Στις 11 Ιουλίου 2010, σίγησαν (επιτέλους) οι βουβουζέλες. Η νίκη της Ισπανίας επιβεβαίωσε την πρόβλεψη του Πολ, του χταποδιού-μέντιουμ (που πέθανε πρόσφατα) και το Mundial 2010 πέρασε στην (ποδοσφαιρική) ιστορία. Πώς όμως συνδέεται ένας ποδοσφαιρικός αγώνας με θέματα HR;

Μια ποδοσφαιρική ομάδα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Αντίστοιχα, η ομάδα των εργαζομένων μιας εταιρείας έχει περισσότερα κοινά, από όσα νομίζουμε (ή ίσως και ποτέ να μη μας πέρασε από το μυαλό), με τους ποδοσφαιριστές. Άλλωστε, η κοινωνική ψυχολογία έχει μελετήσει το σχηματισμό και τη δυναμική της ομάδας και μάλλον δεν έχει προβεί σε διάκριση ανάμεσα στα μέλη ομάδων ΠΑΕ και στις ομάδες ΑΕ, ΟΕ, ΕΠΕ και άλλων σχετικών αρκτικόλεξων.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η ομοιότητα του ποδοσφαίρου με μια εταιρεία φαίνεται πριν ακόμη αρχίσει το παιχνίδι. Δεν το πιστεύετε; Σκεφθείτε ότι είσαστε στο γήπεδο της αγαπημένης σας ομάδας. Ενώ οι παίκτες έχουν παραταχθεί στον αγωνιστικό χώρο, βλέπετε τη σύνθεση στα μάτριξ του γηπέδου και διαπιστώνετε ότι το αστέρι της ομάδας είναι πάλι στον πάγκο με πολιτικά! Αγχωμένοι γυρίζετε στο διπλανό σας και ακούτε ότι το αστέρι
α. νιώθει ανεξήγητους πόνους στη μέση
β. χτύπησε ελαφρά στην τελευταία προπόνηση
γ. παραπονέθηκε το πρωί για ελαφριά ζαλάδα στο γιατρό της ομάδας.

Όλα αυτά σίγουρα κάποιον θυμίζουν στους αναγνώστες αυτού του άρθρου. Πόσοι από εσάς δεν έχετε στην ομάδα σας μέλος, που συχνά-πυκνά απουσιάζει με αναρρωτική άδεια; Ανάλογα με την ανεκτικότητα της επιχείρησης και την ύπαρξη ή όχι οργανωμένου HR στον οργανισμό, οι αναρρωτικές μπορεί να είναι εκτός από συχνές και πολυήμερες. Όπως ακριβώς και οι απουσίες των ποδοσφαιριστών.

Ας αρχίσει όμως το ματς!
Ο διαιτητής σφυρίζει για πρώτη φορά και τα μέλη της ομάδας ξεδιπλώνουν τις αρετές τους. Η ανάπτυξη στο ποδόσφαιρο, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι απλή. Ο τερματοφύλακας δίνει τη μπάλα στο πλάγιο μπακ. Το πλάγιο μπακ δίνει τη μπάλα στα χαφ, τα οποία με τη σειρά τους προσπαθούν να τη μεταβιβάσουν στους επιθετικούς, για να σκοράρουν και να γίνουν όλοι μαζί ένα κουβάρι στο κόρνερ. Μια γραμμή παραγωγής σε εργοστάσιο αυτοκινήτων έχει 100 φορές δυσκολότερα προβλήματα κατανόησης για το τι ακριβώς συμβαίνει σε κάθε στάδιο.

Αν όμως τα πράγματα είναι τόσο απλά, πώς εξηγείται το φαινόμενο του «τροχονόμου»; Και εννοώ φυσικά τον παίκτη, που σηκώνοντας συνήθως το δεξί του χέρι σαν να θέλει να σταματήσει την κίνηση στη Σταδίου, ζητά εμφατικά (και αγχωτικά για το συμπαίκτη) του τη μπάλα. «Εγώ εγώ!» φωνάζει με τη γλώσσα του σώματος, και πολλές φορές και με τη γλώσσα του στόματος. Μήπως σας θυμίζει κάποιον;

Σε κάθε εταιρεία, στην ομάδα των εργαζομένων, υπάρχει κάποιος, ο οποίος θεωρεί ότι εκείνος έχει επωμιστεί τη βαριά ευθύνη οργάνωσης της δουλειάς, καθώς ούτε οι συνάδελφοί του ούτε οι προϊστάμενοι γνωρίζουν τι πρέπει να  πράξουν. Είναι ο τύπος που θα πάει ο ίδιος ακόμη και στο φωτοτυπικό γκρινιάζοντας παράλληλα ότι «αν δεν ήταν αυτός εκεί μέσα, ούτε μια φωτοτυπία δεν θα μπορούσε να βγει».

Είναι ο τύπος που εκνευρισμένος λέει στη γραμματέα «φέρτα εδώ παιδί μου αυτά, θα τα κάνω εγώ». Και όπως στο ποδόσφαιρο, ο παίκτης που σηκώνει συνεχώς το χέρι ζητώντας τη μπάλα, όταν τελικά την πάρει, δεν ξέρει τι να την κάνει και τελικά την χάνει, έτσι και ο τύπος στην εταιρεία, έχει χρεώσει το λογιστήριο τουλάχιστον 50 φωτοτυπίες μέχρι να καταλάβει πώς δουλεύει το μηχάνημα.

Ας συνεχίσουμε όμως τον αγώνα. Έχουμε φτάσει πια στο δεύτερο ημίχρονο και ενώ το παιχνίδι δεν ήταν δα και κανένας μαραθώνιος, βλέπουμε ξαφνικά έναν παίκτη να κάνει νόημα με τα χέρια στον προπονητή του «αλλαγή». Αυτό το νόημα συνοδεύεται συνήθως και από μορφασμό πόνου, που σε κάνει να πιστεύεις ότι αυτός ο άνθρωπος μόλις ανέβηκε το Έβερεστ, τοποθετημένο πάνω στο Κιλιμάντζαρο και αν δεν βγει μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, σίγουρα πρέπει να μπει μέσα το φορείο και μάσκες οξυγόνου.

Αν καταφύγουμε στις λειτουργίες της μνήμης μας, όλο και κάποιο συνάδελφο θα θυμηθούμε, ο οποίος διαμαρτύρεται για τη μεγάλη κούραση που τον διακατέχει, η οποία δεν αντιστοιχεί απαραίτητα στο έργο, που έχει αναλάβει. Κάποιον συνάδελφο που η πρώτη του κίνηση κάθε πρωί είναι ένα ποδοσφαιρικό «αλλάξτε με, δεν αντέχω» και η πρώτη του φράση ο εκνευριστικός ελληνικός νεολογισμός «δεν υπάρχει», εννοώντας τον όγκο της δουλειάς που του έχει (και) σήμερα ανατεθεί.

Ήττα με 0-3 στην έδρα μας
Ας επιστρέψουμε στο ποδόσφαιρο. Το παιχνίδι έχει τελειώσει και η ομάδα μας, σε μια πολύ άτυχη στιγμή της, ηττήθηκε στην έδρα της 0 – 3 από ομάδα υποδεέστερου βεληνεκούς. Σχεδόν αμέσως στα αθλητικά sites, αργότερα στα κανάλια και την άλλη μέρα στις εφημερίδες, διαβάζουμε ότι ο πρόεδρος της ομάδας, που απουσίαζε στο εξωτερικό, «ενημερώθηκε λεπτομερώς» και απείλησε ότι «θα πάρει κεφάλια».

Η ενημέρωση γίνεται συνήθως από έναν από τους αρχαιότερους παίχτες στην ομάδα που με τα χρόνια έχει αποκτήσει ένα ιδιότυπο status quo, αποτελώντας τον σύνδεσμο του προέδρου της ΠΑΕ με τους υπόλοιπους παίκτες και τους δημοσιογράφους. Η λέξη «σύνδεσμος» είναι μάλλον ευφημισμός, αφού ο συγκεκριμένος άνθρωπος φροντίζει για την ενημέρωση του προέδρου για τα τεκταινόμενα εντός των αποδυτηρίων, αλλά πολλές φορές και για αυτή των αθλητικογράφων.

Περνώντας στις εταιρείες, θα δούμε ότι υπάρχει κάποιος συνάδελφος, ο οποίος είναι πάντα στο πλευρό του προέδρου, για να τον συμβουλεύσει (ή μάλλον να του λέει αυτά που ο πρόεδρος θέλει να ακούει), να συμφωνεί πάντα μαζί του και ταυτόχρονα, να προβαίνει σε ανεπίσημη «αξιολόγηση» του προσωπικού. Ο ίδιος είναι πάντα πολύ φιλικός με όλους τους συναδέλφους και πρόθυμος, να βοηθήσει σε θέματα επαγγελματικά και προσωπικά.

Αφού αναφέραμε τον πρόεδρο, ας πούμε 2-3 πράγματα και για αυτόν! Εδώ, συναντάμε δύο τύπους. Από τη μία μεριά, ο πρόεδρος που θέλει να φαίνεται, επιλέγει πληθωρικές εμφανίσεις, επιστρατεύοντας ακόμη και πούρο, ενώ από την άλλη η εναλλακτική επιλογή είναι η ήσυχη εμφάνιση (ο προσηνής, χαμογελαστός και πάντα φιλικός πρόεδρος).

Έτσι και σε μια εταιρεία, ο πρόεδρος μπορεί να επιλέξει πανάκριβο ντύσιμο (σε σημείο πρόκλησης για το υπόλοιπο προσωπικό) και υπεροπτική συμπεριφορά. Δεύτερη περίπτωση, είναι ο πρόεδρος με το απλό ντύσιμο και την ευγενική συμπεριφορά. Ένας τύπος τόσο αθόρυβος, που κάποιος επισκέπτης στην εταιρεία, ίσως να μην τον αναγνωρίσει ως τον επικεφαλής του οργανισμού.

Φυσικά, οι ομοιότητες του HR με το ποδόσφαιρο δεν σταματούν εδώ. Και δεν θα μπορούσαν να μη σταματούν, καθώς το ποδόσφαιρο δεν είναι παρά καθρέφτης της κοινωνίας. Εν κατακλείδι όμως, τι θα μπορούσε να διδαχθεί μια εταιρεία από το ποδόσφαιρο; Την αίσθηση και την αντίληψη ότι και «οι ήττες είναι στο πρόγραμμα». Στο ποδόσφαιρο, δεν γίνεται να κερδίζεις πάντα, κάτι που αντιλαμβάνονται οι ποδοσφαιριστές, οι προπονητές, οι πρόεδροι και οι φίλαθλοι.

Έτσι λοιπόν, και στις εταιρείες, μια ήττα, ένα στραβοπάτημα, δεν πρέπει να φέρνει την καταστροφή. Αρκεί, όπως και στο ποδόσφαιρο, η εταιρεία να έχει καλή απόδοση, σύμπνοια μεταξύ των μελών της και όραμα.