H «περιπέτεια» της πανδημίας, αλλά και η ταχύτατη είσοδος της ψηφιακής τεχνολογίας στον κλάδο του ανθρώπινου δυναμικού, άλλαξαν σχεδόν τα πάντα στην αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα, ανέδειξαν τη σημασία πρακτικών που ίσως στο παρελθόν να είχαν υποτιμηθεί. Μία από αυτές είναι αναμφίβολα η ανταμοιβή και η επιβράβευση των εργαζομένων.
Είναι πλέον ξεκάθαρο για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων και των οργανισμών ότι η ανταμοιβή των εργαζομένων και η αναγνώριση της δουλειάς τους βοηθά στην οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, ενισχύει το engagement και την αποτελεσματικότητα, αυξάνοντας κατ’ επέκταση και την παραγωγικότητα. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία, με πλέον χαρακτηριστικό το ερευνητικό εύρημα ότι στις ΗΠΑ οι δυσαρεστημένοι εργαζόμενοι κοστίζουν κάθε χρόνο στο ΑΕΠ της χώρας έως και 550 δις δολάρια.
Οι εταιρείες με ισχυρά συστήματα διαχείρισης αμοιβών τείνουν να έχουν πιο αφοσιωμένους και παραγωγικούς εργαζόμενους. Πρόσφατη μελέτη της Gallup διαπίστωσε ότι οι εταιρείες με υψηλή αφοσίωση των εργαζομένων ξεπέρασαν τους ανταγωνιστές τους κατά 147% στα κέρδη ανά μετοχή. Επιπλέον, είχαν χαμηλότερα ποσοστά εναλλαγής εργαζομένων και απουσιών.
TΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ EMPLOYEE REWARD SYSTEM;
Η αναγνώριση και οι ανταμοιβές των εργαζομένων αφορούν σε σύνθετα προγράμματα και πρωτοβουλίες που υλοποιούνται από οργανισμούς και επιχειρήσεις, με στόχο να αναγνωρίσουν και να επιβραβεύσουν τις προσπάθειες και τη συμβολή των εργαζομένων τους στους εταιρικούς στόχους. Το σύστημα ανταμοιβής αναφέρεται σε όλες τις χρηματικές, μη χρηματικές και «ψυχολογικές» επιβραβεύσεις που παρέχει ένας οργανισμός στους εργαζόμενους, σε αντάλλαγμα του έργου που επιτελούν.
Σκοπός των προγραμμάτων αυτών είναι να δημιουργήσουν ένα θετικό και υγιές εργασιακό περιβάλλον, που προάγει την αφοσίωση των εργαζομένων.
Τα αποτελεσματικά προγράμματα αναγνώρισης και ανταμοιβής μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη παραγωγικότητα, υψηλότερα ποσοστά διατήρησης εργαζομένων και βελτιωμένη ικανοποίηση από την εργασία. Μπορούν επίσης, να βοηθήσουν στη δημιουργία αίσθησης συναδελφικότητας και να ενισχύσουν το ομαδικό πνεύμα, στοιχεία που αποδεικνύονται επωφελή για τη συνολική επιτυχία της εκάστοτε επιχείρησης.
Η αναγνώριση και οι ανταμοιβές μπορούν να λάβουν πολλές μορφές, από την πιο απλή που είναι ένας λεκτικός έπαινος ή μία εταιρική έξοδος για φαγητό, μέχρι πιο σύνθετες, που αφορούν στην παροχή στους εργαζόμενους χρηματικού μερίσματος από τα κέρδη της επιχείρησης. Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνουν χρηματικά μπόνους, προσφορές, δώρα ή επιπλέον άδεια. Ο τύπος αναγνώρισης και οι ανταμοιβές που προσφέρονται εξαρτώνται από την κουλτούρα και τις αξίες της κάθε επιχείρησης, αλλά και του CEO της.
Οι ανταμοιβές, σε μία ευρύτερη σκοπιά, μπορεί να περιλαμβάνουν εξωγενείς και εγγενείς ανταμοιβές. Οι εξωγενείς ανταμοιβές είναι παροχές όπως οι οικονομικές απολαβές και οι καλές συνθήκες εργασίας που λαμβάνει ο εργαζόμενος ως μέρος της εργασίας του. Οι εγγενείς ανταμοιβές σχετίζονται με την ικανοποίηση που προέρχεται από την πραγματική εκτέλεση της εργασίας, όπως η προσωπική ολοκλήρωση και η αίσθηση ότι ο εργαζόμενος συνεισφέρει κάτι καλό στην κοινωνία. Πολλοί άνθρωποι που εργάζονται για φιλανθρωπικές οργανώσεις, για παράδειγμα, αμείβονται με πολύ χαμηλότερους μισθούς από ό,τι θα μπορούσαν να αμείβονται εάν εργάζονταν για εμπορικούς οργανισμούς. Με αυτόν τον τρόπο, «ανταλλάσσουν» εξωγενείς ανταμοιβές για την εγγενή ανταμοιβή του να κάνουν κάτι που πιστεύουν ότι είναι καλό για την κοινωνία.
ΠΡΟΑΓΟΝΤΑΣ ΤΟ EMPLOYEE VALUE PROPOSITION
Σύμφωνα με τον Λεονάρδο Παπαγιαννούλη, Reward Consulting Lead, Human Capital Consulting της ICAP People Solutions, ένα ολοκληρωμένο σύστημα επιβράβευσης περιλαμβάνει προγράμματα που ανταμείβουν τους εργαζόμενους και προάγουν το Employee Value Proposition (EVP), δηλαδή την αξία που παρέχει η επιχείρηση σε αυτούς, μέσω της συνολικής εμπειρίας εργασίας, περιλαμβάνοντας ευκαιρίες και δυνατότητες για δίκαιες και ευέλικτες αμοιβές και παροχές, αναγνώριση, ανάπτυξη, ευεξία, ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Όπως αναφέρει ο ίδιος, οι οργανισμοί που διαχειρίζονται τα προγράμματα επιβράβευσης ως «χαρτοφυλάκιο», έχουν μεγαλύτερη ευελιξία, ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης επαγγελματικής ζωής, καθώς και στα δημογραφικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων τους. «Ένα ολοκληρωμένο σύστημα επιβράβευσης των εργαζομένων πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τους στόχους και τις στρατηγικές του οργανισμού και να προάγει τις αξίες του, να είναι αποδοτικό, δίκαιο, διαφανές και ευέλικτο, και να ενισχύει τη δυνατότητα του οργανισμού, ώστε να προσελκύει, να παρακινεί και να διατηρεί ευχαριστημένους, δεσμευμένους και προσηλωμένους εργαζομένους» καταλήγει ο Λ. Παπαγιαννούλης.
ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΑΝΤΑΜΟΙΒΕΣ
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η πανδημία επιτάχυνε την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών κατά αρκετά χρόνια, με ένα μεγάλο άλμα που έγινε τα τελευταία τρία χρόνια. Όπως φαίνεται, η ψηφιακή τεχνολογία και οι εφαρμογές της θα συνεχίσουν να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της επιχειρηματικής και εργασιακής καθημερινότητας, με τις εφαρμογές που εξελίσσονται καθημερινά να διαμορφώνουν νέα δεδομένα στην αξιακή κουλτούρα των επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση και στον κλάδο του ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικότερα για τον τελευταίο, η πρόκληση είναι μεγάλη, από τη στιγμή που η υβριδική εργασία και η εργασία εξ αποστάσεως «διασκορπίζουν» τους εργαζόμενους, με το βασικό ζητούμενο να είναι πλέον η διατήρηση της συνοχής και της ομαδικής κουλτούρας αυτών. Έτσι, η ενίσχυση του employee reward system δεν είναι απλά, πλέον, μία πολιτική «nice to have», αλλά μία επιτακτική αναγκαιότητα για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς.
Μιλώντας για τις σύγχρονες τάσεις στα συστήματα επιβράβευσης εργαζομένων, ο Λεονάρδος Παπαγιαννούλης εστιάζει στις Συνολικές Ανταμοιβές (Total Rewards). Όπως αναφέρει, οι οργανισμοί, προκειμένου να ανταποκριθούν στις αλλαγές και τις επιρροές του εξωτερικού περιβάλλοντος και στις διαφορετικές ανάγκες και προτιμήσεις των εργαζομένων, επικεντρώνονται, πέρα από τις παραδοσιακές αμοιβές και παροχές, στην εξατομίκευση και την ευελιξία. «Οι νέες μορφές εργασίας που εμφανίστηκαν λόγω της πανδημίας, όπως η εργασία από απόσταση (remote work) και η ψηφιοποίηση των διαδικασιών εργασίας, έχουν επιβάλλει την ανάγκη ευελιξίας στα συστήματα ανταμοιβών.
Παράλληλα, οι οργανισμοί αναγνωρίζουν τη σημασία της ευημερίας των εργαζομένων και ενσωματώνουν προγράμματα ευεξίας και ευζωίας, καθώς και προώθηση της διαφορετικότητας, της ισότητας και της συμπερίληψης» τονίζει ο ίδιος, εκτιμώντας ότι οι τάσεις αυτές πιθανόν θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν τα συστήματα επιβράβευσης τα επόμενα χρόνια, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην εξατομίκευση και την ευελιξία.
ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
Το σύστημα ανταμοιβής θα πρέπει να υποστηρίζει τους στόχους του οργανισμού και να είναι συνεπές με την στρατηγική του. Μία στρατηγική θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, το σύστημα ανταμοιβής να προκύπτει με βάση την απόκτηση από τους εργαζόμενους συγκεκριμένων δεξιοτήτων ή την επίτευξη προκαθορισμένων στόχων και σε αυτή την περίπτωση οι παροχές να είναι πιο γενναιόδωρες. Μία άλλη στρατηγική θα μπορούσε να στηρίζεται στο χαμηλό κόστος. Μία επιχείρηση, δηλαδή, θα μπορούσε να επιλέξει ένα απλό σύστημα ανταμοιβής που προσφέρει αρκετά χαμηλούς μισθούς, καθώς απαιτείται λιγότερο εξειδικευμένο προσωπικό, το νέο προσωπικό είναι εύκολο να προσληφθεί και χρειάζεται λιγότερη εκπαίδευση, επομένως υπάρχει μικρότερο κίνητρο για να προσφέρει ο οργανισμός αυτός γενναιόδωρες ανταμοιβές. Ο αμερικανικός όμιλος super market Walmart, για παράδειγμα, ακολουθεί μία στρατηγική χαμηλού κόστους. Προσλαμβάνει εργαζομένους με χαμηλά προσόντα και πληρώνει χαμηλούς μισθούς. Παράλληλα, αποθαρρύνει το ανθρώπινο δυναμικό από το να εργάζεται υπερωρίες, καθώς επιθυμεί να αποφύγει την πληρωμή υπερωριών.
Μιλώντας για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ένα σύστημα επιβράβευσης εργαζομένων μπορεί να είναι αποτελεσματικό, ο Λ. Παπαγιαννούλης της ICAP People Solutions, τονίζει ότι το σημαντικότερο είναι να επικεντρώνεται στον άνθρωπο και όχι μόνο στον εργαζόμενο. «Η επιτυχία των συστημάτων επιβράβευσης των εργαζομένων επηρεάζεται από την κουλτούρα ενός οργανισμού, καθώς και από παράγοντες όπως η ευθυγράμμιση με τη στρατηγική, η εξατομίκευση και η ευελιξία, η σαφής επικοινωνία των προγραμμάτων, η δημιουργία ενός μείγματος ανταμοιβών (χρηματικών και μη), η τακτική αξιολόγηση και ανατροφοδότηση, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων, όπως και η ανταγωνιστική θέση της εταιρείας στην αγορά εργασίας» αναφέρει. Και καταλήγει: «Οι προκλήσεις για την αποτελεσματική παροχή των προγραμμάτων συνήθως προκύπτουν όταν τα στελέχη ενός οργανισμού δεν υποστηρίζουν επαρκώς την υλοποίησή τους, αλλά και από συντελεστές όπως η πολυπλοκότητα, το κόστος σχεδιασμού, παροχής και διαχείρισης, η ανισότητα και μεροληψία, η αλλαγή των οργανωτικών αναγκών, η έλλειψη ευθυγράμμισης καθώς και το νομοθετικό πλαίσιο».
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Συνοψίζοντας τα οφέλη που έχουν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί με την εφαρμογή ενός employee reward system, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα εξής: Η εφαρμογή των συστημάτων αυτών βελτιώνει την παραγωγικότητα των εργαζομένων, ενισχύει τα κίνητρα αποδοτικότητας και την ικανοποίησή τους, ενώ ενθαρρύνει τη διατήρηση αυτών στο στελεχιακό δυναμικό των επιχειρήσεων. Παράλληλα, ενισχύει την εταιρική κουλτούρα, βοηθάει στην πρόσληψη νέων εργαζομένων, ενώ δημιουργεί μία αίσθηση ανταγωνισμού μεταξύ αυτών.
Σε κάθε περίπτωση, τα συστήματα ανταμοιβής των εργαζομένων αποτελούν ζωτικό μέρος κάθε εταιρείας και θα πρέπει να σχεδιάζονται ώστε να συνάδουν με τις ανάγκες τόσο αυτής, όσο και των ίδιων των εργαζομένων, Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι ευέλικτα, όχι περιστασιακά, να ακολουθούν την εταιρική κουλτούρα και να συμπορεύονται με τους εταιρικούς στόχους. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει ξεκάθαρο στους εργαζόμενους ότι τα συστήματα ανταμοιβής αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής της εταιρείας και δεν είναι «φωτοβολίδες» για κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και μόνο. Διαφορετικά δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν και τα αντίθετα αποτελέσματα, εάν φανεί ότι δεν είναι ειλικρινή.
ΤΑ ΠΛΕΟΝ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗΣ & ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΗΣ
Όπως είναι αναμενόμενο, υπάρχουν διάφοροι τύποι συστημάτων ανταμοιβής και επιβράβευσης εργαζομένων, δεδομένου ότι κάθε επιχείρηση έχει τη δική της κουλτούρα και τις δικές της αξίες, κάτι που σημαίνει πως μία ανταμοιβή που σε μία επιχείρηση είναι ιδανική, σε μία άλλη μπορεί να μην έχει αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, οι πλέον διαδομένες παροχές είναι οι εξής:
Χρηματικά bonus
Τα χρηματικά bonus είναι συστήματα ανταμοιβής εργαζομένων που παρέχουν σε αυτούς οικονομική ανταμοιβή για την επίτευξη ή την υπέρβαση προκαθορισμένων στόχων. Αυτά τα προγράμματα βασίζονται συνήθως στην απόδοση των εργαζομένων, αλλά μπορούν επίσης να βασίζονται στην κερδοφορία της εταιρείας ή σε άλλους παράγοντες.
Συμμετοχή στα κέρδη
Η συμμετοχή στα κέρδη είναι ένα σύστημα ανταμοιβής των εργαζομένων που παρέχει σε αυτούς οικονομική ανταμοιβή με βάση την κερδοφορία της εταιρείας. Ωστόσο, μπορούν επίσης να βασίζονται στην ατομική απόδοση του εργαζομένου.
Προμήθεια (commission)
Η προμήθεια είναι ένα σύστημα ανταμοιβής εργαζομένων που παρέχει σε αυτούς οικονομική ανταμοιβή για κάθε πώληση. Τα προγράμματα προμήθειας συνήθως διαφέρουν από εταιρεία σε εταιρεία, ωστόσο, μπορούν να βασίζονται σε ένα σταθερό ή μεταβλητό ποσοστό της τιμής πώλησης.
Προγράμματα Αναγνώρισης
Τα προγράμματα αναγνώρισης είναι συστήματα ανταμοιβής που παρέχουν στους εργαζόμενους αναγνώριση για τα επιτεύγματά τους. Μπορούν να λάβουν πολλές διαφορετικές μορφές, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν κάποια μορφή δημόσιας αναγνώρισης, όπως π.χ. το βραβείο εργαζόμενου του μήνα ή ακόμα και του χρόνου. Μπορεί να περιλαμβάνει π.χ. τιμητική πλακέτα ή κάποιο είδος πιστοποιητικού που μπορεί να εμφανίσει ο εργαζόμενος, το οποίο στη συνέχεια του δίνει μια αίσθηση υπερηφάνειας και ένα επιπλέον κίνητρο για να συνεχίσει να επιτυγχάνει τους στόχους του.
Δωροκάρτες
Μία άλλη ανταμοιβή μπορεί να είναι οι δωροκάρτες, οι οποίες είναι συστήματα ανταμοιβής εργαζομένων που παρέχουν μία οικονομική ανταμοιβή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αγορά αντικειμένων (π.χ. τρόφιμα), σε ένα συγκεκριμένο κατάστημα ή στο διαδίκτυο.
Άδειες μετ’ αποδοχών
Η άδεια μετ’ αποδοχών είναι ένα σύστημα ανταμοιβής εργαζομένων που παρέχει σε αυτούς οικονομική ανταμοιβή για άδεια μετ’ αποδοχών. Συνήθως, χρησιμοποιείται για διακοπές, προσωπικές ημέρες ανάπαυσης ή ημέρες ασθενείας.
Μεταβλητή αμοιβή (Variable Pay)
Ένα άλλο σύστημα ανταμοιβής είναι η μεταβλητή αμοιβή, η οποία παρέχει μία οικονομική ανταμοιβή που ποικίλλει ανάλογα με την απόδοση των εργαζομένων. Αυτά τα προγράμματα μπορούν να βασίζονται σε διάφορους παράγοντες, όπως η παραγωγικότητα των εργαζομένων, η κερδοφορία της εταιρείας ή η ατομική απόδοση.
Παροχή μετοχών
Η παροχή μετοχών της εταιρείας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παροχές, αφού ενισχύει το engagement των εργαζομένων με αυτή, τους κινητοποιεί στο να είναι πιο αποτελεσματικοί, ενώ τους παρακινεί να παραμείνουν στην εταιρεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Παροχές σε είδος
Οι παροχές σε είδος είναι ένα μη χρηματικό σύστημα ανταμοιβής που παρέχει στους εργαζόμενους μη χρηματικές παροχές, όπως εταιρικό αυτοκίνητο ή ασφάλιση υγείας. Αυτά μπορούν να παρακινήσουν τους εργαζόμενους να παραμείνουν στην εταιρεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τέτοιες παροχές διασφαλίζουν ότι η ικανοποίηση των εργαζομένων είναι υψηλή και δημιουργούν κίνητρα, ώστε αυτοί να εργαστούν σκληρότερα για την εταιρεία.
Παροχές ευελιξίας, με στόχο το engagement
Πέρα από τα παραπάνω, σε ένα employee reward system θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και άλλες παροχές, όπως π.χ. η δυνατότητα πρόωρης αποχώρησης από την εργασία (π.χ. κάθε Παρασκευή θα μπορούσαν οι εργαζόμενοι να αποχωρούν από την εταιρεία στις 2 το μεσημέρι, αντί για τις 5 το απόγευμα), η καθιέρωση μίας ημέρας ως ημέρα εταιρικού γεύματος ή εκδρομής ή πολιτιστικής εκδήλωσης μέσα στο μήνα ή στο δίμηνο, κάποιο τριήμερο ταξίδι του εργαζόμενου που διακρίθηκε κ.ά.