Από το 1999 μέχρι το 2004, η εξέλιξη του web στην τρέχουσα μορφή του, δημιούργησε ένα αξεπέραστο τεχνολογικό ορόσημο, καθώς περισσότεροι από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, αξιοποιούν το οικοσύστημα τεχνολογιών του web μέχρι και για το 80% του χρόνου τους. Μπορεί αυτή η κατάσταση να γίνει καλύτερη;

Τρεις κινητήριες δυνάμεις έδωσαν τη μεγαλύτερη ώθηση στην εξέλιξη της τεχνολογίας Web. Οι κινητές συσκευές, τα κοινωνικά δίκτυα και το cloud. Το 2007, η εμφάνιση του iPhone 7 στην αγορά, ανάγκασε πολλούς κατασκευαστές υπηρεσιών web να χωρέσουν τις σελίδες τους σε μια οθόνη μικρότερη των 5 ιντσών. Παράλληλα, οι επισκέπτες του Internet διαπίστωσαν ότι θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στις αγαπημένες τους σελίδες 24 ώρες την ημέρα από παντού, ενώ μέχρι τότε, έπρεπε να επιστρέψουν σπίτι ή να πάνε στο γραφείο για να χρησιμοποιήσουν μια dial up σύνδεση.

Στη συνέχεια, το MySpace και αργότερα το Facebook, δημιούργησαν ένα περιβάλλον, όπου οι επισκέπτες δεν ήταν μόνο παρατηρητές και αναγνώστες, αλλά μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους και να προσθέσουν το δικό τους περιεχόμενο με μεγάλη ευκολία. Τέλος, η εξέλιξη της τεχνολογίας cloud, έδωσε στους οργανισμούς τη δυνατότητα να έχουν παρουσία στο web, χωρίς να έχουν τεχνολογικές υποδομές στην κατοχή τους. Τι θα μπορούσε άραγε να προστεθεί σε ένα τόσο πλούσιο, ήδη, οικοσύστημα;

ΤΟ WEB 3.0 Ή ΑΛΛΙΩΣ SEMANTIC WEB
Η βαρύτητα του Tim Berners-Lee, δημιουργού του Web, ήταν αρχικά αρκετή, για να προσδώσει στη νέα μορφή του Web, την ονομασία Semantic Web. Ωστόσο, το marketing δεν έμεινε ευχαριστημένο από αυτήν και έτσι σήμερα, αναφερόμαστε συχνότερα στην επόμενη γενιά του Web ως Web 3.0.
Ανεξαρτήτως ονόματος, το όραμα του δημιουργού του Web είναι μια νέα γενιά τεχνολογίας, η οποία θα οδηγήσει σε περισσότερο ανοιχτά δίκτυα, απαλλαγμένα από την ανάγκη διαχείρισης και εποπτείας τρίτων. Σε αυτήν τη νέα γενιά Web, οι τεχνολογίες που αναμένεται να έχουν πρωταγωνιστικούς ρόλους είναι οι edge computing, decentralised data networks και artificial intelligence.

Κάθε μια από αυτές είναι και μια μικρή επανάσταση. Η τεχνολογία edge computing μεταφέρει την ισχύ των επεξεργαστών και την αντίληψη των ψηφιακών αισθητήρων στα ακρότερα άκρα του δικτύου, όπως η κινητή μας συσκευή ή ένα μικροσκοπικό ηλεκτρονικό κύκλωμα που είναι θαμμένο στο έδαφος και μετράει θερμοκρασία και υγρασία. Μέχρι και πριν το edge computing, τεράστιες ποσότητες δεδομένων, για την ακρίβεια 160 φορές μεγαλύτερες σε σχέση με το 2010, μεταφέρονταν από το σημείο που παράγονταν σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας στεγασμένες σε data centers. Η τεχνολογία edge έχει στόχο να μειώσει αυτές τις ροές, αναθέτοντας στα απομακρυσμένα ψηφιακά άκρα, ένα κομμάτι του ρόλου που είχαν μέχρι τώρα οι κεντρικές μονάδες επεξεργασίας.

Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας από εμάς θα συμβιώνει, πλέον, με μια ή περισσότερες συσκευές που «σκέφτονται» περισσότερο από ότι έκαναν μέχρι πρόσφατα. Οπότε, άνθρωποι και μηχανές γίνονται μικρές μονάδες του Web με έναν πιο ενεργό ρόλο, ο οποίος συχνά απαιτεί τη συμβίωσή τους. Η συμβίωση αυτή στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, μπορεί να σημαίνει και την ενσωμάτωση μηχανών μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Η διαδεδομένη χρήση των wearables είναι, πρακτικά, ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΩΣ ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΟ ΠΡΟΪΟΝ
Υπάρχουν δισεκατομμύρια πηγές παραγωγής δεδομένων ή ίσως να έχουν γίνει ήδη τρισεκατομμύρια. Η χρήση των κινητών συσκευών σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων, μετέτρεψε εμάς τους ίδιους, σε παραγωγούς ψηφιακών δεδομένων. Σήμερα, παράγουμε δεδομένα με τα posts σε κοινωνικά δίκτυα, με τους παλμούς της καρδιάς μας, τα βήματα που κάνουμε, τη θερμοκρασία του σώματός μας και τον τρόπο που αναπνέουμε στον ύπνο μας. Παράλληλα, παράγουμε δεδομένα με αισθητήρες που μας ανήκουν, όπως ο θερμοστάτης στο σπίτι μας, το υγρόμετρο που έχουμε τοποθετήσει στον κήπο μας και τις εντολές που δίνουμε για να ενεργοποιηθούν διάφορες ψηφιακές συσκευές.

Είναι δεδομένο, ότι τα δεδομένα αυτά μας ανήκουν προσωρινά, όμως τα διαθέτουμε δωρεάν, αφενός γιατί έτσι εκπαιδευτήκαμε και αφετέρου γιατί δεν υπάρχει κάποιο εμπορικό κανάλι μέσω του οποίου θα μπορούσαμε να τα πουλήσουμε. Ένα Amazon προσωπικών δεδομένων, για παράδειγμα. Τα decentralised data networks, μεταξύ άλλων, έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν αυτήν την κατάσταση, κάνοντας τα δεδομένα περισσότερο πολύτιμα για εμάς και πιο ακριβά για τους οργανισμούς που τα χρησιμοποιούν. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να φανταστούμε ότι το brainstorming θα είναι στο μέλλον, μια δεξαμενή από ψηφιοποιημένες ιδέες, στις οποίες οι οργανισμοί θα μπορούν να έχουν πρόσβαση μόνο μετά από τη συγκατάθεσή μας και να μας αμείβουν αν τελικά, αγοράσουν κάποια από αυτές.

Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΩΣ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΤΗΣ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Η διαχείριση και αξιολόγηση των τεράστιων ποσοτήτων πληροφορίας που δημιουργούν το Web 3.0, είναι αδύνατο να υλοποιηθεί χωρίς την τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, η οποία καθόλου τυχαία δεν αναδύθηκε μαζί με τις τεχνολογίες που προαναφέραμε. Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης είναι σαν ένα κουτί, του οποίου, συχνά, δεν γνωρίζουμε τους μηχανισμούς στο εσωτερικό του. Το κουτί αυτό έχει μια είσοδο από όπου εισέρχεται η ακατέργαστη πληροφορία και μια έξοδο από όπου εξέρχεται η κατεργασμένη πληροφορία.

Στα παραπάνω παραδείγματα, το κουτί αυτό θα μπορούσε να επιλέξει ποια είναι τα χρήσιμα δεδομένα που χρειάζεται να φτάσουν από τα «άκρα» του δικτύου στον κεντρικό «εγκέφαλο» ή να επιλέξει ποια είναι η αξία της ιδέας που θέλουμε να διαπραγματευτούμε σε ένα χρηματιστήριο ιδεών. Πολλές από τις λειτουργίες του κουτιού γίνονται, ήδη, με μεγαλύτερη ταχύτητα και περισσότερο αξιόπιστα, σε σχέση με αυτό που θα μπορούσε να πετύχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Οπότε, μοιραία, κάποια κουτιά θα αντικαταστήσουν εργαζόμενους ή θα συμπληρώσουν τις δεξιότητές τους.

Στην εποχή του Web 3.0, η συνεργασία ανάμεσα σε ανθρώπους και μηχανές δεν θα είναι κάτι διακριτό, όπως σήμερα. Η επικοινωνία με ένα chat bot, μας δίνει ένα πρώτο δείγμα αυτής της κατάστασης. Αν ο οργανισμός δεν ήθελε να μας αποκαλύψει ότι μιλάμε με μια τεχνητή νοημοσύνη, θα υπήρχαν αρκετές περιπτώσεις που δεν θα μπορούσαμε να το διακρίνουμε. Όσο η εξέλιξη του Web 3.0 προχωρά, τεχνολογίες, όπως τα δισδιάστατα ή τρισδιάστατα avatar που θα υλοποιούνται στο γνωστό μας σύμπαν ή σε κάποιο ψηφιακό (metaverse), θα κάνουν τη διάκριση ανάμεσα σε άνθρωπο και μηχανή, δυσκολότερη. Σενάρια, όπως αυτά των ταινιών “HER” και “Blade Runner” δεν ανήκουν, πλέον, στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.

Πρόκειται για μια αλλαγή με τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις και επομένως, επιπτώσεις και στον τομέα της εργασίας. Θεωρητικά, οι μηχανές είναι πιο διατεθειμένες να συνεργαστούν μαζί μας από όσο το αντίθετο. Άλλωστε, εκείνες είναι υποχρεωμένες να το κάνουν, ενώ εμείς όχι. Και δεν μιλάμε για την αντίσταση του χειριστή ενός υπολογιστή απέναντι στα μηχανικά προβλήματα που, συχνά, προκύπτουν στο δεύτερο, αλλά για την αντίσταση απέναντι σε μια συνθετική ψηφιακή μορφή, η οποία στο επόμενο meeting θα μπορούσε να «απειλήσει» τη θέση μας στην εταιρεία, συγκρίνοντας τη δική της αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα με τη δική μας. Πώς αισθάνεται, άραγε, ένας γιατρός που σε δέκα διαγνώσεις καρκίνου έχει κάνει 5 λάθη, ενώ ένας αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης έχει κάνει μόνο 3;

ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ
Μέχρι τώρα στις τεχνολογικές εξελίξεις, οι δημιουργοί της τεχνολογίας δεν ένιωθαν την ανάγκη για διαβούλευση. Για παράδειγμα, μια εταιρεία που κατασκευάζει επεξεργαστές, δεν θεώρησε ποτέ ότι πρέπει να μας ρωτήσει αν θέλουμε να κατασκευάσει έναν γρηγορότερο επεξεργαστή από αυτόν που κατασκεύασε την περασμένη χρονιά.

Ορθή θα λέγαμε αυτή η πολιτική, γιατί οι καταναλωτές και οι αγοραστές θα καθόριζαν, τελικά, αν ήταν σωστή η επιλογή της εταιρείας. Η διαφορά με τις τεχνολογίες που προαναφέραμε, είναι ότι δεν τις αγοράζουμε, αλλά κατά κάποιον τρόπο, μας επιβάλλονται. Και ενώ κάτι που έχουμε αγοράσει, αν τελικά, δεν μας κάνει, έχουμε την επιλογή να το αφήσουμε στην άκρη ή να το πετάξουμε, οι τεχνολογίες που δημιουργούν το οικοσύστημα του Web 3.0 τρυπώνουν τόσο βαθιά μέσα στη καθημερινότητά μας και τη σκέψη μας, που από ένα σημείο και μετά είναι αδύνατο να τις βάλουμε στην άκρη.