Σκοπός της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1158, που ενσωματώθηκε πρόσφατα στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν.4808/2021, είναι η ισότητα ανδρών και γυναικών όσον αφορά τόσο την πρόσβαση όσο και τη μεταχείριση στην εργασία, μέσα από διευκολύνσεις, που θα αίρουν αντικίνητρα πρόσληψης γυναικών και θα καθιστούν ευχερέστερο το συνδυασμό μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.
Προς τούτο περιλαμβάνονται διατάξεις που θεσπίζουν διαφορετικές κατηγορίες αδειών, οι οποίες θα δίνονται στους εργαζόμενους γονείς, φυσικούς, θετούς, ανάδοχους, καθώς και στις μητέρες που αποκτούν τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, όπως επίσης και στους φροντιστές, οι οποίοι απασχολούνται στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα.
Επιγραμματικά, προβλέπεται χορήγηση: α) γονικής άδειας διάρκειας 4 μηνών, εκ των οποίων οι πρώτοι δύο είναι επιδοτούμενοι από τον ΟΑΕΔ, η οποία χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά μέχρι το παιδί να γίνει 8 χρόνων, β) άδειας φροντιστή για τη φροντίδα προσώπου, διάρκειας έως πέντε εργάσιμων ημερών ανά ημερολογιακό έτος, εφόσον το πρόσωπο αυτό έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης, γ) άδειας για λόγους ανωτέρας βίας για επείγοντα οικογενειακά ζητήματα έως δύο φορές ετησίως και έως μία εργάσιμη ημέρα κάθε φορά. Προβλέπονται, επίσης, ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, όπως ιδίως, τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση, για εργαζόμενους γονείς με τέκνα έως 12 ετών.
Ωστόσο, τομή στην ελληνική έννομη τάξη αποτελούν οι διατάξεις περί άδειας πατρότητας. Όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα, δεν υπήρχαν παρά ελάχιστοι κανόνες τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο, μέχρι την έκδοση της εν λόγω Οδηγίας. Η ισχύουσα στη χώρα μας ρύθμιση προέβλεπε άδεια πατρότητας διάρκειας δύο ημερών, γεγονός που την κατέτασσε στην προτελευταία θέση της λίστας του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) στον αντίστοιχο τομέα. Πλέον, με το άρθρο 27 του ν.4808/2021, κατοχυρώνεται άδεια πατρότητας διάρκειας 14 ημερών, ενώ η Οδηγία προέβλεπε άδεια 10 ημερών, φτάνοντας έτσι η χώρα μας στην πέμπτη θέση της προαναφερθείσας λίστας.
Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται άδεια πατρότητας 14 ημερών μετ’ αποδοχών. Η άδεια χορηγείται συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με την αίτηση του εργαζομένου. Συγκεκριμένα, ο εργαζόμενος μπορεί να λάβει 2 ημέρες άδειας πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και τις άλλες 12 να τις λάβει συνολικά ή τμηματικά, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης. Μπορεί βέβαια να λάβει και το σύνολο της άδειας αμέσως μετά τη γέννηση. Την άδεια δικαιούται κάθε εργαζόμενος πατέρας, ανεξάρτητα από την οικογενειακή του κατάσταση. Μάλιστα, όπως ορίζει η εγκύκλιος 47972/7-7-2021, όσοι πατέρες έχουν λάβει τις 2 ημέρες άδειας που δικαιούνταν με την προηγούμενη νομοθεσία, δικαιούνται τις επιπλέον, μέχρι 12, ημέρες εφόσον ο τοκετός συντελέστηκε εντός μηνός από τις 19.06.2021, ημερομηνίας έναρξης ισχύος του ν. 4808/2021.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως, ενώ η προστασία της μητέρας από απόλυση μετά την άδεια λοχείας είναι ήδη θεσμοθετημένη σε 18 μήνες ή για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή στον τοκετό, δεν υπήρχε αντίστοιχη ρύθμιση προστασίας του πατέρα. Η διάκριση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να προτιμώνται άνδρες εργαζόμενοι έναντι των γυναικών και σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει παρατηρηθεί ότι η παντελής έλλειψη προστασίας του πατέρα εργαζόμενου από την απόλυση, αποτελούσε σοβαρό κριτήριο διαμόρφωσης των τάσεων στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, η προβλεπόμενη για τις γυναίκες προστασία δεν αποτελεί πλέον τροχοπέδη, καθώς με τον νέο εργασιακό νόμο προβλέφθηκε και για τους πατέρες προστασία διάρκειας 6 μηνών μετά τον τοκετό.
Συνοψίζοντας, η ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στον εργασιακό τομέα αποτελεί εξελισσόμενο πεδίο. Αδιαμφισβήτητα, πάντως, οι ανωτέρω ρυθμίσεις αποτελούν σημαντικό βήμα προς την εξισορρόπηση της ανισομερούς κατανομής των κενών θέσεων εργασίας, αλλά και της γενικότερης μεταχείρισης των εργαζομένων.