Ο ρόλος της ηθικής στην ηγεσία είναι απαραίτητος αν οι επιχειρήσεις θέλουν να έχουν διάρκεια στον χρόνο.
Γράφει η Νικόλ Λούζη, BSc in Human Resources Management, Deree – The American College of Greece
Στη σύγχρονη εποχή, ο ρόλος της ηθικής ηγεσίας είναι ζωτικής σημασίας στο επιχειρησιακό περιβάλλον και η έλλειψή της προκαλεί αρνητικές συνέπειες τόσο στην απόδοση και την ικανοποίηση των εργαζομένων μέσα στις επιχειρήσεις, όσο και στην εμπιστοσύνη μεταξύ των ηγετών και των ακόλουθων. Γι’ αυτό και σε περιστατικά, όπως η διαρροή πετρελαίου της BP στον κόλπο του Μεξικού, το σκάνδαλο της Enron και πολλά άλλα, έχει υπογραμμιστεί η ανάγκη για ηγέτες και ηγέτιδες όπου η ηθική συνείδηση έχει την ίδια αξία με τα οικονομικά οφέλη.
Ο Γκάντι, ένας πραγματικά ηθικός ηγέτης, είπε πως, «η ηγεσία δεν είναι μια θέση αλλά ένας αλληλένδετος ιστός ηθικών σχέσεων μεταξύ ανθρώπων, που βασίζεται στην εμπιστοσύνη, την αμοιβαιότητα, τη δέσμευση και ένα κοινό όραμα για το κοινό καλό». Ιδιαίτερα, η ηθική είναι μια φιλοσοφική μελέτη που προσπαθεί να προσδιορίσει τι καθοδηγεί τους ανθρώπους να επιλέξουν τι είναι σωστό και τι είναι λάθος (O’Leary, 2007). Οι ηθικές πράξεις βασίζονται σε καθολικές ηθικές αρχές που ενσωματώνουν αξίες όπως η αλήθεια, η καλοσύνη, το θάρρος και η δικαιοσύνη. Μελέτες αποδεικνύουν ότι μια ηθική επιχείρηση είναι πιο επικερδής από μια ανήθικη. Ως εκ τούτου, οι οργανισμοί δεν πρέπει να ενεργούν ως ξεχωριστή οντότητα από την κοινωνία, αλλά ως μέρος αυτής εάν θέλουν να είναι είναι μακροπρόθεσμα κερδοφόρες.
ΠΟΙΟΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΗΘΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ;
Ηθικός ηγέτης θεωρείται εκείνος ο οποίος έχει τα τρία παρακάτω βασικά στοιχεία: 1. συμπεριφέρεται με έντιμο, αξιόπιστο, και δίκαιο τρόπο προς τους συνεργάτες του, 2. μιλά για ηθική και επιτρέπει ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ των μελών του οργανισμού, και 3. θέτει ηθικά πρότυπα, ανταμείβει την ηθική συμπεριφορά και πειθαρχεί όσους δεν ακολουθούν τα απαιτούμενα ηθικά πρότυπα. Με άλλα λόγια, ο ηθικός ηγέτης είναι ένα άτομο που δρα με βάση την ηθική του πυξίδα σε όλες τις διαστάσεις.
Επιπροσθέτως, ένας ηθικός ηγέτης, με βάση το μοντέλο των πέντε παραγόντων (5 Factor Model), έχει πιο έντονες δύο διαστάσεις προσωπικότητας: τη συνειδητότητα και τη συγκαταβατικότητα. Πιο συγκεκριμένα, οι ηθικοί ηγέτες είναι αλτρουιστές, ειλικρινείς, αξιόπιστοι, υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων και ενδιαφέρονται για την ευημερία των συνεργατών τους και τις ανάγκες της ευρύτερης κοινωνίας. Με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά, στο εργασιακό περιβάλλον, όπου υπάρχουν ηθικοί ηγέτες, έχει αποδειχτεί πως οι εργαζόμενοι αισθάνονται πιο ικανοποιημένοι και η απόδοσή τους βελτιώνεται.
ΠΩΣ ΟΙ ΗΘΙΚΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
Οι ηθικοί ηγέτες στις επιχειρήσεις δρούν ως παράδειγμα προς μίμηση για τους εργαζόμενους. Ένας τρόπος με τον οποίο επιδρούν στη συμπεριφορά των ακόλουθων τους είναι η διαδικασία μοντελοποίησης (Zhu, Treviño & Zheng, 2016). Δηλαδή, οι ακόλουθοι μαθαίνουν για τις αξίες και τη σωστή συμπεριφορά παρατηρώντας τους ηγέτες τους. Στη συνέχεια, μέσω της μίμησης, οι εργαζόμενοι βελτιώνουν την απόδοσή τους παρατηρώντας το πως κινείται ο ηγέτης τους, καταλαβαίνοντας ποιες είναι οι ηθικές προσδοκίες από αυτούς (Tu & Lu, 2014). Κατά συνέπεια, οι εργαζόμενοι παρακολουθούν τα βήματα του ηγέτη τους και ενεργούν αναλόγως.
Η θεωρία κοινωνικής ανταλλαγής είναι ένας άλλος τρόπος που οι ηθικοί ηγέτες ασκούν επιρροή στους ακόλουθούς τους. Συγκεκριμένα, η θεωρία αυτή συζητά ότι όταν οι ηθικοί ηγέτες αντιμετωπίζουν με σεβασμό και δικαιοσύνη τους ακόλουθους τους, εκείνοι ανταποδίδουν με καλύτερη απόδοση και έχουν μια αίσθηση ικανοποίησης για αυτό που κάνουν (Newman, Kiazad, Miao & Cooper, 2014). Επιπλέον, οι ηθικές συμπεριφορές στις επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνουν σωστή και δίκαιη αμοιβή, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, ίσες ευκαιρίες για όλους, δίκαιη αξιολόγηση, διασφάλιση της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και επιλογές για προαγωγές με βάση την απόδοση του κάθε εργαζομένου (Ahmad et al, 2019). Συνεπώς, με βάση τη θεωρία της κοινωνικής ανταλλαγής, η ηθική ηγεσία τείνει να παράγει συναισθήματα προσωπικής υποχρέωσης, ευγνωμοσύνης και εμπιστοσύνης, λόγω της ηθικής συμπεριφοράς του ηγέτη, κάνοντας τους εργαζομένους να αισθάνονται την υποχρέωση να ξεπεράσουν τις προσδοκίες.
Εν κατακλείδι, και με πυξίδα τα λόγια του Γκάντι, «γίνε η αλλαγή που θες να δεις στον κόσμο», στην εποχή όπου η διαφθορά και το προσωπικό συμφέρον κυριαρχούν, οι ηγέτες κι οι ακόλουθοί τους αξίζει να προσπαθούνε για έναν καλύτερο και πιο έντιμο κόσμο για όλους.
