Tην σκληρή εργασιακή πραγματικότητα που επικρατεί στην Ιαπωνία, συνέπεια μιας ιδιότυπης εργασιακής κουλτούρας που απαιτεί σχεδόν απάνθρωπους ρυθμούς και ώρες εργασίας, φέρνει στο φως ρεπορτάζ του CNN International. Όπως αποτυπώνεται σε αυτό, οι εργαζόμενοι στην Ιαπωνία βιώνουν μια πρωτοφανή για τα δεδομένα των δυτικών κοινωνιών κατάσταση: Θέλουν να παραιτηθούν από την εργασία τους αλλά δεν μπορούν να το κάνουν και αναγκάζονται να προσλάβουν ειδικούς σε ζητήματα παραίτησης για να αναλάβουν αυτοί τις διαδικασίες.
Το CNN αναφέρει το παράδειγμα της Γιούκι Γουατανάμπε, η οποία συνήθιζε να περνάει καθημερινά 12 ώρες στο γραφείο, χρονικό διάστημα που στην Ιαπωνία θεωρείται μια μικρή βάρδια, αφού μια τυπική εργάσιμη ημέρα από τις 9 το πρωί έως τις 9 το βράδυ είναι το ελάχιστο. «Το αργότερο που θα έφευγα (από το γραφείο) θα ήταν στις 11 μ.μ.», είπε η 24χρονη, η οποία εργαζόταν για μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρονικών πληρωμών της Ιαπωνίας. Τόσο έντονες ήταν οι απαιτήσεις που η Γουατανάμπε -η οποία χρησιμοποίησε ψευδώνυμο για να μιλήσει στο CNN, φοβούμενη ότι αυτό θα θέσει σε κίνδυνο τις μελλοντικές εργασιακές προοπτικές εργασίας της- άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Είχε «τρεμάμενα πόδια και προβλήματα στο στομάχι». Ήξερε ότι έπρεπε να παραιτηθεί, αλλά υπήρχε ένα εμπόδιο στον δρόμο της, η διαβόητη εργασιακή κουλτούρα της Ιαπωνίας. Το να ζητάς να φύγεις από την εργασία στην ώρα σου ή να πάρεις λίγη άδεια μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο. Ακόμη πιο δύσκολο είναι να υποβάλεις παραίτηση, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως η απόλυτη μορφή ασέβειας στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, όπου οι εργαζόμενοι παραδοσιακά παραμένουν με έναν εργοδότη για δεκαετίες, αν όχι για μια ζωή.
Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, οι εργοδότες σκίζουν τις επιστολές παραίτησης και παρενοχλούν τους εργαζόμενους για να τους αναγκάσουν να παραμείνουν. Η Γουατανάμπε ήταν δυσαρεστημένη με την προηγούμενη δουλειά της, λέγοντας ότι ο πρώην προϊστάμενός της συχνά την αγνοούσε, με αποτέλεσμα να αισθάνεται άσχημα. Αλλά δεν τόλμησε να παραιτηθεί. «Δεν ήθελα ο πρώην εργοδότης μου να αρνηθεί την παραίτησή μου και να με κρατήσει να εργάζομαι περισσότερο», είπε στο CNN. Βρήκε όμως τον τρόπο να βάλει τέλος στο αδιέξοδο, καθώς απευθύνθηκε στη Momuri, μια υπηρεσία που βοηθά τους συνεσταλμένους εργαζόμενους να αποδεσμευτούν από τα «εκφοβιστικά» αφεντικά τους. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, «στην τιμή ενός φανταχτερού δείπνου, πολλοί Ιάπωνες εργαζόμενοι προσλαμβάνουν αυτές τις εταιρείες διαμεσολάβησης για να τους βοηθήσουν να παραιτηθούν χωρίς άγχος». Η εν λόγω βιομηχανία προϋπήρχε της Covid, ωστόσο η δημοτικότητά της αυξήθηκε μετά την πανδημία, αφού τα χρόνια εργασίας στο σπίτι ώθησαν ακόμη και μερικούς από τους πιο πιστούς Ιάπωνες εργαζόμενους να αναλογιστούν την καριέρα τους, σύμφωνα με ειδικούς στο ανθρώπινο δυναμικό. Δεν υπάρχει επίσημος υπολογισμός στον αριθμό των «εταιρειών παραίτησης» που έχουν εμφανιστεί σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά αυτοί που τις διευθύνουν μπορούν να επιβεβαιώσουν την αύξηση της ζήτησης.
«Δεν μπορώ να το κάνω άλλο»
Ο Σιόρι Καγουαμάτα, επιχειρησιακός διευθυντής της Momuri ανέφερε στο CNN ότι μόνο τo 2023 είχαν έως και 11.000 επαφές με πελάτες-εργαζόμενους. Ευρισκόμενη στο Μινάτο, μια από τις πιο πολυσύχναστες επιχειρηματικές περιοχές του Τόκιο, η εταιρεία ξεκίνησε το 2022 με την επωνυμία “Momuri” που σημαίνει «δεν μπορώ να το κάνω άλλο» στα ιαπωνικά. Η εταιρεία, με αμοιβή 22.000 γιεν (περίπου 135 ευρώ) – ή 12.000 γιεν για όσους εργάζονται με μερική απασχόληση –, δεσμεύεται να βοηθήσει τους εργαζόμενους να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους, να διαπραγματευτούν με τις εταιρείες τους και να παρέχουν συστάσεις σε δικηγόρους σε περίπτωση που ανακύψουν νομικές διαφορές. «Κάποιοι άνθρωποι έρχονται σε εμάς αφού η επιστολή παραίτησής τους σκίστηκε τρεις φορές και οι εργοδότες δεν τους άφησαν να τα παρατήσουν ακόμα κι αν γονατίσουν στο έδαφος ικετεύοντας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
«Μερικές φορές λαμβάνουμε κλήσεις από ανθρώπους που κλαίνε, που μας ρωτούν αν μπορούν να παραιτηθούν από τη δουλειά τους για διάφορους λόγους. Τους λέμε ότι αυτό μπορεί να γίνει, καθώς η παραίτηση από τη δουλειά είναι εργασιακό δικαίωμα», πρόσθεσε. Δεν λείπουν ωστόσο και οι ακρότητες. Μερικοί εργαζόμενοι παραπονιούνται ότι οι προϊστάμενοί τους, τους παρενοχλούν εάν προσπαθήσουν να παραιτηθούν, πηγαίνοντας ακόμα και στα διαμερίσματά τους για να χτυπήσουν επανειλημμένα το κουδούνι της πόρτας τους, αρνούμενοι να φύγουν! Ο Σιόρι Καγουαμάτα σχολίασε ακόμα στο CNN ότι οι άνθρωποι που τον προσεγγίζουν συχνά εργάζονται για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με πιο ευάλωτους εκείνους στη βιομηχανία τροφίμων, ακολουθούμενες από την υγειονομική περίθαλψη και την πρόνοια. Tέλος, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας, 54 άνθρωποι πέθαναν από εγκεφαλικές και καρδιακές παθήσεις που προκλήθηκαν από την εργασία και τούς χορηγήθηκε αποζημίωση το 2022, η οποία στην πραγματικότητα αποτελεί σημαντική μείωση από τους 160 που καταγράφηκαν πριν από δύο δεκαετίες. Ωστόσο, ο αριθμός των ατόμων που υποβάλλουν αιτήσεις για εργασιακό στρες αυξάνεται, φτάνει τους 2.683 από 341 την ίδια χρονική περίοδο.
