Πόσοι από εμάς έχουμε σκεφτεί ότι καθημερινά παίζουμε παιχνίδια; Πόσοι από εμάς το αντιλαμβανόμαστε ότι παίζουμε παιχνίδια και τι ρόλο έχουν αυτά στη ζωή μας; Από πού πηγάζει η συμπεριφορά μας και πώς αντιδρούμε κάτω από συγκεκριμένες καταστάσεις;

Ο Eric Berne, δημιουργός της θεωρίας της «Συνδιαλεκτικής Ανάλυσης», στο βιβλίο του «Παιχνίδια που Παίζουν οι Άνθρωποι, Η ψυχολογία των Ανθρώπινων Σχέσεων», προσπαθεί να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι μεταξύ τους και πώς μπαίνουν σε μια διαδικασία να παίξουν παιχνίδια χωρίς να το συνειδητοποιούν ούτε οι ίδιοι.

Στην αρχή ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει το κατάλληλο υπόβαθρο στους αναγνώστες περιγράφοντας με απλά λόγια τη Συνδιαλεκτική Ανάλυση. Σκιαγραφεί τα μοτίβα συμπεριφοράς των ατόμων, μέσα από τα οποία πηγάζει η ιδέα των καταστάσεων του Εγώ, που αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο της ανάλυσης του. Οι καταστάσεις του Εγώ μπορούν να ταξινομηθούν στο τρίπτυχο Γονέας – Ενήλικος – Παιδί.

Πιο συγκεκριμένα:

  • Καταστάσεις του Εγώ που μοιάζουν με εκείνες των γονικών προτύπων (Γονέας).
  • Καταστάσεις του Εγώ που αυτόνομα κατευθύνονται προς την αντικειμενική αποτίμηση της πραγματικότητας (Ενήλικας).
  • Καταστάσεις του Εγώ που μεταφέρουμε και παραμένουν ενεργές από τα παιδικά μας χρόνια  (Παιδί).

Και οι τρεις καταστάσεις έχουν μεγάλη αξία και διαμορφώνουν την προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου. Οι καταστάσεις αυτές είναι διαφορετικές καθώς και αντιφατικές μεταξύ τους. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι ανάλογα με το ποια κατάσταση ενεργοποιείται κάθε φορά, ανάλογη είναι και η συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα στην ερώτηση «Που είναι τα μανικετόκουμπά μου;» η απάντηση ενός «Ενηλίκου» μπορεί να είναι «Πάνω στο γραφείο»  όποτε έχουμε μια συνδιαλλαγή «Ενήλικου» με «Ενήλικου» ενώ αν η απάντηση είναι «Γιατί δεν τακτοποιείς τα πράγματά σου ώστε να ξέρεις που είναι, δεν είσαι πια παιδί»  έχουμε μια αντίδραση σαν ο πατέρας να μιλάει σε παιδί, δηλαδή μια συνδιαλλαγή «Γονέα» με «Παιδί»

Συνεχίζοντας με παραδείγματα, που είναι και από τα πλεονεκτήματα του βιβλίου, ο συγγραφέας βασιζόμενος στο παραπάνω τρίπτυχο εμβαθύνει σε απλές καθημερινές συνδιαλλαγές, όπως τα Παιχνίδια Ζωής (πχ Αλκοολικός, Τώρα σε έχω στο χέρι κάθαρμα, Κοίτα τι μ’ έκανες να κάνω κτλ) και μας εξηγεί πώς αυτά τα παιχνίδια συνορεύουν από τη μια πλευρά με παιχνίδια του γάμου και από την άλλη με παιχνίδια του υποκόσμου.

Έμφαση δίνει επίσης στα Συζυγικά Παιχνίδια (Αν δεν ήσουν εσύ, Κοίτα πόσο προσπαθώ, Αγάπη μου κτλ) που όπως αναφέρει και μπορεί να διαπιστώσει και ο αναγνώστης, μπορούν να αποτελέσουν υπόβαθρο για τη ζωή των ζευγαριών και της οικογένειας. Πόσες φορές άλλωστε δεν έχουμε κρυφτεί στη θεωρία ότι μας φταίει ο σύντροφός μας για κάτι – επειδή δεν μας το επιτρέπει – το οποίο στην πραγματικότητα δεν το επιδιώκουμε εμείς πρωτίστως επειδή το φοβόμαστε, ρίχνοντάς του βολικά την ευθύνη…(Παιχνίδι «Αν δεν ήσουν εσύ»).

Είναι προφανές ότι τα Παιχνίδια που αναλύονται στο βιβλίο, με την κατάλληλη προσαρμογή βρίσκουν εφαρμογή και στο εργασιακό περιβάλλον, όπου οι σχέσεις είναι εξίσου πολύπλοκες με τις προσωπικές.

Θεωρώ ότι μέσα από το βιβλίο ο αναγνώστης μπορεί να έρθει ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση των Ανθρώπινων Σχέσεων και να αντιληφθεί που οφείλονται ορισμένες συμπεριφορές. Ίσως επίσης, αν τις κατανοήσει πλήρως, να μπορέσει να προβλέψει πιθανές αντιδράσεις και να προσαρμόσει κατάλληλα και τη δική του στάση, πετυχαίνοντας πιο εύκολα το επιθυμητό για αυτόν αποτέλεσμα χειραγωγώντας (;) τους συνομιλητές του. Ένα όχι και τόσο εύκολο βιβλίο, αλλά σίγουρα ενδιαφέρον!!! Καλή ανάγνωση σε όσους το επιλέξετε.

Eric Berne, εκδόσεις Δίοδος, σελ. 226.