Κουλτούρα, είναι το σύνολο των παραδόσεων και πεποιθήσεων και οι συμπεριφορές που εκδηλώνονται από τα άτομα και τις οργανώσεις με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή. Η κουλτούρα διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ιστορίας, της θρησκείας, της εθνικής ταυτότητας, της γλώσσας και της εθνικότητας.

Η κουλτούρα μπορεί, επίσης, να διαμορφωθεί από τον ορισμό και την εξέλιξη των οργανωτικών αξιών και των πολιτικών πεποιθήσεων. Η κουλτούρα εξελίσσεται σε απάντηση διάφορων πιέσεων και επιρροών και αποκτάται μέσω της κοινωνικοποίησης, δεν είναι εγγενής. Μια κουλτούρα παρέχει φίλτρα μέσω των οποίων βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Η κουλτούρα μπορεί να συναντηθεί σε χώρες, περιφέρειες, δήμους ή ακόμα και εταιρείες και οργανισμούς, όπου οι άνθρωποι έχουν σχηματίσει μια συνεκτική μονάδα που αλληλοεπιδρά, και με εξωτερικούς φορείς.

Πολιτισμική Συνείδηση
Η Πολιτισμική Συνείδηση είναι η ικανότητα της αναγνώρισης και κατανόησης των επιπτώσεων της κουλτούρας σε σχέση με τις αξίες και τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Σε ένα στοιχειώδες επίπεδο, η πολιτισμική συνείδηση είναι πληροφόρηση, το νόημα που αναθέτουμε σε ό,τι ξέρουμε για έναν πολιτισμό. Ένα κύριο συστατικό, το οποίο εμπλέκεται στην απόκτηση πολιτισμικής συνείδησης, είναι η συλλογή πληροφοριών αναφορικά με την εκάστοτε κουλτούρα και η μετατροπή τους, προσθέτοντας σταδιακά μεγαλύτερη σημασία, καθώς εμβαθύνεις στην κατανόηση της ίδιας της κουλτούρας.

Τα τρία κύρια στοιχεία που καθορίζουν την κουλτούρα είναι οι πολιτισμικές επιρροές, οι πολιτισμικές διαφορές και οι πολιτισμικές εκφάνσεις. Τα ορατά και αόρατα στοιχεία της κουλτούρας μερικές φορές συγκρίνονται με τα ορατά και τα αόρατα μέρη ενός παγόβουνου. Οι ορατοί – «Big C» – παράγοντες ή η κορυφή του παγόβουνου περιλαμβάνουν στοιχεία που μπορεί κανείς να αντιληφθεί με τις πέντε αισθήσεις, όπως: η γλώσσα, η αρχιτεκτονική, το φαγητό, ο πληθυσμός, η μουσική, τα ρούχα, η λογοτεχνία, ο ρυθμός ζωής, οι χειρονομίες, οι δραστηριότητες αναψυχής, η οπτική επαφή, τα αθλήματα.

Εξίσου σημαντικά, ωστόσο, είναι τα στοιχεία που δεν μπορούν εύκολα να διακριθούν -οι «Little C»- παράγοντες ή το μέρος του παγόβουνου κάτω από την επιφάνεια του νερού, όπως: η έννοια του χρόνου, πως ο άνθρωπος «ταιριάζει» στην κοινωνία, κανόνες για τις σχέσεις, η σημαντικότητα της εργασίας, κίνητρα για επίτευξη, ο ρόλος των ενηλίκων και των παιδιών στην οικογένεια, η ανεκτικότητα προς τις όποιες αλλαγές, συμπεριφορές σχετικά με τους ρόλους ανδρών και γυναικών, ο τρόπος σκέψης. Αν και τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστούν, και σε ορισμένες περιπτώσεις δε συζητούνται ανοιχτά, μπορούν να ρίξουν φως στο γιατί οι άνθρωποι δρουν και αντιδρούν με συγκεκριμένο τρόπο όταν αλληλοεπιδρούν μαζί μας.

Πολιτισμικές Αξίες
Ως Πολιτισμικές Αξίες ορίζονται οι αξίες ή οι αρχές που μια ομάδα ανθρώπων έχουν την τάση να θεωρούν ως καλές ή σωστές, ή πως «αξίζουν τον κόπο». Οι υποκείμενες αξίες επηρεάζουν ό,τι κάνουμε, και κατά την πάροδο του χρόνου, αποτελούν τα «πνευματικά» φίλτρα που χρησιμοποιούμε για να ερμηνεύσουμε ό,τι βιώνουμε. Με άλλα λόγια, οι συνδυασμένες εμπειρίες μας και η «εσωτερική» τους μετάφραση επηρεάζουν κάθε επόμενη εμπειρία μας, το πώς τις κρίνουμε και το πώς συμπεριφερόμαστε σε κάθε περίσταση. Οι αξίες αυτές είναι η βάση για το πώς θα εξελιχθούν οι δικές μας απόψεις, προκαταλήψεις και τα «ψυχικά» μας φίλτρα. Όμως εδώ χρειάζεται προσοχή.

Ενώ οι αξίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι μπορείς να προβλέψεις τη συμπεριφορά αποκλειστικά και μόνο από τις αξίες. Κρίνοντας άδικα τις αξίες κάποιου ή τη συμπεριφορά του, χωρίς πρώτα να έχουμε προσπαθήσει να κατανοήσουμε όλα τα γεγονότα, είναι η «συνταγή» για στερεότυπα ή ανακριβή συμπεράσματα. Υιοθετώντας μια συμπεριφορά γεμάτη «περιέργεια» είναι ίσως η πιο αποτελεσματική απάντηση στις διαφορές που βλέπουμε και βιώνουμε ως εμπειρίες. Όχι μόνο θα μας οδηγήσει στο να κατανοήσουμε, αλλά θα δείξει στους άλλους πως είμαστε διατεθειμένοι να μη βιαζόμαστε να κρίνουμε μέχρι να έχουμε όλα τα γεγονότα, δημιουργώντας ένα υψηλότερο επίπεδο εμπιστοσύνης.

Η παραπάνω παράθεση ιδεών έχει παρουσιάσει μια σειρά από ορισμούς και γενικές έννοιες που σχετίζονται με τις πολιτισμικές διαφορές, την πολιτισμική ευαισθητοποίηση και την πολιτισμική ευφυΐα. Όπως μπορείτε να αντιληφθείτε, η πολιτισμική συνείδηση μπορεί να συναντηθεί σε διάφορα επίπεδα ή κοινωνικές και ανθρώπινες ιεραρχίες, από χώρες μέχρι θρησκείες, επιχειρήσεις, οργανισμούς και ιδιώτες. Οι περισσότερες από τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται εδώ θα πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε επίπεδο, προκειμένου να έχουν θετικές επιπτώσεις στην ικανότητά μας να αλληλοεπιδρούμε αποτελεσματικά.

Tips & Tricks
Παρακάτω θα διαβάσετε μερικά «tips & tricks» για το πώς θα μπορούσατε να επιτύχετε μια «πολιτισμική συνείδηση»:

  • Να θυμάστε πάντα: μόνο και μόνο επειδή κάποιος είναι διαφορετικός ή σκέφτεται διαφορετικά από εμάς, αυτό δεν τον μετατρέπει σε «λάθος» ή λιγότερο άνθρωπο.
  • Προσπαθήστε να παραμείνετε «περίεργοι» για το τι συμβαίνει γύρω σας σε όλες τις καταστάσεις.
  • Να θυμάστε να εξερευνάτε πάνω και κάτω από την επιφάνεια για τους παράγοντες «Big C» και «Little C» (αναλογία παγόβουνου), ώστε να καταφέρνετε να συγκεντρώνετε αρκετές πληροφορίες που θα σας οδηγήσουν στο να μάθετε πώς να συμπεριφέρεστε.
  • Κατά την αλληλεπίδραση με άτομα από την ίδια ή διαφορετική κουλτούρα, να επικεντρώνεστε στο να ακούτε τα λόγια των άλλων, βλέποντας τις ενέργειές τους, τη γλώσσα του σώματος κ.λπ. αντί να επικεντρώνεστε αποκλειστικά και μόνο στην επόμενη κίνησή σας.
  • Προσπαθήστε να μην εκχωρείτε νοήματα ή προθέσεις στα λόγια ή τις πράξεις κάποιου μέχρι να έχετε όλα τα γεγονότα. Θυμηθείτε, ο τρόπος που ερμηνεύουμε τους άλλους επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα δικά μας φίλτρα, φίλτρα που μπορεί να είναι ή να μην είναι ακριβή.
  • Ακόμη και όταν θα έχετε συγκεντρώσει όλα τα γεγονότα, να ζητάτε από το συγκεκριμένο άνθρωπο να μάθετε τι εννοεί ή ακόμη και υπονοεί αντί να υποθέτετε. Και πάλι, να θυμάστε τα ψυχικά σας φίλτρα.
  • Όταν σχεδιάζετε να αλληλοεπιδράσετε με κάποιον άνθρωπο από μια διαφορετική κουλτούρα, προσπαθήστε να μάθετε κάτι για εκείνον και τον πολιτισμό του.
  • Διαβάστε άρθρα αναφορικά με την πολιτισμική ευαισθητοποίηση, την πολιτισμική νοημοσύνη ή από πηγές οι οποίες έχουν έναν πολιτισμικό προσανατολισμό.