Όπως είναι κοινά αποδεκτό, στα προσωπικά δεδομένα περιλαμβάνεται τόσο ο ήχος, όσο και η εικόνα, εφόσον αναφέρονται σε υποκείμενο δεδομένων και το προσδιορίζουν άμεσα ή έμμεσα.
Υπεύθυνοι επεξεργασίας του αρχείου μπορεί να είναι εξίσου φυσικά και νομικά πρόσωπα, σύμφωνα πάντα με τις διατάξεις των άρθρων 71 και 922 ΑΚ.
Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει, ήδη, κρίνει ότι σχηματίζεται αρχείο προσωπικών δεδομένων εικόνας, έστω και προσωρινό, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 3 Ν.2472/97.
Ειδικότερα, το άρθρο αυτό ορίζει ότι: «1. Οι διατάξεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται στην εν όλω ή εν μέρει αυτοματοποιημένη επεξεργασία, καθώς και στη μη αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο. 2. Οι διατάξεις του παρόντος νόμου δεν εφαρμόζονται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η οποία πραγματοποιείται από φυσικό πρόσωπο για την άσκηση δραστηριοτήτων αποκλειστικά προσωπικών ή οικιακών».
Βιντεοσκόπηση προσωπικών αντικειμένων
Θα πρέπει, γενικότερα, να σημειωθεί ότι η σωματική έρευνα στον εργαζόμενο, καθώς και η έρευνα στα προσωπικά του αντικείμενα είναι νόμιμη, μόνο όταν είναι αιτιολογημένη και όταν γίνεται με τρόπο που δεν προσβάλλει την προσωπικότητα και την αξιοπρέπειά του. Υπ’ αυτή την έννοια, σε περιπτώσεις έρευνας για τη στοιχειοθέτηση της τέλεσης ποινικού αδικήματος στο χώρο εργασίας, η δημιουργία αρχείου μέσω βιντεοσκόπησης που να απεικονίζει τα ευρήματα έρευνας σε προσωπικά αντικείμενα εργαζομένων, ώστε να χρησιμοποιηθεί αργότερα ως αποδεικτικό μέσο είναι νόμιμη. Τούτο ισχύει, όμως, όχι μόνο αν γίνεται για σκοπό νόμιμο, αλλά και με τρόπο θεμιτό και νόμιμο, όπως επιτάσσει το άρθρο 4 παρ. 1 εδ. α’ και β’ Ν. 2472/97.
Χαρακτηριστική είναι μια σχετικά πρόσφατη υπόθεση που διαχειρίστηκε η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (βλ. την απόφαση αρ. 52/07), όπου διοικητής νοσοκομείου βιντεοσκόπησε τα προσωπικά αντικείμενα τριών από τις τραπεζοκόμους, καθώς υποπτευόταν την κλοπή τροφίμων που ανήκαν στο νομικό πρόσωπο. Ο σκοπός του συγκεκριμένου διοικητή για τη δημιουργία του προσωρινού αρχείου ήταν εκ πρώτης όψεως νόμιμος, γιατί η ιδιότητά του ως του κατ’ εξοχήν οργάνου της διοίκησης του νοσοκομείου επέβαλε στον ίδιο να προστατεύει την περιουσία του έναντι κλοπών και υπεξαιρέσεων από τους εργαζόμενους σ’ αυτό.
Μέθοδος συλλογής προσωπικών δεδομένων
Ωστόσο, ο εν λόγω διοικητής, προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντα του νομικού προσώπου, δεν επέδειξε τη δέουσα προσοχή ως προς τον τρόπο συλλογής και επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, με συνέπεια να υπερβεί το μέτρο και την αρχή της αναλογικότητας, προσβάλλοντας καίρια τα προσωπικά δεδομένα τους.
Συγκεκριμένα, ο παράνομος χαρακτήρας της βιντεοσκόπησης δε στοιχειοθετήθηκε μόνο από τη λεκτική και σωματική βία που συνόδευσε τη λήψη των επίμαχων εικόνων, αλλά επιτάθηκε και από το γεγονός ότι τα αντικείμενα της βιντεοσκόπησης ήταν άμεσα καταναλώσιμα τρόφιμα που ανήκαν μεν στο νοσοκομείο, αλλά, αν δεν καταναλώνονταν από τους ασθενείς του νοσοκομείου, απαγορευόταν να τους ξαναδοθούν. Αδιάφορο, ως προς την κρίση του παρανόμου της βιντεοσκόπησης, ήταν το ζήτημα ότι ίσχυαν αυστηρές διατάξεις για την αποκομιδή των τροφίμων στα απορρίμματα. Επομένως, κατ’ ουσίαν, η περιουσία του νοσοκομείου παρά την ενδεχόμενη τέλεση του ποινικού αδικήματος της κλοπής στην πράξη δε μειωνόταν.
Με βάση τα παραπάνω, ο διοικητής θα μπορούσε να είχε καταφύγει αρχικά σε ηπιότερα μέσα, προτού προβεί στην επεισοδιακή βιντεοσκόπηση, η οποία κατά την καταγγελία των εργαζομένων συνοδεύτηκε και από λεκτική και σωματική βία. Ακόμη περισσότερο, ο διοικητής θα μπορούσε κάλλιστα τη συγκεκριμένη ημέρα, αν είχε υποψίες διάπραξης του ποινικού αδικήματος της κλοπής από τις τραπεζοκόμους, να είχε ειδοποιήσει τις αρμόδιες διωκτικές αρχές, προκειμένου εκείνες, ως κατ’ εξοχήν αρμόδιες και τηρώντας τις σχετικές ποινικές δικονομικές εγγυήσεις, να προβούν σε έρευνα στα προσωπικά αντικείμενα των υπόπτων εργαζομένων.