Το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί διαχρονικά το πολυτιμότερο κεφάλαιο μίας επιχείρησης, όντας ο πλέον καίριος φορέας εκείνων των ικανοτήτων και των γνώσεων που συμβάλλουν στην παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητά της. Σχεδιάζοντας και ενεργοποιώντας η επιχείρηση δράσεις που ενισχύουν την κοινωνική συνείδηση των εργαζομένων της, έχει κάνει ένα αποφασιστικό βήμα για την επίτευξη των στόχων της, σε κάθε επίπεδο.

Οι δράσεις αυτές που κατά τεκμήριο μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενισχύσουν το engagement των εργαζομένων με τις επιχειρήσεις τους είναι ποικίλες. Ωστόσο, κινούνται σε 4 βασικούς θεματικούς άξονες, οι οποίοι είναι οι εξής:

  • Απασχόληση, ίσες ευκαιρίες και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.
  • Επικοινωνία, συνθήκες εργασίας και δικαιώματα των εργαζομένων.
  • Μέριμνα για την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους εργασίας, πέρα από τα όσα ορίζει ο νόμος.
  • Ανθρώπινα δικαιώματα και διασφάλιση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Εστιάζοντας περαιτέρω στο εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων, κάποιες δράσεις που αποδεδειγμένα βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση – και πάρα πολλές εταιρείες στη χώρα μας σχεδιάζουν και υλοποιούν πλέον – είναι η εθελοντική συμμετοχή των εργαζομένων σε αιμοδοσίες, δενδροφυτεύσεις, ανακύκλωση, καθαριότητα ακτών και γενικά ενέργειες που αφήνουν θετικό αποτύπωμα στις τοπικές κοινωνίες, στις οποίες δραστηριοποιείται η κάθε επιχείρηση. Σε αρκετές περιπτώσεις δε, οι επιχειρήσεις δημιουργούν ειδικά τμήματα εθελοντών εργαζομένων που είναι επιφορτισμένοι με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενεργειών με κοινωνικό αποτύπωμα.

Μάλιστα, προχωρώντας ακόμα περισσότερο, πολλές επιχειρήσεις προσφέρουν και επιπλέον κίνητρα στους εργαζόμενους για να συμμετέχουν στις παραπάνω ενέργειες, προσφέροντάς τους σημαντικές παροχές, όπως π.χ. πρόσθετη ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, επιπλέον συνταξιοδοτικά προγράμματα, επιδοτήσεις σίτισης, παροχή βρεφονηπιακού επιδόματος, κοινωνικές υπηρεσίες, όπως ειδικές εκδηλώσεις γι’ αυτούς, δωρεάν μετακινήσεις με εταιρικά λεωφορεία, συνεργασία με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά.

Εάν θέλουμε, δε, να περιχαρακώσουμε ακόμα πιο ξεκάθαρα τους τομείς δράσεων CSR στις επιχειρήσεις, θα λέγαμε ότι αυτές θα πρέπει να εκτείνονται σε 4 βασικά πεδία:
1. στον εργασιακό χώρο,
2. στην αγορά που δραστηριοποιούνται,
3. στην κοινότητα,
4. στο περιβάλλον.

Εν κατακλείδι, οι ενέργειες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης που κινητοποιούν τους εργαζόμενους πρέπει να αφορούν στην ανθρωποκεντρική και δίκαιη πολιτική ανθρώπινων πόρων, τον σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζόμενων, τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου, την εξασφάλιση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων αλλά και τον σεβασμό των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Όλα τα παραπάνω θεωρούνται πρακτικές που δημιουργούν νέους δρόμους και προοπτικές για την αποτελεσματική διαχείριση των αλλαγών και συνδυάζουν ιδανικά την κοινωνική ανάπτυξη με τη βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα.

CSR, ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Σήμερα, έχει πλέον επικρατήσει η άποψη ότι οι ενέργειες CSR πρέπει να αποτελούν θεμέλιο λίθο της καθημερινής πρακτικής και λειτουργίας μίας επιχείρησης, κάτι πλέον που φαίνεται να το αποδέχονται όλοι. «Η σχέση της επιχείρησης με την κοινωνία πρέπει να είναι αμφίδρομη και για τον λόγο αυτόν, οι επιχειρήσεις οφείλουν να αναγνωρίζουν την ευθύνη που τους αναλογεί, απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον», αναφέρει η Νικολέττα Καβαθούλη, HR Senior Manager της Mercedes-Benz Ελλάς, τονίζοντας ότι είναι υποχρέωση των εταιρειών η μετάδοση της αξίας της εθελοντικής προσφοράς στους εργαζομένους και τις οικογένειές τους, κάτι που προωθείται ενεργά μέσω της συμμετοχής των τελευταίων σε δράσεις και πρωτοβουλίες με κοινωνικό αντίκτυπο. «Ολόκληρη η κοινωνία μετά τη 10ετή οικονομική κρίση και την πανδημία στη χώρα μας, έχει συνειδητοποιήσει την αξία της αλληλεγγύης και της προσφοράς. Έτσι, οι νέες προκλήσεις έχουν ωθήσει τους Οργανισμούς να στραφούν σε μία πιο “αυθεντική” και ουσιαστική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη», υποστηρίζει η Ν. Καβαθούλη, εξηγώντας πως για εκείνους η Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα αποτελεί θεμέλιο λίθο της λειτουργίας της εταιρείας, για αυτό εδώ και πολλά χρόνια ακολουθούν μία ξεκάθαρη στρατηγική, έχοντας χτίσει μία ισχυρή κουλτούρα με σταθερούς άξονες και ξεκάθαρες δράσεις.

Μία ματιά στα ποιοτικά στοιχεία ερευνών που αφορούν στις διαδικασίες πρόσληψης και στα ζητούμενα που θέτουν πλέον οι εργαζόμενοι, αποδεικνύει του λόγου το αληθές: οι τελευταίοι, πλέον, ενδιαφέρονται πολύ για το κοινωνικό αποτύπωμα της εταιρείας στην οποία θέλουν να εργαστούν, προτιμώντας σαφώς εκείνες που είναι πιο δραστήριες σε αυτό το κομμάτι. Είναι σημαντικό για εκείνους να αισθάνονται περήφανοι που ανήκουν σε μία εταιρεία που προσφέρει σημαντικά κοινωνικά οφέλη όχι μόνο στους εργαζομένους της, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία. Και μάλιστα αυτό ισχύει για κάθε είδους εταιρεία, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου δράσης.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει πλέον να περάσουν από την απλή υλοποίηση τέτοιων δράσεων, στην ουσιαστική σύνδεσή τους με την καθημερινή τους λειτουργία. Οι δράσεις αυτές με άλλα λόγια, θα πρέπει να συνδέονται με το επιχειρησιακό πλάνο της επιχείρησης, τις εταιρικές της αξίες, τους μακροπρόθεσμους στόχους της. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι ότι θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι στις ενέργειες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης θα εμπλέκεται όλη η διοικητική ομάδα και μάλιστα επί της ουσίας, στο πλαίσιο της πρακτικής «lead by example». Σύμφωνα με τελευταία έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Harvard Business Review, το 90% των εργαζομένων που απασχολούνται σε οργανισμούς με ισχυρό και ουσιαστικό σκοπό – ο οποίος συχνά αντικατοπτρίζεται στις προσπάθειες ΕΚΕ – αναφέρουν ότι είναι πιο παρακινημένοι, εμπνευσμένοι και πιστοί σε αυτούς.

TΑ ΟΦΕΛΗ
Είναι σαφές ότι τα οφέλη από τη στρατηγική, ουσιαστική και διαρκή εμπλοκή των επιχειρήσεων σε ενέργειες ΕΚΕ προσφέρουν ευρύτερα οφέλη, που ξεπερνούν τα οφέλη στο ανθρώπινο δυναμικό της, αλλά που ωστόσο άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με αυτό και το επηρεάζουν. Υπό αυτό το πρίσμα, στα βασικότερα οφέλη θα μπορούσε να ενταχθεί η ενίσχυση του κοινωνικού προφίλ των επιχειρήσεων, η ενίσχυση της δέσμευσης των εργαζομένων, η βελτίωση της εικόνας των επιχειρήσεων στους επενδυτές και στις αγορές αλλά και η ενίσχυση πολλών επιπλέον χαρακτηριστικών λειτουργίας τους, τα οποία βοηθούν στην περαιτέρω ανάπτυξή τους και τελικά οδηγούν σε ενίσχυση του R.O.I. αυτών. Η ευθυγράμμιση των εταιρικών αξιών με τις αξίες της ΕΚΕ μέσω των εργαζομένων αποτελεί αναγκαία και ικανή συνθήκη για τη μεγιστοποίηση των παραπάνω ωφελειών.

Υπάρχουν κάποιες πρακτικές που μπορούν υπό προϋποθέσεις να οδηγήσουν σε αυτό το αποτέλεσμα. Μία αποτελεσματική μέθοδος είναι οι εταιρείες να εντάξουν την κοινωνική ευαισθητοποίηση στη διαδικασία πρόσληψης νέων στελεχών, αναζητώντας με άλλα λόγια υποψήφιους που εκτιμούν τις ενέργειες ΕΚΕ. Στη συνέχεια, θα μπορούσαν οι εταιρείες να ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να συνεισφέρουν σε κοινωνικούς σκοπούς που τους ενδιαφέρουν, τους οποίους στη συνέχεια να μοιραστούν με τους άλλους εργαζόμενους. Ιδιαίτερα βοηθητικό σε αυτή την περίπτωση, είναι όταν το παράδειγμα το δίνουν οι ίδιοι οι CEOs και τα ανώτατα διοικητικά στελέχη. Το αποτέλεσμα ενισχύεται ακόμα περισσότερο, εάν οι εταιρείες αναγνώριζαν έμπρακτα τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες ΕΚΕ των εργαζομένων τους, προσφέροντάς τους επιβράβευση, π.χ. εάν καθιερώσουν άδειες εθελοντισμού. Η δημιουργία ουσιαστικών κινήτρων για συμμετοχή σε πρωτοβουλίες ΕΚΕ ενισχύει τις κοινωνικές ευαισθησίες των εργαζομένων, με τα οφέλη να είναι πολλαπλά, τόσο προς τους τελευταίους όσο και προς τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Η αύξηση δε της συμμετοχής των εργαζομένων στις πρωτοβουλίες ΕΚΕ συνοδεύεται από ορισμένα μακροπρόθεσμα οφέλη, όπως η προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων, η παροχή βοήθειας στους εργαζόμενους να βρουν περισσότερο νόημα στην απασχόλησή τους στην εταιρεία αλλά και η καθιέρωση της τελευταίας ως ενεργού συμμετέχοντος στα κοινωνικά δρώμενα της κοινότητας.

ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ CSR
Ποιες είναι, όμως, οι προδιαγραφές που θα πρέπει να διαθέτει μία αποτελεσματική CSR στρατηγική, αναφορικά με τη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού; Σύμφωνα με τη Ν. Καβαθούλη, για την εταιρεία της βασικό κριτήριο διαμόρφωσης της στρατηγικής της αποτελεί η επιλογή ενεργειών CSR που έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στους εργαζομένους. Όπως επισημαίνει, προτεραιότητα έχουν αφ’ ενός η επιλογή ενός σκοπού με στόχο τη σύνδεσή του με τη γενικότερη στρατηγική, τις αξίες και την κουλτούρα της εταιρείας, αφ’ ετέρου η επιλογή δράσεων που ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και στις προσδοκίες των εργαζομένων. Και συνεχίζει: «Για να επιτευχθεί αυτό, έχουν δημιουργηθεί εσωτερικές ομάδες από διαφορετικά τμήματα και ιεραρχικές θέσεις, που έχουν αναλάβει τον ρόλο των Πλοηγών με στόχο να αφουγκράζονται τις ανάγκες, να προτείνουν δράσεις ΕΚΕ και να ενθαρρύνουν τους εργαζομένους να συμμετέχουν σ’ αυτές. Σημαντικές παράμετροι επιτυχίας είναι η στήριξη των δράσεων από την ανώτερη διοίκηση, οι σαφείς και μετρήσιμοι στόχοι/αποτελέσματα και η απόλυτη διαφάνεια στην επικοινωνία, ώστε όλοι να γνωρίζουν τον αντίκτυπο των ενεργειών που πραγματοποιήθηκαν».

ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ ΤΟ EMPLOYEE ENGAGEMENT
Υπό ποιες προϋποθέσεις, όμως, οι ενέργειες CSR αυξάνουν το employee engagement; Η HR Senior Manager της Mercedes-Benz Hellas εκτιμά ότι βασικός στόχος των προγραμμάτων ΕΚΕ θα πρέπει να αποτελεί η επιλογή δράσεων που θα ωφελήσουν πρώτα από όλα τους ίδιους τους εργαζομένους του Οργανισμού. Και καταλήγει: «Οι δράσεις με θετικό αντίκτυπο στους εργαζομένους συμβάλλουν στην αύξηση του employee engagement και του γενικότερου employee experience.

Έτσι, οι εργαζόμενοι γίνονται πιο αποδοτικοί και δημιουργικοί στην εργασία τους, αυξάνοντας παράλληλα την ευεξία και την ασφάλεια που νιώθουν μέσα στον Οργανισμό». Όπως, μάλιστα, αναφέρει η ίδια, αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα, αφού όπως φαίνεται από τις κοινωνικές δράσεις του #love2give της εταιρείας, τα τελευταία 6 χρόνια έχει βελτιωθεί σημαντικά η ποιότητα της επικοινωνίας, η ομαδικότητα και η ενσυναίσθηση των συναδέλφων όλων των τμημάτων. Και το ερώτημα που εύλογα προκύπτει στο σημείο αυτό είναι το πώς θα μπορέσουν να σχεδιαστούν ενέργειες CSR με αυτά τα χαρακτηριστικά. Είναι προφανές ότι για να συμβεί αυτό, επιβάλλεται η ενασχόληση συγκεκριμένων στελεχών μέσα στον οργανισμό.

Τα στελέχη αυτά θα πρέπει ιδανικά να προέχονται από διαφορετικά τμήματα του οργανισμού, ιδανικά από όλα, κάθε τμήμα να έχει έναν δικό του «εκπρόσωπο» σε αυτή την ομάδα σχεδιασμού ενεργειών ΕΚΕ. Για το ιδανικότερο όμως αποτέλεσμα, τα στελέχη αυτά θα πρέπει να διαθέτουν και κάποια επιπλέον χαρακτηριστικά. Πρώτα από όλα, να διαθέτουν τη δυνατότητα κατανόησης του επιχειρησιακού περιβάλλοντος της αγοράς του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται η εταιρεία. Στη συνέχεια, θα πρέπει να έχουν την ικανότητα αντίληψης της «μεγάλης» εικόνας, που περιλαμβάνει κοινωνικές, περιβαλλοντικές και άλλες πτυχές. Πολύ σημαντική δε, είναι και η ικανότητα διαχείρισης σχέσεων στα διαφορετικά επίπεδα ιεραρχίας εσωτερικά στην εταιρεία, αλλά και με το εξωτερικό περιβάλλον. Και τα πλέον προφανή, άριστες επικοινωνιακές ικανότητες, δυνατότητα κατανόησης των οικονομικών δεδομένων και ορθολογική αξιοποίηση των περιορισμένων -συνήθως- πόρων που διατίθενται για τέτοιου είδους ενέργειες.

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΕ
Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εσωτερική διάσταση της ΕΚΕ και ειδικότερα οι πρακτικές που αφορούν στο ανθρώπινο δυναμικό αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιρροής της εργασιακής ικανοποίησης. Έρευνες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό δείχνουν, μεταξύ άλλων, ότι πρακτικές ΕΚΕ που αφορούν εκπαιδευτικά σεμινάρια ανάπτυξης επαγγελματικών δεξιοτήτων, ευεξίας, ψυχικής και σωματικής υγείας επηρεάζουν θετικά το αίσθημα ικανοποίησης των εργαζομένων.

Το ίδιο συμβαίνει και με πρακτικές που διασφαλίζουν ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής ζωής, όπως ευέλικτα ωράρια εργασίας, προνόμια σε νέες οικογένειες εργαζομένων, σε νέες μητέρες και σε νέους πατέρες. Από μόνο του, όμως, αυτό δεν είναι πανάκεια και δεν οδηγεί στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Απαιτείται η ανάπτυξη μίας εργασιακής κουλτούρας με το περιεχόμενο και τις αξίες της ΕΚΕ. Κι αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη πρόκληση την οποία θα πρέπει να διαχειριστούν τα προσεχή χρόνια επιχειρήσεις, CEOs και τα στελέχη του ανθρώπινου δυναμικού.