Για να προωθήσουν μια συμβιωτική σχέση μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης, οι οργανισμοί πρέπει να βρουν την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της επένδυσης σε ανθρώπινες δεξιότητες και τεχνολογικές δυνατότητες, αλλά και να σκεφτούν στρατηγικά για το πως προσελκύουν και διατηρούν ταλέντα.
Παρά τις ανησυχίες που εγείρονται για αντικατάσταση των εργαζομένων από τις μηχανές, η έρευνα αμφισβητεί τους ισχυρισμούς της ανερχόμενης τεχνητής νοημοσύνης. Και αυτό διότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα άτομα είναι πιο πιθανό να κληθούν να συνεργαστούν με τις μηχανές, παρά οι εργασίες να αυτοματοποιηθούν και οι ίδιοι να χάσουν τη δουλειά τους. Το πιθανότερο σενάριο, μάλιστα, θέλει οι άνθρωποι και οι μηχανές να συνεργάζονται και ταυτόχρονα να ανταγωνίζονται μεταξύ τους.
Συνεπώς, τόσο οι άνθρωποι όσο και τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης χρειάζονται ξεχωριστές ανταγωνιστικές και συνεργατικές ικανότητες. Οι ανταγωνιστικές ικανότητες αναφέρονται στα μοναδικά πλεονεκτήματα που διαθέτει ο άνθρωπος ή η ΑΙ, ενώ οι συνεργατικές «δεξιότητες» ενισχύουν την ικανότητα των ανθρώπων και της ΑΙ να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Για να προωθήσουν, λοιπόν, μια συμβιωτική σχέση μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης, οι οργανισμοί πρέπει να βρουν την κατάλληλη ισορροπία και να σκεφτούν στρατηγικά για το πώς προσελκύουν και διατηρούν ταλέντα.
ΟΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μην αντικαταστήσει τους εργαζόμενους σε ένα ανθρωποκεντρικό εργασιακό περιβάλλον, αλλά θα μπορούσε να μεταμορφώσει ριζικά την εργασία τους. Προκειμένου να παραμείνουν σχετικοί και απαραίτητοι, οι άνθρωποι πρέπει να συνεργάζονται, αλλά και να ανταγωνίζονται με τις μηχανές. Η αποτελεσματική συνεργασία όμως, απαιτεί αναλυτικές ικανότητες με βάση τα δεδομένα, αλλά και κατανόηση των δυνατοτήτων και των περιορισμών των μηχανών, του τρόπου ερμηνείας και πλαισίωσης των πληροφοριών που παράγονται από την ΑΙ, καθώς και των ηθικών πτυχών της λήψης αποφάσεων με βάση αυτήν. Εδώ εντοπίζονται και οι συνεργατικές δεξιότητες που διαθέτουν τα άτομα. Αυτές περιλαμβάνουν:
Δεξιότητες με επίκεντρο τα δεδομένα: Η ικανότητα κατανόησης των αποτελεσμάτων που παράγονται από αλγορίθμους για τη λήψη αποφάσεων, η ικανότητα διάκρισης των σχετικών δεδομένων και αξιολόγησης της αξιοπιστίας τους, η ικανότητα επικύρωσης των αποτελεσμάτων με τη δοκιμή υποθέσεων και η ικανότητα δημιουργίας και προσαρμογής σαφών και κατανοητών οπτικοποιήσεων για την επικοινωνία των αποτελεσμάτων σε πολλαπλά ενδιαφερόμενα μέρη.
Αλφαβητισμός & ΑΙ: Κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των αλγορίθμων, του τρόπου με τον οποίο μπορούν να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν τη λήψη αποφάσεων από τους ανθρώπους, καθώς και των περιορισμών και των προκαταλήψεων που μπορεί να υπάρχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Αλγοριθμική επικοινωνία: Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εκφράζονται οι ανθρώπινες ανάγκες και οι στόχοι στους αλγορίθμους, καθώς και του τρόπου με τον οποίο ερμηνεύονται και εξηγούνται τα αποτελέσματα που παράγονται από τους αλγορίθμους σε άλλους. Παράλληλα, τα άτομα δεν πρέπει να ξεχνούν τις ανθρωποκεντρικές δεξιότητες και ικανότητες που διαθέτουν και οι οποίες δεν μπορούν να αναπαραχθούν από τις μηχανές, όπως οι δεξιότητες επικοινωνίας, η κριτική σκέψη και η διαισθητική λήψη αποφάσεων.
Εδώ εδράζονται και οι ανταγωνιστικές δεξιότητες των ανθρώπων, οι οποίες περιλαμβάνουν:
- Συναισθηματική νοημοσύνη: Η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα συναισθήματά του και να τα εξετάζει στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης με τους αλγορίθμους, καθώς και να κατανοεί και να επικοινωνεί τις συναισθηματικές επιπτώσεις των αποτελεσμάτων που παράγονται από τους αλγορίθμους.
- Ολιστική και στρατηγική σκέψη: Η ικανότητα εξέτασης της συνολικής εικόνας και της κατανόησης του πώς τα αλγοριθμικά αποτελέσματα εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο ενός προ- βλήματος ή μιας απόφασης.
- Δημιουργικότητα και σκέψη «out of the box»: Η ικανότητα δημιουργικής σκέψης και χρήσης αλγορίθμων με νέους και καινοτόμους τρόπους.
- Κριτική και ηθική σκέψη: Η ικανότητα κριτικής αξιολόγησης των συμπερασμάτων των μηχανών και η κατανόηση των ηθικών επιπτώσεων και των ευθυνών που συνδέονται με τη χρήση αλγορίθμων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της λογοδοσίας.
ΟΙ «ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ» ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ
Φυσικά, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που πρέπει να αποκτήσουν νέες ικανότητες. Ενώ τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης επεκτείνουν ταχύτατα τις ανταγωνιστικές τους ικανότητες έναντι των ανθρώπων, παρατηρείται ότι πρέπει να βελτιώσουν τις συνεργατικές τους ικανότητες προκειμένου να υιοθετηθούν ευρέως από τους οργανισμούς. Ειδικότερα, προκειμένου να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τους εργαζόμενους, τα συστήματα AI χρειάζεται να αναπτύξουν ικανότητες όπως:
- NLP (Επεξεργασία Φυσικής Γλώσσας): Η ικανότητα επεξεργασίας, ανάλυσης, κατανόησης και μίμησης της ανθρώπινης γλώσσας.
- Επεξηγησιμότητα: Η ικανότητα να παρέχει στους ανθρώπους σαφείς και κατανοητές εξηγήσεις για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τα αποτελέσματα που προκύπτουν.
- Προσαρμοστικότητα και εξατομίκευση: Η ικανότητα να μαθαίνει από προηγούμενες αλληλεπιδράσεις και να εξατομικεύει τις απαντήσεις με βάση τους μεμονωμένους χρήστες.
- Επίγνωση του πλαισίου: Η ικανότητα κατανόησης του πλαισίου στο οποίο λαμβάνει χώρα μια αλληλεπίδραση και η ανάλογη αντίδραση. Στον αντίποδα, τα ανταγωνιστικά skills που παρουσιάζουν τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι μοναδικά και εντυπωσιακά. Μερικά από αυτά είναι:
- Αναλυτικές ικανότητες: Η ικανότητα εκτέλεσης πολύπλοκων υπολογισμών, επεξεργασίας μεγάλου όγκου δεδομένων και εντοπισμού μοτίβων και σχέσεων μέσα στα δεδομένα.
- «Γενεσιουργική» ικανότητα: Η ικανότητα παραγωγής νέων και μοναδικών αποτελεσμάτων που δεν αποτελούν αναπαραγωγές των υφιστάμενων δεδομένων.
- Απόδοση σε κλίμακα: Η ικανότητα αποτελεσματικής κλιμάκωσης των λειτουργιών, η διαχείριση μεγάλου αριθμού συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο και η υποστήριξη εφαρμογών μεγάλης κλίμακας χωρίς να θυσιάζεται η απόδοση.
ΤΟ «ΚΛΕΙΔΙ» ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ
Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι η πρόκληση για τους οργανισμούς που προσπαθούν να οικοδομήσουν μια στρατηγική για τη χρήση νέων και περισσότερων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, έγκειται ακριβώς στον σχεδιασμό οργανωτικών συστημάτων που εξισορροπούν αποτελεσματικά τις ανταγωνιστικές και τις συνεργατικές δεξιότητες των ανθρώπων και της τεχνητής νοημοσύνης. Για να καταφέρουν να επιτύχουν αυτή την ισορροπία, οι οργανισμοί θα ήταν σκόπιμο αρχικά να προβούν σε έναν εκδημοκρατισμό των δεδομένων για την προώθηση της συνεχούς ανάπτυξης των ανταγωνιστικών «δεξιοτήτων» και των δύο μερών.
Με απλά λόγια, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να παράγουν πληροφορίες για δεδομένα μεγάλης κλίμακας και να εντοπίζουν μοτίβα που συχνά διαφεύγουν από το ανθρώπινο μάτι, αλλά η μετατροπή αυτού του ανταγωνιστικού τους πλεονεκτήματος σε στρατηγικό πλεονέκτημα απαιτεί τις ανθρώπινες δεξιότητες της στρατηγικής σκέψης και της δημιουργικότητας. Έτσι, για να καταστεί δυνατή αυτού του είδους η συνεργασία, οι εταιρείες θα πρέπει να εκδημοκρατίσουν την πρόσβαση στα δεδομένα σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού τους. Αυτό συμβαίνει διότι, όσο μεγαλύτερη ορατότητα δεδομένων μπορεί να δώσει η ΑΙ στο ανθρώπινο δυναμικό, τόσο μεγαλύτερη δυνατότητα έχουν οι εργαζόμενοι να εφαρμόσουν και να αναπτύξουν τις μοναδικά ανταγωνιστικές τους δεξιότητες.
Επιπρόσθετα, οι οργανισμοί οφείλουν να αναζητήσουν συνεργατικές δεξιότητες και «εκτός των τειχών». Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Deloitte, οι μισοί σχεδόν (49%) από τους παραδοσιακούς εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης επικαιροποίησαν τα skills τους πριν από περισσότερο από ένα χρόνο ή δεν έχουν συμμετάσχει ποτέ σε προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων, ενώ το 60% του «εναλλακτικού» ανθρώπινου δυναμικού, δηλαδή των ελεύθερων επαγγελματιών, των ανεξάρτητων εργαζομένων κ.ά., επικαιροποίησε τις δεξιότητές του μέσα στους τελευταίους έξι μήνες. Παράλληλα, οι οργανισμοί δεν πρέπει να περιορίζονται γεωγραφικά σε ό,τι αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό τους, καθώς η πανδημία εγκαινίασε μια νέα εποχή, αυτή της εξ αποστάσεως εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι αν η εταιρεία επενδύσει στρατηγικά στην απομακρυσμένη εργασία, θα πρέπει να διασφαλίσει ότι έχει διαμορφώσει το κατάλληλο πλαίσιο για να κερδίσει στη μάχη των ταλέντων στο σημερινό μεταβαλλόμενο τοπίο.
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Εστιάζοντας στην ισορροπία των εν λόγω δεξιοτήτων, οι οργανισμοί μπορούν να αποκομίσουν οφέλη τόσο από την τεχνητή νοημοσύνη όσο και από τους εργαζόμενους. Σε αυτή την ισορροπία, οι άνθρωποι μπορούν να εργαστούν προς την κατεύθυνση του «συν-ανταγωνισμού» ως μια κατάσταση όπου τα μέρη συμμετέχουν τόσο σε συνεργατική όσο και σε ανταγωνιστική συμπεριφορά. Και αυτό διότι, σε μία τέτοια σχέση, οι άνθρωποι μπορούν να αξιοποιήσουν τόσο τη συνεργασία με τις μηχανές όσο και το δικό τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ταυτόχρονα, ένα τέτοιο μοντέλο συμβάλλει στη διαμόρφωση του μέλλοντος της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων, τονίζοντας τη σημασία της εστίασης σε δεξιότητες που δίνουν στον άνθρωπο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των μηχανών και όχι σε εκείνες που έχουμε ήδη «χάσει» από τις μηχανές.