Τη θετική στάση των εργαζομένων έναντι της τηλεργασίας και τη διείσδυση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σκιαγράφησε έρευνα του Εργαστηρίου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του ΟΠΑ, η οποία διενεργήθηκε τον Νοέμβριο του 2020.

Εν μέσω του δεύτερου κύματος της πανδημίας Covid-19, από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου 2020, στο Εργαστήριο Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών διενεργήθηκε έρευνα σε εργαζομένους οργανισμών και επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Στην έρευνα συμμετείχαν 662 εργαζόμενοι μέσω ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και εκπροσωπούνται όλοι οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας και τα περισσότερα επαγγέλματα και εργασιακά προφίλ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συμμετέχοντες είχαν βιώσει σοβαρές επιπτώσεις στη δουλειά τους γενικότερα, αφού 37,4% δήλωσαν ότι οι ώρες εργασίας τους αυξήθηκαν, 14% ότι μειώθηκαν, ενώ μόνο 45,6% ότι οι ώρες εργασίας τους έμειναν σταθερές. Αρκετοί ανέφεραν ότι η πανδημία τους βρήκε σε διαδικασία αναζήτησης απασχόλησης, οπότε ακυρώθηκαν συνεντεύξεις, ανακλήθηκαν προτάσεις συνεργασίας, κ.ά.

Η ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ
Η γενικότερη εμπειρία τηλεργασίας πριν την πανδημία περιοριζόταν στο 36% του δείγματος, με 64% των ερωτηθέντων να μην έχουν προηγούμενη εμπειρία τηλεργασίας σε κανέναν εργοδότη. Τον Νοέμβριο του 2020, 52,1% των ερωτηθέντων εργάζονταν από απόσταση, όπως προέκυψε. Από όλους όσοι τηλεργάζονται, η πλειοψηφία (54%) εργάστηκε για πρώτη φορά από απόσταση μέσα στην πανδημία. Από ό,τι διαπιστώθηκε, λίγοι εργοδότες παρείχαν εργαλεία υποστήριξης της τηλεργασίας, κυρίως φορητούς υπολογιστές, λογισμικό και εργαλεία πρόσβασης/επικοινωνίας. Στην κατηγορία «λογισμικό» αναφέρθηκαν ως συχνότερα τα: MS Office, MS Teams, Anydesk, Zoom, διάφορα ERPs, Softone, σύνδεση με server, Webex, αλλά και εξειδικευμένα προγράμματα, π.χ. διαχείρισης έργου, βιομηχανικού σχεδιασμού, κ.ά.

Παράλληλα, μετρήθηκε η στάση απέναντι στην τηλεργασία με 17 ερωτήσεις σε 5-βάθμια κλίμακα (όπου 5: συμφωνώ απόλυτα – 1: διαφωνώ απόλυτα). Οι ερωτήσεις ομαδοποιούνται σε τέσσερις επιμέρους παράγοντες όπως φαίνονται στο διάγραμμα 1. Με βάση τα ευρήματα, οι τηλεργαζόμενοι φαίνεται να αναγνωρίζουν σχεδόν απόλυτα ότι η τηλεργασία έχει οφέλη εξοικονόμησης (4,21), και θεωρούν ότι τους στηρίζουν κατά την τηλεργασία πρωτίστως οι συνάδελφοι (3,78) και δευτερευόντως οι προϊστάμενοι και εργοδότες, σε μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης (3,48). Σε μικρότερο βαθμό («μέτρια»-3,09) θεωρούν ότι η τηλεργασία ενισχύει την παραγωγικότητά τους, αν και γενικά είναι ευχαριστημένοι από την ευκαιρία να εργαστούν εξ αποστάσεως (3,54).

Η ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η έρευνα διαπίστωσε ότι 80% του δείγματος έχουν εμπειρία ως ηλεκτρονικά εκπαιδευόμενοι. Ενώ 16% δεν είχε χρησιμοποιήσει κανένα μέσο ηλεκτρονικής μάθησης πριν την πανδημία, μόνο το 8% (μισό) δηλώνει το ίδιο κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της έρευνας. Αναφορικά με τα μέσα τηλεκπαίδευσης, φάνηκε ότι μέσα στην πανδημία αυξήθηκε η εξοικείωση με όλα τα μέσα και κυρίως με τα Skype/skype professional, Zoom, και MS Teams που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στα διαδικτυακά μαθήματα και των σχολείων και πανεπιστημίων. Τα πλέον προτιμώμενα εργαλεία ηλεκτρονικής μάθησης είναι τα Teams, YouTube και Zoom. Την ίδια στιγμή, η σειρά προτίμησης για τις συσκευές από τις οποίες πραγματοποιείται η τηλεκπαίδευση είναι: Laptop, Υπολογιστής γραφείου, Tablet και Κινητό τηλέφωνο.

Αναφορικά με τη θεματολογία των προγραμμάτων τηλεκπαίδευσης (Διαγράμμα 2), η πλειοψηφία τους (41%) αφορούσε επαγγελματικά θέματα, κυρίως στον χώρο των οικονομικών και της διοίκησης (21%), αλλά και άλλων επαγγελματικών κλάδων, π.χ. ιατρικά, νομικά, μηχανική (20%). Πολύ διαδεδομένη ήταν και η παρακολούθηση θεμάτων σχετικών με πληροφορική, προγραμματισμό και χρήση προγραμμάτων (16%), καθώς και θεμάτων σχετικών με την ψηφιακή πληροφορία και διαχείριση, όπως digital, big data, analytics και προστασία προσωπικών δεδομένων (13%). Σημαντική παρουσία είχαν τα προγράμματα που αφορούν στην πανδημία και τη διαχείρισή της, όπως υγειονομικά πρωτόκολλα σε κρίσιμους κλάδους, ή εκπαίδευση εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Επίσης, σημαντική παρουσία (6,3%) είχε η τηλεκπαίδευση στα λεγόμενα soft skills, π.χ. ηγεσία, ομαδική εργασία, ανθεκτικότητα, οργάνωση χρόνου κ.ά. Ακολουθούν οι εκπαιδεύσεις εργαζομένων από τους εργοδότες τους σε θέματα και διαδικασίες του οργανισμού (5,4%), τα θέματα γενικών ενδιαφερόντων και προσωπικής ανάπτυξης (π.χ. φιλοσοφία, ιστορία -5%) και οι ξένες γλώσσες (2,3%).

Από όλους όσοι δήλωσαν ότι έχουν εμπειρία τηλεκπαίδευσης, 63% αντιμετώπισαν προβλήματα κατά τη διάρκειά της. Από τα προβλήματα αυτά, το συχνότερα αναφερόμενο ήταν οι «τεχνικές δυσκολίες» (11,3%) και ακολούθως η «απόσπαση προσοχής» (6%). Όμως τα προβλήματα αυτά ήταν ήσσονος σημασίας. Αντιθέτως, τα προβλήματα «δυσκολία ως προς την κατανόηση» και «ανεπαρκές υλικό» παρουσίασαν τον υψηλότερο βαθμό έντασης, αν και αρκετά σπάνια (αναφέρθηκαν από λιγότερο από το 2,5%). Αξίζει να σημειωθεί ότι η «Κακή επικοινωνία με τη διοίκηση/γραμματεία» ήταν το σπανιότερο και μικρότερης έντασης πρόβλημα κατά την τηλεκπαίδευση, ενδεχομένως γιατί με τους αυτοματισμούς που αυτή επιτρέπει, η διαχειριστική εμπλοκή των χρηστών ελαχιστοποιείται. Γενικά οι στάσεις των ερωτώμενων απέναντι στην τηλεκπαίδευση είναι συγκρατημένα θετικές. Οι ερωτώμενοι δεν φαίνεται να πιστεύουν ότι η τηλεκπαίδευση βελτιώνει την ικανότητά τους να μελετούν ή ότι είναι αποτελεσματικότερη από τη δια ζώσης εκπαίδευση. Συμφωνούν όμως ότι καθιστά τον χρόνο στην καραντίνα χρήσιμο και είναι θετικοί προς αυτήν.