Stress Management: «Θωρακίστε» τους ανθρώπους σας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρεται στο στρες ως ένα από τα κυριότερα προβλήματα του 21ου αιώνα. Η έρευνα «2012 Annual Absence Management Survey» του CIPD καταδεικνύει το άγχος ως πρωταρχική αιτία για μακροχρόνια απουσία από την εργασία. Με αυτά τα δεδομένα, πόσο ενεργό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν τα στελέχη HR στην αντιμετώπιση της «μάστιγας» της εποχής μας;

Τα Τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού είναι συχνά επιφορτισμένα με τη δημιουργία και την προώθηση της εταιρικής κουλτούρας. Ωστόσο, στην καθημερινή «αρένα» της εργασίας, όπως έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας, είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και οι υψηλά ιστάμενοι που δημιουργούν το κλίμα άγχους ή ηρεμίας, δυσαρέσκειας ή ικανοποίησης. Ακόμα και κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα στελέχη του HR μπορούν να παρέμβουν και να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στη στάση και τη συμπεριφορά εντός του χώρου εργασίας.

Ορισμός
Όσο πιο πολύ χρησιμοποιείται ο όρος «στρες», τόσο πιο αόριστος και ευρύς γίνεται. Πιθανότατα, όσο και να αναζητηθεί, δεν θα βρεθεί ούτε ένας εργαζόμενος, σε όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες, που να μην έχει αισθανθεί την πίεση της σύγχρονης εργασιακής πραγματικότητας και να μην έχει αγχωθεί, στην καλύτερη περίπτωση υπό το βάρος επαγγελματικών υποχρεώσεων και στη χειρότερη υπό τη δαμόκλειο σπάθη της ανεργίας.

Οι σύγχρονοι ορισμοί του στρες αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για μια προσωπική εμπειρία που προκαλείται από την πίεση ή τις απαιτήσεις των καθηκόντων και οι επιπτώσεις του εξαρτώνται από την ικανότητα του ατόμου να διαχειριστεί αυτές τις καταστάσεις. Το εργασιακό άγχος εμφανίζεται όταν υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στις απαιτήσεις της εργασίας και τους πόρους αλλά και τις δυνατότητες του εργαζομένου να ανταποκριθεί σε αυτές. Η υποκειμενική αξιολόγηση του στρες είναι το ίδιο έγκυρη με τα «αντικειμενικά» δεδομένα.

Σε πρόσφατες μελέτες υπάρχει κάποιου είδους διάκριση μεταξύ άγχους και πίεσης, όπου η πίεση ορίζεται ως μια υποκειμενική αίσθηση της έντασης ή διέγερσης που ενεργοποιείται από μια αγχωτική κατάσταση. Ωστόσο, όπου η πίεση υπερβαίνει την ικανότητα ενός ατόμου να την αντιμετωπίσει, το αποτέλεσμα είναι το άγχος.

«Το στρες εκδηλώνεται σε τρία επίπεδα» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Παπαχατζής, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού της ΑΝΑΔΕΙΞΗ:
«Σωματικό: πόνοι, δύσπνοια, αϋπνία, εξάντληση
Νοητικό: με σκέψεις του τύπου “δεν αξίζω, το μέλλον είναι δυσοίωνο, οι άλλοι ξέρουν περισσότερα από μένα”
Συμπεριφορά: δυσκολία επικοινωνίας και συνερ-γασίας, απότομη αντιμετώπιση προς τους πελάτες και το προσωπικό, συχνά λάθη, αρνητικότητα στην αλλαγή.

Όλοι οι εργαζόμενοι αναπτύσσουν στρες, ανεξάρτητα από το βαθμό και τη θέση που κατέχουν. Εργαζόμενοι, στελέχη, εργοδοσία, μεταφέρουν το στρες ο ένας στον άλλον με τη μορφή ιού. Οι επιπτώσεις στους εργαζόμενους και στις εταιρείες, καθορίζονται από τα επίπεδα στρες που βιώνουν όλοι καθημερινά αλλά και συσσωρευτικά. Το στρες στο χώρο εργασίας επηρεάζει την απόδοση και πιθανά το μέλλον και την επαγγελματική εξέλιξη όλων».

Σύγχρονα δεδομένα
Ενώ υπάρχουν πολλά γεγονότα στο χώρο εργασίας που μπορεί να συμβάλουν στο στρες, σίγουρα η εργασία δεν είναι η μοναδική αιτία. Η ανάπτυξη και η αύξηση του άγχους μπορεί να σχετίζεται με ορισμένα ιστορικά γεγονότα και οικονομικούς παράγοντες, που μπορεί μικρή σημασία να έχουν αλλά έχουν ρητορική αξία. Η αύξηση μιας ασθένειας που αποδίδεται στο άγχος μπορεί να οφείλεται σε μία μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση αναφορικά με το άγχος, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι μια αντανάκλαση του ιστορικού πλαισίου ή ακόμη και της τρέχουσας πολιτικής ιδεολογίας.

Οι άνθρωποι ωστόσο, αντιλαμβάνονται τα επίπεδα της πίεσης να ανεβαίνουν, ιδιαίτερα στο χώρο εργασίας. Το άγχος γίνεται έντονο και συνδέεται άμεσα με την κρίση της ταυτότητας και των αξιών του ατόμου. Σαφέστατα κάποιες μορφές ανασφάλειας αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, όπως και τα εννοιολογικά μέσα που χρησιμοποιούν για να εκφράσουν τα αποτελέσματά τους. Το άγχος αποτελεί μια τέτοια έκφραση και είτε πραγματικό είτε φανταστικό, μπορεί να μετρηθεί και να αποτελεί μια σημαντική αιτία της δυστυχίας.

Ο Κ. Παπαχατζής εξηγεί ότι «Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, στο στρες οφείλονται το 95% όλων των ζητημάτων υγείας και το 50% των απουσιών στην εργασία. Υπολογίζεται επίσης, ότι το στρες κοστίζει πολύ ακριβά στις επιχειρήσεις, αφού είναι υπεύθυνο για: χαμηλή απόδοση και ποιότητα εργασίας, έλλειψη παρακίνησης και δέσμευσης, λάθη, χαμένες προθεσμίες κ.λπ., που τελικά οδηγούν σε μείωση της ικανοποίησης του πελάτη, επηρεασμό της εταιρικής εικόνας και φήμης, και αδυναμία της επιχείρησης να διαφοροποιηθεί από τον ανταγωνισμό. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, το εργασιακό stress στοιχίζει στην Ευρωπαϊκή οικονομία 20 δισ. ευρώ ετησίως, λόγω ασφαλιστικών αποζημιώσεων, απουσιών, μη τήρησης ωραρίου, μείωσης παραγωγικότητας, ατυχημάτων κ.λπ.» καταλήγει.

Στην έρευνα «European Opinion Poll on Occupational Safety and Health» που είδε το φως της δημοσιότητας τον περασμένο Μάιο και διεξήχθη από το «European Agency for Safety and Health at Work» αποκαλύφθηκε ότι στην Ελλάδα η εργασιακή ανασφάλεια αποτελεί την πιο κοινή αιτία του εργασιακού άγχους. Πιο συγκεκριμένα, οι αναδιοργανώσεις και η ανασφάλεια που επικρατούν στο εργασιακό περιβάλλον είναι σύμφωνα με τους Έλληνες εργαζόμενους βασική πηγή στρες, με το 85% να το επιλέγει όταν του ζητήθηκε να επιλέξει ανάμεσα σε έξι πιθανές αιτίες άγχους.

Αυτό ακολουθείται από απαράδεκτες συμπεριφορές όπως εκφοβισμός ή παρενόχληση, σύμφωνα με το 74% των συμμετεχόντων, ενώ και η έλλειψη υποστήριξης από συναδέλφους ή προϊσταμένους, οι πολλές ώρες ή ο φόρτος εργασίας επιλέχθηκαν από το 70%. Σε ολόκληρη την Ευρώπη η αναδιοργάνωση της εργασίας ή η εργασιακή ανασφάλεια θεωρούνται επίσης ότι είναι οι πιο κοινές αιτίες του εργασιακού άγχους με το 72% να το επιλέγει. 8 στους 10 εργαζόμενους στην Ελλάδα (81%) αναφέρουν ότι το εργασιακό άγχος είναι κοινός τόπος στο χώρο εργασίας τους και μόνο το 17% δήλωσε ότι είναι σπάνιο.

Η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων που δηλώνει ότι η εμφάνιση άγχους είναι πολύ συχνή, ποσοστό τρεις φορές υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (16%). Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν το στρες στην εργασία με το 86% να δηλώνει ανάλογη εμπειρία. Παρόλα αυτά, περισσότεροι από τους μισούς (56%) δηλώνουν ότι το εργασιακό άγχος τυγχάνει σωστής διαχείρισης αν και 4 στους 10 (42%) διαφωνούν. Σχεδόν 8 στους δέκα (78%) Έλληνες εργαζόμενους, που λένε ότι το εργασιακό άγχος είναι σπάνιο φαινόμενο στην εργασίας τους, επίσης, πιστεύουν ότι ελέγχεται σωστά, ενώ οι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης είναι πολύ πιο πιθανό να δηλώσουν ότι το εργασιακό άγχος ελέγχεται καλά στο χώρο εργασίας τους (75%) σε σχέση με τους εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης και τους αυτοαπασχολούμενους.

Αντιμετώπιση
Η επιτυχία εξαρτάται στην αντιμετώπιση των φαινομένων του στρες εξαρτάται από τη μακροπρόθεσμη δέσμευση των οργανισμών και των στελεχών HR. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι οι στρατηγικές αν και κοστίζουν σε χρόνο δεν χρειάζεται να είναι δαπανηρές. Απλοί τρόποι όπως η βελτίωση της επικοινωνίας που αποφορτίζει σημαντικά και η αναγνώριση της προσφοράς των εργαζομένων μπορεί να αποδειχθούν σημαντικά όπλα στη βελτίωση του εργασιακού κλίματος.

Η «American Psychological Association» προτείνει μια σειρά από τρόπους με τους οποίους η εταιρική κουλτούρα μπορεί να αλλάξει και να οδηγήσει σταδιακά στη μείωση του άγχος:

1. Βεβαιωθείτε ότι ο φόρτος εργασίας είναι σύμφωνος με τις δυνατότητες των εργαζομένων και τους διαθέσιμους πόρους.
2. Δημιουργήστε θέσεις εργασία που προσφέρουν προκλήσεις, προκαλούν το ενδιαφέρον και δίνουν τις ευκαιρίες στους εργαζομένους να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητές τους.
3. Καθορίστε με σαφήνεια τους ρόλους και τις ευθύνες των εργαζομένων.
4. Δώστε στους εργαζόμενους την ευκαιρία να συμμετέχουν στις αποφάσεις και τις ενέργειες που επηρεάζουν τις θέσεις εργασίας τους.
5. Βελτιώστε την επικοινωνία ώστε να μειωθεί η άκρως επίκαιρη αβεβαιότητας για την καριέρα και τις μελλοντικές προοπτικές απασχόλησης.
6. Σε τακτά χρονικά διαστήματα δώστε την ευκαιρία στους συναδέλφους να αλληλοεπιδράσουν.

Ποιος όμως είναι ο ρόλος και ποια τα κριτήρια επιλογής ενός εξωτερικού συμβούλου; Ο Κ. Παπαχαντζής απαντά: «Είναι απαραίτητο να διαθέτει και σημαντική επαγγελματική προϋπηρεσία ως υψηλόβαθμο στέλεχος εταιρειών, ώστε να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται καλύτερα τις ιδιαίτερες ανάγκες και απαιτήσεις μιας σύγχρονης εταιρείας που καλείται να επιβιώσει, να λειτουργήσει και να πετύχει στην ελληνική και διεθνή αγορά, στις σημερινές συνθήκες». Ο ίδιος επισημαίνει ότι « θεωρητική κατάρτιση στο stress management και τις νέες τεχνικές διαχείρισης του, είναι σαφώς απαραίτητη.

Από την άλλη πλευρά έχουν γραφεί άπειρα βιβλία για το stress, αλλά συνήθως κοσμούν τις βιβλιοθήκες ή τα mails στελεχών χωρίς άμεση πρακτική αξία, όπως αποδεικνύεται άλλωστε από τα αποτελέσματα. Ο συνδυασμός θεωρητικής και επαγγελματικής κατάρτισης, η αμεσότητα προσέγγισης, η εστίαση στα αποτελέσματα, δίνουν πάντα το καλύτερο αποτέλεσμα στην επιλογή του εξωτερικού συνεργάτη. Η συνεργασία του με τη διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού μιας εταιρείας, μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του στρες των εργαζομένων, που σήμερα έχει μεγαλύτερη ανάγκη παρά ποτέ!» καταλήγει.

Πολιτικές με οφέλη
Η καθιέρωση ωραρίων εργασίας που είναι συμβατά με τις απαιτήσεις και τις ευθύνες που οι άνθρωποί σας έχουν εκτός εργασίας, αλλά και υποστηρικτικές υπηρεσίας μπορεί να αποδυναμώσουν την πίεση και το άγχος. Μερικές βασικές στρατηγικές που οδηγούν σε αυτήν την κατεύθυνσης είναι οι εξής:

Ελαστικό ωράριο: Επιτρέποντας στους εργαζόμενους να αρχίζουν ή να τελειώνουν την εργάσιμη ημέρα νωρίτερα ή αργότερα μπορεί να μειώσει το στρες, ειδικά για τους εργαζόμενους γονείς. Το ελαστικό ωράριο επίσης μπορεί να εξαλείψει το άγχος της μετακίνησης σε ώρες αιχμής.

Καταμερισμός εργασίας: Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τουλάχιστον δύο άνθρωποι εκπαιδεύονται για την κάθε θέση εργασίας, ώστε κάθε εργαζόμενος να μπορεί να απουσιάσει χωρίς να μειωθεί στο ελάχιστο η παραγωγικότητα και χωρίς να ενοχλείται με τηλεφωνήματα ή e-mails κατά τη διάρκεια των διακοπών του.

Εργασία από το σπίτι: Η εργασία από το σπίτι έχει ως αποτελέσματα υψηλότερο ηθικό και μεγαλύτερη ικανοποίηση. Ταυτόχρονα μειώνει το στρες και το turnover των εργαζομένων σύμφωνα με μελέτες δύο δεκαετιών, του Pennsylvania State University, στις οποίες συμμετείχαν περίπου 13 χιλιάδες εργαζόμενοι. Ο βασικός λόγος είναι ότι η εργασία στο σπίτι παρέχει μεγαλύτερο έλεγχο στον τρόπο που κάνουν τη δουλειά τους. Επίσης, βοηθά τους εργαζομένους στην εξισορρόπηση των υποχρεώσεων μεταξύ εργασιακού και προσωπικού βίου.

Μεγαλύτερο διάλειμμα για μεσημεριανό: Η επέκταση της ώρας του διαλείμματος για μεσημεριανό μπορεί να αποθαρρύνει τα ανθυγιεινά σνακ και το «πρόχειρο» φαγητό. Σε σχετική έρευνα διαπιστώθηκε ότι σχεδόν τα τρία τέταρτα των εργαζομένων δηλώνουν ότι τρώνε ανθυγιεινά σνακ, τσιπς, καραμέλες κ.λπ. κατά την εργασία τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Το 27% είπε ότι έτρωγε τρεις ή περισσότερες φορές εβδομαδιαίως. Ο επαρκής χρόνος μπορεί επίσης να ενθαρρύνει την ηρεμία ή δραστηριότητες που σχετίζονται με αυτήν όπως ένας σύντομος περίπατος.

Σύμβουλος Υγείας: Παρέχοντας στο ανθρώπινο δυναμικό έναν εμπειρογνώμονα στον οποίο να μπορεί να απευθυνθεί προσωπικά για θέματα που σχετίζονται με την περίθαλψη, τα προγράμματα υγείας κ.ά. απομακρύνει σημαντικές ευθύνες και οι εργαζόμενοι μπορεί να αφοσιωθούν περισσότερο στη δουλειά τους.

Προγράμματα βοήθειας εργαζομένων: Συνήθως προσφέρονται από το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού, στο πλαίσιο των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των προσωπικών ζητήματα που επηρεάζουν την απόδοση των εργαζομένων και την παραγωγικότητά τους. Τα ζητήματα που αντιμετωπίζονται μέσω αυτών των προγραμμάτων ποικίλουν και μπορεί να ξεκινούν από διάφορες καταχρήσεις και να καταλήγουν σε σοβαρά οικογενειακά προβλήματα. Σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 50 εταιρείες, τα προγράμματα υποστήριξης εργαζομένων βοήθησαν στη μείωση των αδικαιολόγητων απουσιών κατά 21%, στη μείωση των τραυματισμών στο χώρο εργασίας κατά 17% και την αύξηση της παραγωγικότητας κατά 14%.

Δραστηριότητες: Η άσκηση και οι τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του στρες. Μάλιστα σχετική μελέτη δείχνει ότι η φυσική δραστηριότητα στη δουλειά βελτιώνει την απόδοση. Μαθήματα διαχείρισης άγχους: Προγραμματισμένα σεμινάρια που ενημερώνουν τους εργαζομένους σχετικά με τις πηγές του στρες, τις επιπτώσεις του στην υγεία αλλά και πως μπορούν να μειώσουν το άγχος μπορεί να αποδειχθούν εξόχως αποτελεσματικά αν συνοδεύονται από πρακτικές τεχνικές διαχείρισης του τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να εφαρμόσουν στην εργασία τους.

Ομάδες υποστήριξης: Το στρες μπορεί να μετριαστεί όταν οι εργαζόμενοι μοιράζονται τις ανησυχίες τους για θέματα εργασίας, κρίσεις που περνούν στη ζωή τους, οικογενειακά ζητήματα κ.ά. Αυτές οι ομάδες υποστήριξης μπορεί να συναντιόνται σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα και να περιλαμβάνουν εργαζομένους από όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες.

Επιπτώσεις
Τα συμπτώματα του στρες μπορεί να επηρεάσουν το σώμα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου. Το να είναι κάποιος σε θέση να αναγνωρίσει τα κοινά συμπτώματα άγχους ίσως αποτελεί μια καλή αρχή για τη διαχείρισή του. Το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότατα προβλήματα υγείας, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιακές παθήσεις, η παχυσαρκία και ο διαβήτης.

Viewpoint
Πως το HR μπορεί να «μειώσει» το στρες

Μαρία Φραντζικινάκη, Human Resources Manager, Amanresorts – Amanzoe

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, η μεγάλη αύξηση της ανεργίας σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση έχουν οδηγήσει σε ιδιαίτερα έντονους ρυθμούς εργασίας, ανταγωνιστικές συνθήκες στο εργασιακό περιβάλλον και πίεση χρόνου. Λόγω των συνθηκών αυτών, το εργασιακό στρες αναγνωρίζεται ως μια από τις σημαντικότερες μορφές στρες που απασχολεί σήμερα τις κοινωνίες. Η εργασία είναι για πολλούς ανθρώπους πρώτη προτεραιότητα, αφού αποτελεί το μέσο μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης αλλά και δείκτη εξέλιξής και ανάπτυξης τους.

Πρωτίστως η ανασφάλεια που μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος μέσα στο εργασιακό του περιβάλλον, οι οικονομικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει, οι υψηλές απαιτήσεις χωρίς ανταμοιβή, το αρνητικό κλίμα στο περιβάλλον εργασίας, καθώς και μια μονότονη εργασία χωρίς προοπτική και εξέλιξη αποτελούν παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος, που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Η αυξανόμενη έλλειψη κατάλληλων συνθηκών εργασίας για τη μείωση του εργασιακού stress αποδεικνύεται επιζήμια όχι μόνο για το άτομο αλλά και για τις επιχειρήσεις. Κάποιες από τις χαρακτηριστικές εκδηλώσεις του εργασιακού άγχους που κοστίζουν σημαντικά στην επιχείρηση είναι τα ατυχήματα στο χώρο εργασίας, οι συχνές απουσίες και οι βιαστικές αποφάσεις, οι οποίες συχνά αποδεικνύονται λανθασμένες. Επίσης, οι εργαζόμενοι με υψηλά επίπεδα στρες παρουσιάζουν προβλήματα επικοινωνίας με τους συναδέλφους τους, τα οποία έχουν επίδραση στην παραγωγικότητα ολόκληρης της ομάδας.

Ο ρόλος του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού είναι καταλυτικός στην αντιμετώπιση του εργασιακού στρες, αφού μέσω συγκεκριμένων πολιτικών και πρακτικών μπορεί να υποστηρίξει τη διαμόρφωση ενός εργασιακού περιβάλλοντος που διακατέχεται από κλίμα εμπιστοσύνης, δικαιοσύνης, υποστήριξης, σεβασμού και ανοιχτής επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων. Κάποια από τα μέσα που μπορεί να προσφέρει το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού για την αντιμετώπιση του εργασιακού στρες είναι τα παρακάτω:

• Εκπαίδευση στελεχών που διοικούν ομάδες στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση εργασιακού στρες. Ένας επικεφαλής ομάδας, ο οποίος έχει ρεαλιστικές προσδοκίες από τους εργαζόμενους και μπορεί να παραμείνει ήρεμος σε στρεσογόνες συνθήκες εργασίας, μπορεί να διατηρήσει χαμηλά το επίπεδο άγχους εντός της ομάδας και να την καθοδηγήσει αποτελεσματικά.
• Πολιτικές που ευνοούν την ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.
• Αύξηση καναλιών επικοινωνίας και εφαρμογή πολιτικής ανοιχτής πόρτας. Η γνώση ότι τα στελέχη είναι προσβάσιμα και η εταιρεία θα σταθεί δίπλα στον εργαζόμενο μειώνει την αίσθηση ανασφάλειας και άγχους.
• Επιβράβευση της καλής απόδοσης, η οποία δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε χρήμα. Στόχος είναι ο εργαζόμενος να αισθάνεται ότι η προσπάθειά του αναγνωρίζεται.

Viewpoint «Λεπτές ισορροπίες»

Αναστασία Ασημακοπούλου Υπεύθυνη Ανθρώπινου Δυναμικού, ΦΑΡΜΑΝΕΛ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Α.Ε.

Η αντιμετώπιση των καθημερινών προκλήσεων στον εργασιακό χώρο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποκειμενική τους εκτίμηση και αξιολόγηση. Το ίδιο συμβαίνει και με το άγχος: Είναι υποκειμενική εμπειρία. Βεβαίως, η προσαρμογή στη διαδικασία αντιμετώπισης προβλημάτων ώστε να μην επηρεάζεται η καθημερινότητα, ή να μην μειώνεται η αποδοτικότητα, είναι κάτι που με το χρόνο, με την εξάσκηση και τη σωστή καθοδήγηση, μπορεί να βελτιωθεί.

Είναι γεγονός ότι βασική πηγή άγχους στις ημέρες μας, δεν είναι μόνο ο φόβος απώλειας της θέσης εργασίας. Είναι η αβεβαιότητα της επανένταξης στο ενεργό εργατικό δυναμικό. Το πιθανό εργασιακό αδιέξοδο, το οποίο όλοι σκεπτόμαστε, λίγο έως πολύ, μπορεί να επιβαρύνει την καθημερινότητα μας και ακολούθως την εργασιακή μας αποδοτικότητα. Αναπόφευκτα το άγχος υπάρχει και στον εργασιακό χώρο, αφού είναι σύμφυτο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και επακόλουθο της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Το σημείο επομένως, που πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας, είναι στην τήρηση ενός λεπτού σημείου ισορροπίας, το οποίο, όταν διαταράσσεται, μεταλλάσσει το άγχος από κίνητρο αποδοτικότητας (θετικό άγχος) σε τροχοπέδη εργατικότητας (αρνητικό άγχος).

Πιο συγκεκριμένα, όσοι είναι επιφορτισμένοι με τη διοίκηση ομάδων, σε συνεργασία με τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού, οφείλουν:

• Να σέβονται το χρόνο του συνεργάτη τους, εκτός εάν υπάρχει πραγματική ανάγκη, η μη έγκαιρη ανάθεση εργασιών επιβαρύνει την καθημερινότητα με αρνητικό άγχος. Απ’ την άλλη πλευρά, η προνοητικότητα και η μέριμνα για αποδοτικό σχεδιασμό, δίνουν κίνητρα, μειώνουν το αρνητικό άγχος και κρατούν τη συνοχή της ομάδας.
• Να αναλαμβάνουν την ευθύνη για το σύνολο των πράξεων της ομάδας τους, διευκολύνοντας τη λήψη αποφάσεων και ενισχύοντας την πρωτοβουλία.
• Να αναπτύσσουν τα κατάλληλα αντανακλαστικά ώστε να αναγνωρίζουν άμεσα καταστάσεις εκφοβισμού ή παρενόχλησης μεταξύ των μελών της ομάδας, οι οποίες καθιστούν τη λειτουργία της αντιπαραγωγική.
• Να επανεξετάζουν τις διαδικασίες που, εξαιτίας των περικοπών, ως αποτέλεσμα της κρίσης, άλλαξαν, ώστε να μην υπάρχει επικάλυψη ή και απουσία αρμοδιοτήτων. Επιπλέον, να μην διστάζουν να προτείνουν σεμινάρια επανεκπαίδευσης, αν κάποιος από την ομάδα ανέλαβε αρμοδιότητες αποχωρήσαντα.
• Να ενθαρρύνουν τον ειλικρινή διάλογο, είτε πρόκειται για επαγγελματικό, είτε για προσωπικό ζήτημα, φιλτράροντας στη συνέχεια οποιαδήποτε πληροφορία, αμφίδρομα προς την ιεραρχία.

Κλείνοντας, ας σημειωθεί ότι η παραπάνω προσέγγιση δεν διεκδικεί πληρότητα ακριβώς γιατί το άγχος είναι υποκειμενική εμπειρία. Επομένως, κάθε περίπτωση πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, με κατάλληλο σχεδιασμό, με ανθρώπινη συνεννόηση και τήρηση λεπτών ισορροπιών.

Viewpoint Καταπολεμώντας το στρες

Φαίη Γιάνναρου, Training & Development Advisor, European Commission

Ένα συνηθισμένο εργασιακό περιβάλλον στις μέρες μας περιλαμβάνει εντάσεις, συγκρούσεις, απομόνωση, υπερκόπωση. Λέξεις όπως πονοκέφαλος, ημικρανία, πιάσιμο, έχουν ενταχθεί στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Συμπτώματα που πλέον θεωρούνται δεδομένα. Αναλγητικά στα συρτάρια, καφές στο γραφείο, υπενθυμίσεις στον υπολογιστή και στο κινητό. Όλοι, εργοδότες και προσωπικό, σε μία προσπάθεια επιβίωσης, στις πιο δύσκολες συνθήκες, που όλοι καλούνται να κάνουν «περισσότερα με λιγότερα».

Ένας όμως από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για να επιτευχθεί αυτό είναι η φυσική υγεία των εργαζομένων. Το άγχος στην εργασία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην απόδοση των εργαζομένων. Συνήθη ψυχολογικά συμπτώματα που παρατηρούνται στο χώρο εργασίας είναι έλλειψη συγκέντρωσης, διαλείμματα μνήμης, σύγχυση, εκρήξεις οργής, κόπωση, πονοκέφαλοι, ζάλη, ταχυπαλμία. Όμως το άγχος έχει επιπτώσεις και στις εργασιακές σχέσεις: εσωστρέφεια, αίσθηση μοναξιάς, επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα.

Η λίστα είναι ατελείωτη. Τι σημαίνει όμως αυτό για μία επιχείρηση; Μείωση της παραγωγικότητας, απουσίες, συγκρούσεις, απολύσεις, κόστη αντικατάστασης του προσωπικού, εκπαίδευσης νέου προσωπικού, απώλεια εμπειρίας και τεχνογνωσίας. Το κλειδί είναι να μάθουμε να δουλεύουμε εξυπνότερα και όχι περισσότερο:

• Βελτιώνοντας τη λειτουργία των ομάδων εργασίας, την ενότητα και την υποστήριξη.
• Εντοπίζοντας τους παράγοντες που προκαλούν το άγχος.
• Βελτιώνοντας τις ροές εργασιών και την εσωτερική οργάνωση.

Σε μια εποχή που η τεχνολογία προσφέρει πολλά εργαλεία, είναι αναγκαίο να προχωράμε μπροστά και να βρίσκουμε εξυπνότερους τρόπους επικοινωνίας. Πολλές φορές μπορεί να κατηγορούνται οι άνθρωποι για μειωμένη απόδοση, ενώ το πρόβλημα οφείλεται στη ροή της εργασίας.

• Βελτιώνοντας την ηγεσία και το μάνατζμεντ της επιχείρησης. Η ηγεσία θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την εμπειρία και την τεχνογνωσία των ανθρώπων της για να προχωρήσει μπροστά. Άλλωστε είναι οι ίδιοι που γνωρίζουν τι λειτουργεί και τι όχι.
• Βελτιώνοντας τις συνθήκες εργασίας. Μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Φαγητό, διαλείμματα, ήρεμο περιβάλλον εργασίας, υποστήριξη.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η επιχείρηση είναι οι άνθρωποι και ο ρόλος της Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού είναι σημαντικότερος από ποτέ. Το άγχος είναι, από τη στιγμή που πρωτο-εμφανίστηκε ο άνθρωπος στη Γη, ένας μηχανισμός εγρήγορσης. Υπάρχει ένα επίπεδο ιδανικό, που αν το αναγνωρίσουμε και το ελέγξουμε, μπορούμε να το εκτονώσουμε μέσα από αυξημένα κίνητρα και δημιουργική δράση. Έτσι, μπορούμε να το μετατρέψουμε σε μία θετική δύναμη που μας δίνει ενέργεια.