Το brainstorming αποτελεί την πρώτη επίσημη ομαδική τεχνική για τη διάδοση μιας ιδέας, όπως ορίστηκε από τον Alex Osborn το 1950. Σήμερα το brainstorming χρησιμοποιείται για να δηλώσει οποιαδήποτε διαδικασία ή συνάντηση με απώτερο σκοπό να προκύψει μια νέα ιδέα. Είναι όμως αυτό;
Οι περισσότεροι άνθρωποι στους οργανισμούς έχουν συμμετάσχει σε ένα brainstorming, κάποια στιγμή. Κάποιοι ίσως και περισσότερο συχνά από ότι χρειάζεται. Και φυσικά δεν έχουμε όλοι συμμετάσχει σε brainstorming με μικρό ή και ανύπαρκτο αποτέλεσμα; Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγχυση για το brainstorming χωρίς ουσία είναι σημαντικό να κατανοήσουν όλοι το αρχικό νόημα της λέξης.
Καταρχάς, ο Α. Οsborn, συνέλαβε την έννοιά του ως μέρος του μοντέλου δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων, το οποίο ανέπτυξε μαζί με τον Sidney Parnes. Το μοντέλο προϋποθέτει καλή διερεύνηση του προβλήματος προτού κάποιος «παράγει» τις λύσεις. Επίσης, προϋποθέτει αρκετή δουλειά σε επίπεδο αξιολόγησης, προώθησης και υλοποίησης των προτεινόμενων λύσεων. Αντίστοιχα, το brainstorming, χωρίς προεργασία αλλά και χωρίς δουλειά μετά την ολοκλήρωσή του είναι χαμένος χρόνος.
Επίσης, το brainstorming, βασίζεται στην ικανότητα για διαφορετικό τρόπο σκέψης (παραγωγή εναλλακτικών προτάσεων), η οποία θα πρέπει πάντα να ακολουθείται από συγκλίνουσα σκέψη (λογικές επιλογές). Η αναγνώριση αυτών των δύο στιλ σκέψης προέκυψε από την παρατήρηση ότι ενώ και η δημιουργική και η κριτική σκέψη είναι πολύτιμες είναι και οι δύο ουσιαστικά διαφορετικής φύσης και δεν μπορούν επαρκώς να εξασκηθούν ταυτόχρονα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η κριτική σκέψη έχει τυποποιηθεί από φιλοσόφους στην αρχαία Ελλάδα και έχει μελετηθεί συστηματικά από τότε, η δημιουργική σκέψη έχει μόλις πρόσφατα γίνει αντικείμενο επισταμένης έρευνας. Ο A. Osborn και ο S. Pames συνηγορούν υπέρ των παρακάτω τεσσάρων τύπων της διαφορετικής σκέψης:
Παραμερίστε, προσωρινά, την κριτική: Δώστε σε κάθε ιδέα μια ευκαιρία. Οποιαδήποτε αρνητική κριτική για ιδέες που «πέφτουν» στο τραπέζι θα οδηγήσουν σε συζήτηση που είναι πρόωρη και μπορεί να «σκοτώσει» και κάποιες άλλες ιδέες. Αν και ακούγεται απλό δεν είναι τόσο εύκολο για τους ανθρώπους.
Επιδιώξτε την ποιότητα: Για να έχει κάποιος τελικά μια καλή ιδέα μπορεί να χρειαστεί πολλές καθώς οι καλές ιδέες αρκετές φορές δεν προκύπτουν με την πρώτη.
Ξεφύγετε από τη λογική: Εξαντλήστε τη φαντασία σας. Τίποτα δεν είναι μη ρεαλιστικό σε ένα brainstorming και ενδέχεται να εκπλαγείτε ευχάριστα όταν διερευνήσετε τα όρια του ανέφικτου.
«Χτίστε» πάνω σε άλλες ιδέες: Αξιοποιήστε υπάρχουσες λύσεις-ιδέες ως σημείο εκκίνησης για νέες και δημιουργήστε παραλλαγές σε ότι έχει ήδη τεθεί ως πρόταση.
Αυτές οι νόρμες, έχουν σχεδιαστεί για να προάγουν τη δύναμη της αθροιστικής φαντασίας και είναι διαφορετικοί από την επίσημη λογική που τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα προάγουν. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μάθει να επικοινωνούμε με τη διαφωνία, που είναι μάλλον απίθανο να προκύψουν αποτελέσματα σε μία ομάδα. Το brainstorming χωρίς την αποτελεσματική εφαρμογή των παραπάνω είναι πιθανόν να μην είναι αποτελεσματικό.
Αποτελεσματικές πρακτικές
1. Πριν από το brainstorming αφιερώστε το χρόνο ώστε να διερευνήσετε σε βάθος και να καθορίσετε την πρόκληση, προτού ξεκινήσετε να δουλεύετε για τη λύση.
2. Στη διάρκεια του brainstorming, διασφαλίστε ότι όλοι οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται πλήρως τις τέσσερις νόρμες. Μπορείτε να τις αναρτήσετε σε ένα ορατό σημείο ώστε όλοι να έχουν την ευκαιρία να τις βλέπουν συνέχεια και τελικά να τις εμπεδώσουν.
3. Να είστε σίγουροι ότι έχετε καταγράψει όλες τις ιδέες που έχουν προταθεί στη διάρκεια της συνάντησης. Φροντίστε να τις έχετε σε κοινή θέα ώστε όλοι οι συμμετέχοντες να έχουν οπτική επαφή με αυτές. Κάτι τέτοιο είναι σημαντικό γιατί μπορεί να γίνουν πηγή έμπνευσης.
4. Αφού έχετε αφιερώσει αρκετό χρόνο στη διαφορετική/αποκλίνουσα στάση, επιλέξτε τη συγκλίνουσα σκέψη και κατηγοριοποιήστε, αξιολογήστε, βάλτε προτεραιότητες και επιλέξτε τις καλύτερες ιδέες.
Ντίμης Μιχαηλίδης: Ο μάγος της εργασιακής ευτυχίας
Ο Ντίμης Μιχαηλίδης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων, συγγραφέας, ηγέτης δημιουργικών ομάδων και καθηγητής. Είναι ίσως ο μοναδικός management expert στον κόσμο, που μετά από μια επιτυχημένη διεθνή καριέρα (World Bank στις ΗΠΑ, ICI/Zeneca και Council of Europe Development Bank στη Γαλλία) άφησε το τιμόνι μιας μεγάλης επιχείρησης (ασφαλιστική Cyprialife, του ομίλου της Λαϊκής Τράπεζας, νυν Marfin), για να αφοσιωθεί στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα με … μαγικές εκτελέσεις. Το 2008, ο Ντ. Μιχαηλίδης, εξέδωσε το βιβλίο με τίτλο «The Art of Innovation – Integrating Creativity in Organizations», το οποίο χαρακτηρίστηκε ως «a must-read for 21st century CEOs».
Για όσους είχαν την τύχη να το διαβάσουν, το βιβλίο αποτελεί έναν ιδανικό συνδυασμό μηνυμάτων για την προώθηση της δημιουργικότητας και την εμπέδωση της καινοτομίας σε οργανισμούς, με πρωτότυπα έργα ζωγραφικής και σύμβολα, τα οποία εμπνεύστηκε ειδικά για την έκδοση και φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Umit Inatci.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «The Art of Innovation – How to Integrate Creativity in Organizations», που σχεδίασε ο Ντ. Μιχαηλίδης διδάσκεται σε εταιρείες και μεταπτυχιακά προγράμματα διοίκησης επιχειρήσεων στο New York University από καθηγητές και εκπαιδευτές που έχουν παρακολουθήσει και το ανάλογο πρόγραμμα πιστοποίησης.
Ο Ντ. Μιχαηλίδης είναι Lecturer στο Cyprus International Institute of Management από το 2007 και κάτοχος τριών πτυχίων: MBA από το London Business School, M.A. από το University of Sussex και B.Sc. (Econ) από το London School of Economics (LSE). Επιπλέον, έχει παρακολουθήσει το πρόγραμμα Leadership in Organizations του INSEAD και σειρά προγραμμάτων του Creative Problem Solving Institute (CPSI) των ΗΠΑ, όπου και παρουσιάζει δικά του προγράμματα κάθε χρόνο.
Στην καριέρα του διετέλεσε, κατά σειρά, Marketing and Sales Director της ICI/Zeneca στη Γαλλία, Investment Officer στην Παγκόσμια Τράπεζα στη Washington DC, Deputy Director στην Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Παρίσι, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Interamerican ασφαλιστικής και Γενικός Διευθυντής της ασφαλιστικής Cyprialife στην Κύπρο.
Είναι Κύπριος, μιλά άπταιστα Αγγλικά και Γαλλικά, και από το 2003 διευθύνει την εταιρεία συμβούλων Performa Consulting ενώ καλείται συχνά σαν ομιλητής σε διάφορα διεθνή συνέδρια. Είναι, επίσης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Creative Education Foundation στις ΗΠΑ και Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Trust International Insurance Company (Cyprus). Στους πελάτες του συγκαταλέγονται οι: Τράπεζα Πειραιώς, Marfin Laiki Bank, Pepsico, Tetra pak, IBM, NCR, PricewaterhouseCoopers, Syngenta, Vivartia, O2, Amdocs, Bayer και Εύρηκα.