Κίνα, και μόνο η λέξη δημιουργεί συναισθήματα μιας χώρας άγνωστης, εξωτικής, ανεξερεύνητης και τεράστιας. Πόσες ιστορίες έχουμε ακούσει, είτε μέσω του αρχαίου πολιτισμού τους είτε μέσω της σύγχρονης ενημέρωσης, που μας κάνουν να θέλουμε να ανακαλύψουμε όλο και παραπάνω την «αυτοκρατορία» της Ασίας.
Η ταχύτερη αναπτυσσόμενη οικονομία του πλανήτη με δείκτη περίπου 10% ετησίως ανάπτυξης, που έως το 2015 θα εκτιναχθεί από την 7η θέση που σήμερα κατέχει ανάμεσα στις 15 μεγαλύτερες σήμερα οικονομίες του πλανήτη μας, στο νούμερο 4 της λίστας, πίσω από ΗΠΑ, Ιαπωνία και Γερμανία. Το 2025 προβλέπεται να περάσει την Ευρώπη και το 2041 να γίνει η πρώτη παγκόσμια υπερδύναμη.
Ομαδικότητα ή κολεκτιβισμός
Για ένα νέο εργαζόμενο στην Κίνα, ακόμη και για έναν ταξιδιώτη, καλό είναι να αφήσει τον εαυτό του να εμβαπτισθεί στη νέα κουλτούρα, κάτι που θα τον βοηθήσει να καταλάβει περισσότερο συμπεριφορές που θα του φαίνονται ξένες ή ακόμη και παράξενες. Και η βάση πολλών διαφορών έγκειται στο ζήτημα που θα αναλυθεί στο κείμενο, η έννοια της ομάδας στην Ασιατική κουλτούρα. Στον κινεζικό πολιτισμό, ο κολεκτιβισμός βρίσκεται πολύ υψηλά στην κλίμακα ιδανικών, μαζί με την Ιαπωνία και την Κορέα, σε σύγκριση με τις περισσότερες δυτικές κουλτούρες. Αυτό σημαίνει ότι οι Κινέζοι, σε γενικές γραμμές, είναι μια συλλογική κοινωνία που αγωνίζεται για την αρμονία και την ομάδα που ανήκει, περισσότερο από ότι την οικογένεια, τους φίλους, την εργασία ή τη χώρα του.
Παρά το γεγονός ότι η Ασία είναι πολιτισμικά περισσότερο ετερογενής από άλλες περιοχές, όπως η Ευρώπη για παράδειγμα, η προτεραιότητα θεμάτων όπως η κοινωνική αρμονία και ενότητα είναι κοινή σε όλους τους λαούς. Στις ασιατικές κοινωνίες το φαινόμενο της ομαδικότητας είναι έντονο, που σημαίνει ότι τα δικαιώματα του ατόμου υποτάσσονται σε αυτά της ομάδας στην οποία ανήκει -κάτι που θεωρείται αναγκαίο προκειμένου να διατηρηθεί η κοινωνική αρμονία. Αυτός ο τρόπος σκέψης, που έχει τις ρίζες του στον κομφουκιανισμό, το βουδισμό και τον ισλαμισμό, αντίκειται στον ευρωπαϊκό ατομικισμό.
Οι διαφορές
Ενώ οι Ασιάτες επωμίζονται τους ρόλους που προδιαγράφουν οι κοινωνικές ομάδες στις οποίες ανήκουν, οι Ευρωπαίοι αυτοπροσδιορίζονται βάσει ατομικών επιτευγμάτων και χαρακτηριστικών. Το στοιχείο της ομαδικότητας προέρχεται από την αλληλεξάρτηση των ατόμων που ζούσαν σε αγροτικές κοινωνίες. Ο ατομικισμός πια, θεωρείται αυτονόητος στις προηγμένες δυτικές κοινωνίες. Παρόλα αυτά, οι ασιατικές κοινωνίες αποτελούν πρόκληση σε αυτές τις αυταπόδεικτες αλήθειες. Η Ιαπωνία, ένα «εκσυγχρονισμένο» έθνος, απ’ όλες τις απόψεις, παραμένει πιστό στις επιταγές της ομαδικότητας. Οι κοινωνίες της Νοτίου Κορέας, του Χονγκ Κονγκ, της Σιγκαπούρης και της Ταϊβάν βρίσκονται στην ίδια θέση.
Παρόλα αυτά, πλέον, πολλοί στην Κίνα έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν το παλαιό αυτό καθεστώς. Επηρεασμένοι από τον Αμερικάνικο ιντιβιντουαλισμό, έχουν ξεκινήσει με αργούς ρυθμούς να δίνουν παραπάνω έμφαση στην προσωπική επιτυχία, καθώς και στην μοναδικότητα. Ένας από τους λόγους που η κοινωνία οδηγήθηκε σε αυτή την αλλαγή είναι η πολιτική του «ενός παιδιού». Τα παιδιά αυτά, έχουν μεγαλώσει ως μοναχοπαίδια, τα οποία πιστεύουν ότι έχουν μια δική τους θέση στον κόσμο.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ισχύει και στα εταιρικά καθεστώτα. Στις επιχειρήσεις εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά παραδείγματα συλλογικής σκέψης. Μια περίφημη υπόθεση ήταν αυτή της Lenovo, όταν οι Κινέζοι και οι Αμερικανοί εταίροι άρχισαν να εργάζονται από κοινού. Σε γενικές γραμμές, οι Κινέζοι είχαν ως βάση την ομάδα ως λόγο για την επιτυχία της εταιρείας. Οι Αμερικανοί, ωστόσο, προσπαθούσαν να εντοπίσουν μεμονωμένες υψηλές επιδόσεις εργαζομένων. Έτσι, ακόμα κι αν είναι απλά θέμα χρόνου πριν η Κίνα μπορεί να κηρυχθεί πιο ατομικιστική από κολεκτιβιστική, παραμένει το γεγονός ότι η Κίνα σήμερα είναι περισσότερο κολεκτιβιστική παρά ιντιβιντουαλιστική. Για τους δυτικούς που έρχονται στην Κίνα, πρέπει να προσπαθήσουν να εμβαπτιστούν σε αυτή τη λογική. Όποιος προσπαθεί να ξεχωρίσει, ειδικά χρησιμοποιώντας αθέμιτο ανταγωνισμό ή μακιαβελιστικές τεχνικές, όχι μόνο δεν πρόκειται να λάβει επιβράβευση, αντιθέτως βάζει τον εαυτό του σε μεγάλο κίνδυνο.
Η ώρα της αλλαγής (;)
Η εστίαση για την ομάδα πάνω από το άτομο είναι μια σημαντική διαφορά από τη Δύση. Ένα σημαντικό μάθημα για την ΔΑΔ είναι να βεβαιωθεί ότι η εστίαση είναι στην ομάδα, και πολύ λιγότερο σε συγκεκριμένα άτομα. Οι Δυτικοί πρέπει επίσης, να θυμούνται για να δίνουν περισσότερη επιβράβευση στην ομάδα και όχι στον εαυτό τους. Ο June Tung, τότε πρόεδρος της Microsoft Κίνας, στο βιβλίο του σχετικά με τους Κινέζους CE, γράφει ότι, ως ηγέτης στην Κίνα, αν παρουσιάζετε τον εαυτό σας «ταπεινά», ως μέρος της ομάδας, «θα καθοριστεί το είδος της υποστήριξης που χρειάζεστε για να γίνει η δουλειά που θέλετε. Αν ακολουθήσετε μια τυπική δυτική προσέγγιση, όπου ο ηγέτης είναι η υπέρτατη αξία, είναι πιο πιθανό να αποτύχετε».
Σε μια κολεκτιβιστική κοινωνία, η εταιρεία καθίσταται σαν μια οικογένεια. Δηλαδή, ο εργαζόμενος γίνεται μέρος της, το οποίο είναι κάτι πολύ σημαντικό. Η εταιρεία και ο εργαζόμενος αναπτύσσουν μια σχέση εξάρτησης και εμπιστοσύνης. Η βάση της ΔΑΔ στηρίζεται περισσότερο στη διατήρηση του εργαζομένου στην εταιρεία, και όχι τόσο στην κινητικότητα. Αυτό συμβαίνει διότι δυστυχώς στην Κίνα, οι έμπειροι επαγγελματίες είναι λίγοι. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να καταλάβει κανείς τι είναι πολύτιμο για τον κάθε εργαζόμενο, ώστε η επιβράβευση του να έχει θετικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα του. Το φαινόμενο αυτό είναι εύκολο να εξηγηθεί ιστορικά. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Μάο, το εργατικό δυναμικό ήταν υπεράριθμο, χωρίς κίνητρο και διάθεση για εργασία, με ελάχιστη εμπειρία και δεξιοτεχνία.
Η αλλαγή του κομμουνιστικού καθεστώτος σε μια εν δυνάμει κοινωνία δυτικού τύπου, έχει αλλάξει αυτά τα δεδομένα. Μετά από πολλές μετατροπές στο παλαιό εργατικό σύστημα της Κίνας, πλέον είναι εμφανές το εξής. Ολόκληρος ο πλανήτης στρέφει το βλέμμα του ανατολικά, κοιτάζοντας τον κινέζικο παράδεισο. Η Κίνα με την ιστορία των 5.000 και πλέον ετών, φλερτάρει με τον καπιταλισμό και το καπιταλιστικό σύστημα της σημερινής παγκοσμιοποίησης και οικειοποιείται όλο και περισσότερο τον τίτλο της υπερδύναμης. Ο κοιμώμενος γίγαντας ξύπνησε, μας δείχνει τα δόντια του και ήρθε για να μείνει.
