Το μήνυμα του Gary Hamel είναι σαφέστατο. Συνεχής Διοικητική Καινοτομία. Νέες ιδέες. Καινοτόμες απόψεις και ανατροπές. Με τρόπους που να καθιστούν την Καινοτομία ένα διαρκές αναταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Στο ερώτημα «Τι ακριβώς δίνει ώθηση στη μακροπρόθεσμη επιχειρηματική επιτυχία σήμερα;», ο Καθηγητής Gary Hamel απαντά χωρίς δισταγμό και με κατηγορηματικό τρόπο: Δεν είναι η λειτουργική υπεροχή της επιχείρησης και τα νέα επιχειρησιακά μοντέλα. Είναι η Διοικητική Καινοτομία.
Στο δεύτερο εξίσου σημαντικό ερώτημα «Ποιος διοικεί την επιχείρησή σας;», απαντά πάλι απόλυτα και κατηγορηματικά: Δεν είναι ο CEO, ούτε η διοικητική ομάδα, ούτε όλοι εμείς που μπορεί να ανήκουμε στη μεσαία διοικητική βαθμίδα. Η επιχείρησή σας διοικείται, μας λέει ο Καθηγητής Gary Hamel, από μια μικρή ελίτ αποθανόντων θεωρητικών και επαγγελματιών, οι οποίοι έθεσαν τις αρχές και τις βάσεις του Σύγχρονου Management τα τελευταία εκατό χρόνια.
Είναι τα δικά τους θεωρητικά σχήματα και οι Εδραιωμένες Καλύτερες Πρακτικές που καθορίζουν, ακόμα και σήμερα τους τρόπους οργάνωσης, διοίκησης, στρατηγικής και τις διαδικασίες διαχείρισης των πόρων, της σύνταξη των προϋπολογισμών, της κινητοποίησης του προσωπικού και της αντιμετώπισης των κρίσεων.
Γι’ αυτό, συνεχίζει, η Τέχνη της Διοίκησης, το Management δηλαδή, ελάχιστα διαφέρει από επιχείρηση σε επιχείρηση, υπάρχει παντού η ίδια διοικητική ιεραρχία, τα ίδια συστήματα ελέγχου, η ίδια αντίληψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής και γι’ αυτό οι CEO μεταπηδούν με ευκολία από τη μία επιχείρηση στην άλλη.
Υπάρχει, μας πληροφορεί στην ομιλία του ο Gary Hamel, μια θρησκευτική προσήλωση στο παρελθόν, μια λατρεία του παρελθόντος και της ιστορίας και μια κατά βάση εσφαλμένη υπόθεση ότι το μέλλον είναι συνέχεια και επανάληψη του παρελθόντος. Δεν είναι όμως οι κανόνες στην Τέχνη της Διοίκησης ούτε προκαθορισμένοι, ούτε σταθεροί μέσα στο χρόνο, όπως συμβαίνει π.χ. στην Επιστήμη της Φυσικής. Είναι, τουναντίον, οι κανόνες ευάλωτοι, ευμετάβλητοι και προσωρινοί. Επηρεάζονται από τις κοινωνικές διεργασίες, τις οικονομικές κρίσεις και τις πολιτικές αλλαγές. Η πρόσφατη Χρηματοπιστωτική Κρίση π.χ. θα επηρεάσει τους τρόπους και το περιεχόμενο των αποφάσεων από τώρα και στο εξής, για να μιλήσουμε για κάτι που μας αφορά όλους άμεσα.
Χρειάζεται Ανατροπή στον Τρόπο Σκέψης
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ανατροπή που προτείνει ο Gary Hamel με την πρότασή του για τη Διοικητική Καινοτομία. Την οποία βασίζει σε αλλαγές στους τρόπους παρακίνησης και δέσμευσης των στελεχών και των εργαζομένων, στη συμπεριφορά της ηγεσίας, στη δημιουργία επιχειρησιακών προγραμμάτων και στην προετοιμασία του μέλλοντος.
Δεν είναι τυχαίο και συμπτωματικό υποστηρίζει, ότι ενώ στην Τεχνολογία υπήρξαν πρόοδοι και ορόσημα όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, οι οπτικές ίνες, το κινητό τηλέφωνο, το διαδίκτυο κ.ά., στην Τέχνη της Διοίκησης δεν υπήρξαν επαναστατικά βήματα και ανατροπές. Η εξέλιξη παραμένει μια βραδέως κινούμενη διαδικασία. Που μοιάζει να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής μας, να χάνει τις ευκαιρίες ανανέωσης και να ενεργεί εκ των υστέρων. Ενώ έπρεπε να προηγείται, να πρωτοπορεί, να σχεδιάζει και όχι να διαπιστώνει και να διορθώνει.
Γι’ αυτό ο Gary Hamel στέλνει το μεγάλο μήνυμα. Ξεχάστε τις μέχρι σήμερα Best Practices. Because they Are not the Best. Δεν είναι τόσο ευέλικτες και τόσο καινοτόμες. Δε διαρκούν μέσα στο χρόνο. Γιατί ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει με μεγάλες ταχύτητες. Έναν κόσμο που μεταβάλλεται συνεχώς και σε όλη του την έκταση.
Οι Βέλτιστες Πρακτικές από τη φύση τους εκφράζουν την εποχή τους και περιέχουν καθιερωμένους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς. Είναι κατάλληλες για τις συνθήκες που επικρατούν και γίνονται σταδιακά κυρίαρχες γραφειοκρατίες. Δεν προηγούνται και δεν ηγούνται των εξελίξεων. Παραμένουν αμετάβλητες, περιμένοντας τις επόμενες Βέλτιστες Πρακτικές. Δεν αποτελούν πρωτοπορία και δε φέρνουν το μέλλον στο παρόν.
Το μήνυμά του είναι σαφέστατο. Συνεχής Διοικητική Καινοτομία. Νέες ιδέες. Καινοτόμες απόψεις και ανατροπές. Με τρόπους που να καθιστούν την Καινοτομία ένα διαρκές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Στη συνέχεια, επεξεργάζεται αυτού του είδους την Καινοτομία στην Τέχνη της Διοίκησης. Μπαίνει στην ουσία με παραδείγματα και προσομοιώσεις περιπτώσεων.
Θεμελιώνει την άποψη της ριζοσπαστικής (radical) και της συστημικής (systemic) Καινοτομίας. Μας παρουσιάζει τρεις χρυσούς κανόνες: Πρώτος, το μέλλον δε συνάγεται εκ του παρελθόντος, δεν είναι επανάληψη του παρελθόντος. Δεύτερος, η επιτυχία δεν ήταν ποτέ τόσο εύθραυστη όσο σήμερα. Τρίτος, σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο η ελαστικότητα, η προσαρμοστικότητα, η ευκαμψία, αυτό που αγγλικά λέγεται resilience είναι το ύστατο πλεονέκτημα.
Κρατάμε τις λέξεις κλειδιά. Διοικητική Καινοτομία. Καινοτομία στην Τέχνη της Διοίκησης. Συνεχής και διαρκής Καινοτομία στην ίδια αυτή Τέχνη. Καινοτομία με ελαστικότητα, προσαρμοστικότητα, διαρκή έμπνευση και διαρκή διάγνωση, γνώση και μάθηση.
Τι κάνουμε στη Χώρα μας
Η χώρα μας δεν παραμένει αμέτοχη σε αυτά τα μηνύματα που στέλνει με το δυνατό του τρόπο ο Καθηγητής Gary Hamel. Σε πανεπιστημιακό επίπεδο παρουσιάστηκαν πάντα οι προχωρημένες Πρακτικές και Τεχνικές του Management. Όπως και σήμερα, όπου πολλοί από εμάς τους καθηγητές και γνωρίζουμε τις απόψεις του Hamel και τις παρουσιάζουμε στα φοιτητικά ακροατήρια μαζί με άλλες. Σε πρακτικό επίπεδο, το επιστημονικό Management εισέρχεται στο πεδίο των ελληνικών επιχειρήσεων μέσω των θυγατρικών εταιρειών μεγάλων πολυεθνικών της Ευρώπης και της Αμερικής τη δεκαετία του ’50 και του ’60. Οι ελληνικές βιομηχανίες, οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι τράπεζες μεταξύ άλλων, πρωτοστάτησαν στην εισαγωγή σύγχρονων αντιλήψεων στο Management, το Marketing, τις Πωλήσεις, τον Έλεγχο και τα Οικονομικά Συστήματα. Κοντά τους και πολλές Δημόσιες Επιχειρήσεις όπως η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, η COSMOTE, τα Ελληνικά Πετρέλαια τα τελευταία χρόνια, εισήλθαν στο ΧΑΑ και εφάρμοσαν Συστήματα Εταιρικής Διακυβέρνησης με ακρίβεια και σχολαστικότητα.
Όλα αυτά μας είναι χρήσιμα σε μια περίοδο σαν τη σημερινή, όπου η οξύτατη Χρηματοπιστωτική Κρίση στις παγκόσμιες αγορές και την πραγματική οικονομία οδηγεί σε αναθεώρηση των κανόνων και των Πρακτικών του Management, όπως τα γνωρίσαμε μέχρι σήμερα.
Με αυτή την έννοια, οι απόψεις του Gary Hamel είναι πολύτιμες και χρειάζονται επεξεργασία και εξειδίκευση. Βαδίζουμε σήμερα σε μια νέα σχέση πολιτείας και αγοράς, επιχειρήσεων και κράτους που πρέπει να οικοδομηθεί με προσοχή χωρίς τις υπερβολές του παρελθόντος.
Η νέα σχέση πολιτείας και αγοράς, κράτους και επιχειρήσεων χρειάζονται τη Διοικητική Καινοτομία στις διαστάσεις που έβαλε σε αυτό το συνέδριο ο Καθηγητής Gary Hamel.