Πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα στον κόσμο των επιχειρήσεων, των στελεχών και των απλών ανθρώπων για τις αιτίες της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης και τις επιπτώσεις που έχει στη ζωή, στη δράση και τις προοπτικές τους. Ποικίλες ερμηνείες και συμπεράσματα κατεγράφησαν στον παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό τύπο, καθώς και σε ελληνικά έντυπα και εφημερίδες.

Πολλοί ομιλούν για συστημικές αιτίες εγγενείς στη φύση και τη συγκρότηση του καπιταλιστικού συστήματος το οποίο επιτρέπει και υπαγορεύει μικρές ή μεγαλύτερες κρίσεις, ως συνέπεια των εσωτερικών του αντιφάσεων και συγκρούσεων. Άλλοι επισημαίνουν τις υπερβολές της συντηρητικής ιδεολογίας, που με έμφαση την απελευθέρωση των αγορών και την αυτορρύθμισή τους οδήγησαν σε ακραίες καταστάσεις σαν αυτές που βιώνουμε αυτή τη περίοδο. Υπάρχουν άλλοι που ανάγουν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία στη συνέχεια έγινε και οικονομική κρίση, στην έλλειψη εποπτείας των αγορών και τον πλημμελή τρόπο άσκησης των καθηκόντων των ρυθμιστικών αρχών. Όπως και εκείνοι που υποστηρίζουν πως η κρίση οφείλεται στη δυναμική παρουσία των υπό ανάπτυξη χωρών και στις ανάγκες δανεισμού των ΗΠΑ με κύριο σκοπό τη διατήρηση του επιπέδου διαβίωσης των αμερικανών πολιτών.

Κοντά στα ερωτήματα για τις αιτίες της κρίσης, πολλαπλασιάζονται οι απορίες για αδυναμία κάποιων με αυξημένες ευθύνες να προβλέψουν, να επισημάνουν, να πάρουν προληπτικά μέτρα και να προετοιμάσουν τη κοινή γνώμη. Και σε αυτό το σημείο οι απαντήσεις ποικίλουν. Υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν πως από τους «καθ’ ύλην υπεύθυνους» οι μακροοικονομολόγοι έβλεπαν μόνο τον πληθωρισμό, οι μικροοικονομολόγοι τον οικονομικό κίνδυνο, οι κεντρικοί τραπεζίτες τις οικονομικές ανισορροπίες, οι πολιτικοί δεν ανησυχούσαν γιατί κανείς δεν τους ζητούσε τίποτα και οι δημοσιογράφοι μιλούσαν για άλλα θέματα γιατί όλοι οι προηγούμενοι ήταν ευτυχισμένοι.

Άλλωστε, όπως υποστηρίζεται με έμφαση, κανείς δεν ήταν ουσιαστικά υπεύθυνος για την εύρυθμη λειτουργία αυτού του γιγάντιου οικονομικού συστήματος που παρέσυρε τους πάντες και τα πάντα. Αυτός είναι ο λόγος που ακούγονται και προτάσεις για κάποιου είδους παγκόσμιας διακυβέρνησης και παγκόσμιων εποπτικών και ελεγκτικών αρχών (World Governance).

Οι επιπτώσεις υπαγορεύονται από την οικονομία και κοινωνία
Αυτές είναι κάποιες από τις απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα των πολιτών, αλλά και των ειδικών. Εκεί, όμως, που τα ζητήματα γίνονται πιεστικότερα είναι οι επιπτώσεις από την κρίση, μερικές από τις οποίες είναι ήδη παρούσες όπως: η έλλειψη ρευστότητας, ο περιορισμός των δανειοδοτήσεων στις επιχειρήσεις, η οικονομική ύφεση, η αύξηση της ανεργίας και τόσα άλλα. Αυτό είναι το ορατό μέρος των επιπτώσεων, όπως βιώνεται αυτό τον καιρό από τις επιχειρήσεις στις σχέσεις τους με τις τράπεζες και τη γενικότερη οικονομία, που με τη σειρά τους επιχειρούν να αλλάξουν συμπεριφορά, να κατανοήσουν το νέο περιβάλλον και τους καινούριους κανόνες.

Οι επιπτώσεις, όμως, δεν υπαγορεύονται από τις αδυναμίες του συστήματος να προστατεύσει τους πολίτες, τον εαυτό του και τις ίδιες τις τράπεζες.

Υπαγορεύονται, κυρίως, από τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν ή πραγματοποιούνται οιονεί σε γενικότερους παράγοντες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής όπως: 1. Ο φόβος των πελατών για την ασφάλεια των καταθέσεών τους και το μέλλον των χρηματοοικονομικών προϊόντων που αγόρασαν με τις οικονομίες τους, καθώς και η έλλειψη εμπιστοσύνης των πελατών προς τις τράπεζες και αντιστρόφως. 2. Η επάνοδος της πολιτικής και του κράτους στις άμεσες χρηματοοικονομικές διαδικασίες. Ένας χρηματοοικονομικός τομέας σε μία απελευθερωμένη αγορά χρήματος και χορηγήσεων παραχωρεί σήμερα τη θέση του σε κάτι καινούριο και εν πολλοίς απροσδιόριστο όπου το κράτος και η πολιτική εξουσία, με τη μία ή την άλλη μορφή, θα παίζουν αποφασιστικό ρόλο. 3. Η απλότητα και η πολυπλοκότητα. Οι πελάτες θα τείνουν σε συντηρητικότερες και απλουστευμένες λύσεις εις βάρος της καινοτομίας, της ανθρώπινης τόλμης και πρωτοβουλίας. 4. Η τοπικότητα και η παγκοσμιότητα. Ο κόσμος θα τείνει να εμπιστεύεται την τοπική του τράπεζα και τον περίγυρό του.

Η ολική προσαρμογή απαραίτητη, άμεσα
Αυτοί και πλήθος άλλων παραγόντων θα καθορίσουν, μακροπρόθεσμα, την πορεία της οικονομίας, των τραπεζών και τη συμπεριφορά των πελατών που είναι και το μεγάλο ζητούμενο στην επιχειρηματική ζωή και δράση. Αυτοί είναι που θα καθορίσουν και τις νέες Πρακτικές του Management τη νέα περίοδο. Όσο πιο γρήγορα και οργανωμένα γίνει η κατάλληλη προσαρμογή, τόσο καλλίτερα για όλους. Ποιος, όμως, πιστεύει ότι θα πάμε σε κάτι καλλίτερο και πόσος χρόνος θα χρειαστεί να συντελεστεί αυτό; Χρειάζεται μια Ολική Προσαρμογή και κάποιος πρέπει να την εξηγήσει και να τη σχεδιάσει.