Η αγένεια ή απρεπής συμπεριφορά (incivility) στο εργασιακό περιβάλλον αποτελεί παρεκκλίνουσα συμπεριφορά χαμηλής έντασης που περιγράφει μια κατάσταση ασέβειας και υποτίμησης προς τους άλλους. Παραδείγματα απρεπούς συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας περιλαμβάνουν τα υποτιμητικά σχόλια, ο απότομος τρόπος, η μικρή προσοχή στις απόψεις άλλων, η διακοπή άλλων όταν μιλάνε και η έλλειψη εκτίμησης για τη συνεισφορά τους. Το φαινόμενο αυτό, συχνά, περνά απαρατήρητο ή/και δεν αναφέρεται, λόγω της χαμηλής έντασης και της διφορούμενης φύσης του.
Σε σύγκριση με άλλες μορφές κακής συμπεριφοράς (π.χ. εκφοβισμός), οι οποίες είναι πιο επιθετικές και σκόπιμες, περιλαμβάνει ενέργειες που δεν αποσκοπούν απαραίτητα στο να βλάψουν. Στην περίπτωση της αγένειας, δεν είναι σαφές αν ο δράστης έχει πράγματι κίνητρο να κακομεταχειριστεί σκόπιμα το θύμα ή όχι. Έτσι, λοιπόν, πολλές φορές τα άτομα αγνοούν πως η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους, αν και η ακούσια αγένεια μπορεί να είναι εξίσου καταστροφική με την εσκεμμένη αγένεια.
ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΕΝΕΙΑΣ
Σήμερα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στο παρελθόν, οι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν τους σέβονται στον χώρο εργασίας τους. Σύμφωνα με την Christine Porath, συγκεκριμένες τάσεις έχουν προκαλέσει αύξηση της αγένειας σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες:
- Aυξημένος φόρτος εργασίας που προκαλεί άγχος και κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καταβεβλημένοι, με αποτέλεσμα να ξεσπούν.
- Τεχνολογία και νέα μοντέλα απομακρυσμένης εργασίας – η ηλεκτρονική επικοινωνία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές παρερμηνείες.
- Διαφορετικές γενιές ατόμων που καλούνται να συνεργαστούν – μεγάλη έμφαση του «εγώ» στις νέες γενιές.
- Παγκοσμιοποίηση που φέρνει άτομα με διαφορετικές κουλτούρες σε επαφή μεταξύ τους – οτιδήποτε θεωρείται αποδεκτό σε μια κουλτούρα μπορεί να εκληφθεί ως αγένεια σε μια άλλη.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον έχει σημασία. Όταν το φαινόμενο επικρατεί ή γίνεται μέρος της εργασιακής κουλτούρας και τα άτομα στον οργανισμό αισθάνονται πως εργάζονται σε τοξικές συνθήκες, οι επιπτώσεις μπορεί να κοστίσουν σημαντικά. Η απρεπής συμπεριφορά σε συνεχή και μακροχρόνια βάση έχει τη δυναμική να προσβάλλει τη σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων. Λειτουργεί σαν μεταδοτικός ιός και εξαπλώνεται ταχύτητα. Η έρευνα δείχνει πως μεταξύ άλλων, οδηγεί σε έλλειψη παραγωγικότητας, διαταραγμένες εργασιακές σχέσεις, μειωμένη εργασιακή δέσμευση, αυξημένες απουσίες από την εργασία και υψηλότερες αποχωρήσεις από τον οργανισμό. Η αγένεια «εξουδετερώνει» την προθυμία τους να μοιραστούν πληροφορίες και τη συνεργατικότητα και οδηγεί τα στελέχη να επενδύουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στην αποκατάσταση των καλών σχέσεων.
Η έρευνά μας στην Ελλάδα (σε συνεργασία με συναδέλφους από το ΔΙΠΑΕ και το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος) αναδεικνύει ότι οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και στις αυξημένες αποχωρήσεις υφίσταται και στις ελληνικές ΜμΕ. Επιπλέον, η απρεπής συμπεριφορά, μέσω ηλεκτρονικών μέσων (cyber incivility) οδηγεί σε αυξημένο εργασιακό άγχος και μειωμένη οργανωσιακή δέσμευση. Σε αυτά τα μέσα, η απουσία επικοινωνίας πρόσωπο με πρόσωπο ανοίγει την πόρτα στην αγένεια, καθώς πιθανότατα τα άτομα αισθάνονται ότι δεν υπάρχει χρόνος να είναι ευγενικά όταν ανταλλάσσουν γραπτή επικοινωνία.
Και τι κάνουμε; Δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις σε ένα άρθρο 500 λέξεων. Μπορούν, όμως, να συνοψιστούν ως εξής: ηγεσία δια του παραδείγματος και μικρές καθημερινές χειρονομίες ευγένειας και αναγνώρισης έχουν τη δυναμική να δημιουργήσουν μία κουλτούρα αλληλοσεβασμού που αποδίδει.
Ο Γιώργος Θερίου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού και Διαχείρισης Γνώσης και Διευθυντής του Εργαστηρίου Καινοτομίας, Δημιουργικότητας και Ανταγωνιστικότητας Επιχειρήσεων και Οργανισμών στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΔΙΠΑΕ. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στις Βέλτιστες Πρακτικές Ανθρώπινου Δυναμικού, σε Εργασιακές Στάσεις, στην Ηθική Ηγεσία και στην Εταιρική Υπευθυνότητα, καθώς και στη Διαχείριση Γνώσης. Το επιστημονικό του έργο περιλαμβάνει δημοσιεύσεις εργασιών σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά με πλήθος αναφορών. Τέλος, έχει εργασθεί στον συμβουλευτικό κλάδο με έμφαση στις ΜμΕ.
