τελευταία χρόνια, η αρνητική αυτή στάση προς την αξιολόγηση της απόδοσης έχει αναστραφεί καθώς οι εταιρείες, στην πλειονότητά τους, έχουν αντιληφθεί ότι τα οφέλη της αξιολόγησης είναι πολύ σημαντικότερα από τα εκάστοτε μειονεκτήματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του καθοριστικού ρόλου που διαδραματίζει η αξιολόγηση της απόδοσης στη συγκράτηση του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, παρατηρούμε στις εταιρείες Apple και Meta (πρώην Facebook).
Συγκεκριμένα, όταν η εταιρεία Meta προχώρησε σε μαζικές προσλήψεις ανθρώπινου δυναμικού από την Apple, η Apple, σε μία προσπάθεια να εντοπίσει και να συγκρατήσει τους εργαζόμενους εκείνους που της προσέφεραν τη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, βασίστηκε στο πολύ αποτελεσματικό σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων που διέθετε. Μέσω αυτού, εντόπισε τους σημαντικότερους για την εταιρεία εργαζομένους (κυρίως προγραμματιστές) στους οποίους έδωσε μπόνους που αναφέρεται ότι κυμαίνονταν από 50.000 $ έως 180.000 $ στον κάθε έναν, ώστε να τους διατηρήσει στην εταιρεία. Συνεπώς, χωρίς την κατάλληλη αξιολόγηση του προσωπικού, μία εταιρεία δεν είναι σε θέση ούτε να αναγνωρίσει αλλά ούτε και να συγκρατήσει το ανθρώπινο δυναμικό που της προσφέρει τη μεγαλύτερη αξία.
Προκειμένου να καταφέρουν οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό τα οφέλη που απορρέουν από την αξιολόγηση του προσωπικού τους, απαιτείται ένας ριζικός ανασχεδιασμός των πρακτικών αξιολόγησης της απόδοσης που εφαρμόζουν.
Συγκεκριμένα, οι πρακτικές αυτές πρέπει να:
Ευθυγραμμίζονται με τους στρατηγικούς στόχους και την κουλτούρα του οργανισμού.
Περιλαμβάνουν περιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης (πολλές εταιρείες βασίζονται σε μόλις 5 βασικά κριτήρια αξιολόγησης).
Εστιάζουν τόσο σε επιθυμητές ικανότητες και συμπεριφορές από το προσωπικό όσο και σε εταιρικά αποτελέσματα (π.χ. μέσω δεικτών μέτρησης της απόδοσης – KPIs).
Συνδέονται με τις υπόλοιπες λειτουργίες και τα συστήματα Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων του οργανισμού (π.χ. αμοιβές, εκπαίδευση, πλάνο διαδοχής).
Είναι ευέλικτες, σε περίπτωση που μεταβληθούν οι συνθήκες του περιβάλλοντος και περιοδικά αναπροσαρμοζόμενες (καθώς η μέση διάρκεια των δεξιοτήτων σήμερα είναι τα 5 έτη).
Μεριμνούν για τη συχνή ανατροφοδότηση των εργαζομένων σχετικά με την απόδοσή τους.
Σήμερα που είναι πιο δύσκολο από ποτέ να διασφαλίσει ένας οργανισμός τη δέσμευση και την παρακίνηση του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, η αξιολόγηση της απόδοσης διαδραματίζει έναν ακόμα πιο στρατηγικό ρόλο. Προϋπόθεση, όμως, για την επιτυχία της, είναι οι οργανισμοί που την εφαρμόζουν, να στοχεύουν τόσο στην αποτελεσματικότητα όσο και στην οικονομική αποδοτικότητα των πρακτικών αξιολόγησης προσωπικού που εφαρμόζουν.
SHORT BIO
Ο Αλέξανδρος Παπαλεξανδρής είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων στο τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στον χώρο της στρατηγικής των επιχειρήσεων, καθώς και στον χώρο της μέτρησης και διοίκησης της απόδοσης. Σημειώνεται πως ο Α. Παπαλεξανδρής έχει εργαστεί στη Deloitte και έχει πραγματοποιήσει πληθώρα ερευνητικών και συμβουλευτικών έργων και μελετών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για μεγάλους ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς.
