Με τη νέα οδηγία της Ε.Ε. για την αύξηση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας στης 65 ώρες, το work-life balance μπαίνει σε άλλη διάσταση. Για την ακρίβεια, η αναφορά στη life θα γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη.

Υιοθετήθηκε, με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων στο Λουξεμβούργο, η νέα οδηγία αναφορικά με το χρόνο εργασίας των εργαζομένων στις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η οδηγία θα επιτρέπει την αύξηση των ωρών εργασίας από 48 ώρες που είναι το ανώτατο όριο σήμερα, στις 60-65 ή και περισσότερες την εβδομάδα.

Πιο συγκεκριμένα, παρέχεται στον εργοδότη το διευθυντικό δικαίωμα να καλεί κατ’ ιδίαν το μισθωτό για να συνάψει μαζί του ατομική σύμβαση εργασίας. Έτσι, το ανώτατο όριο για τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας, εάν ο κάθε εργαζόμενος μεμονωμένα συμφωνεί στο νέο εργασιακό καθεστώς κάνοντας χρήση της ρήτρας αυτοεξαίρεσης (οpt – out), θα παύει να είναι το 48ώρο.

Αυτοεξαίρεση (opt out)
Η πρακτική της αυτοεξαίρεσης (opt out) ίσχυε έως σήμερα αποκλειστικά στο νησί της Μεγάλης Βρετανίας. Για να τεθεί σε ισχύ το opt – out πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις: α) πρώτα απ’ όλα, να συμφωνήσει ο εργαζόμενος, με την υπογραφή του, εντός του πρώτου μήνα από την πρόσληψή του, β) να μην τίθεται ζήτημα κυρώσεων από την μεριά του εργοδότη, εφόσον δε δεχτεί το νέο καθεστώς ο εργαζόμενος ή θελήσει να αποχωρήσει από το νέο καθεστώς και γ) οι εργοδότες να διατηρούν ξεχωριστά μητρώα για τους εργαζόμενους που κάνουν χρήση του opt – out.

Ο ανώτατος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας όσων εργαζομένων κάνουν χρήση του opt-out, δε θα μπορεί να υπερβαίνει με την ατομική σύμβαση τις 60 ώρες, εκτός κι αν υπάρχει διαφορετική συμφωνία ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους. Επίσης, ο ανώτατος εβδομαδιαίος χρόνος δεν μπορεί να υπερβεί τις 65 ώρες, εφόσον ο ανενεργός χρόνος των εργαζομένων, που κάνουν χρήση της αυτοεξαίρεσης, υπολογίζεται ως κανονικός χρόνος εργασίας. Η κάλυψη προστατεύει όλους τους εργαζόμενους που απασχολήθηκαν έως και 10 εβδομάδες σε έναν εργοδότη ( Καθημερινή 15/06/08).

Η οδηγία, η οποία υιοθετήθηκε με την αποχή της Ελλάδας και άλλων τεσσάρων χωρών της Ε.Ε. (Βέλγιο, Ουγγαρία, Ισπανία και Κύπρος), έπειτα από συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο και αφού πάρει την τελική της μορφή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα τεθεί σε ισχύ τους επόμενους μήνες. Το χρονικό περιθώριο ενσωμάτωσής της στο εθνικό δίκαιο θα είναι ένα με δύο έτη.

Ποιότητα ζωής
Όπως έχουμε εντοπίσει σε μία σειρά ερευνών που έχει παρουσιάσει και το HR Professional, βασική προτεραιότητα όλο και περισσότερων εργαζομένων είναι η εύρεση ελεύθερου χρόνου για την προσωπική τους ζωή. Το work-life balance σε πολλές περιπτώσεις συγκεντρώνει υψηλότερα ποσοστά προτίμησης, ακόμα και έναντι υψηλότερων αμοιβών.

Mία ακόμη έρευνα που διεξήχθη πριν λίγους μήνες από τη συμβουλευτική εταιρεία Watson Wyatt Heissmann, σε δείγμα περίπου 8.500 εργαζομένων γερμανικών επιχειρήσεων, επικεντρώθηκε στις παροχές που προσδοκούν από τους εργοδότες τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα κάθε είδους οικονομικά οφέλη βρέθηκαν χαμηλά στις προτιμήσεις των εργαζομένων. Ειδικότερα, το κινητό τηλέφωνο επιλέγει ένας στους τέσσερις και το Blackberry μόνο ένας στους 10. Και ο κατάλογος περιέχει και άλλα υλικά αγαθά που δε συγκεντρώνουν υψηλές προτιμήσεις, όπως για παράδειγμα ένα ακριβό αυτοκίνητο.

Από την άλλη, μεριά με βάση άλλα στοιχεία, οι αμοιβές των ανώτατων στελεχών των μεγάλων γερμανικών επιχειρήσεων αυξάνονται ιλιγγιωδώς, σε σχέση με τον μέσο μισθό των Γερμανών εργαζομένων. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας DΑΧ, για παράδειγμα, είχε το 2007 συνολικές ετήσιες αποδοχές 44 φορές μεγαλύτερες από τις μέσες ετήσιες αποδοχές των εργαζομένων στην εταιρεία.

Πέρα όμως από τις υλικές απολαβές και το κατά πόσο τις κυνηγούν μάνατζερ και εργαζόμενοι, σύμφωνα με μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας, η εργασία για περισσότερες από 50 ώρες την εβδομάδα αυξάνει το στρες και την κούραση, οδηγεί σε διαταραχές στον ύπνο και, μακροπρόθεσμα, προκαλεί καρδιαγγειακές και διανοητικές παθήσεις. Έρευνα του National Institute of Mental Health των Η.Π.Α. αποκαλύπτει πως το 50% των ανθρώπων που εργάζονται περισσότερο από 48 ώρες την εβδομάδα, εμφανίζουν συμπτώματα υπερκόπωσης που επηρεάζουν τη σεξουαλική τους ζωή, ενώ έως και το 30% από αυτούς εμφανίζουν ψυχολογικά προβλήματα.

Πλήρης αδυναμία
Ειδικά για το χρόνο εργασίας, το σημαντικό που φέρνει η νέα οδηγία δεν είναι μόνο η απασχόληση έως και 65 ώρες την εβδομάδα, η οποία φυσικά μπορεί να είναι και προσωπική επιλογή του κάθε εργαζόμενου, όσο η δυνατότητα που διαθέτει για να αρνηθεί μία τέτοια διευθέτηση, εφόσον τεθεί από τον εργοδότη του. Όπως δηλώνει ο Ραούλ Ριέσκο, γενικός διευθυντής Εργασίας της Ισπανίας, «Η ιδιωτική διαπραγμάτευση μεταξύ επιχείρησης και εργαζομένου, την οποία προβλέπει η νέα οδηγία, δεν είναι μια σχέση ίσου προς ίσο. Ο εργαζόμενος βρίσκεται σε πλήρη αδυναμία». Ας συνυπολογίσει κανείς σε αυτό και τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας για να έχει μια πιο αντιπροσωπευτική εικόνα.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα μηνύματα που λαμβάνει ο ευρωπαίος εργαζόμενος είναι αντιφατικά. Από τη μία ακούει για την ανάγκη προώθησης περισσοτέρων και πιο καινοτόμων προγραμμάτων work-life balance, τα οποία εκτός από καλύτερη ποιότητα προσωπικής ζωής θα τον καταστήσουν και πιο παραγωγικό, και από την άλλη καλείται να δουλέψει με ωράρια που αν παραπέμπουν σε κάποιον αιώνα σίγουρα αυτός δεν είναι ο 21ος.

Επίσης, το επιχείρημα αναφορικά με την αύξηση της παραγωγικότητας φαίνεται να χάνει και τα τελευταία δείγματα πειστικότητας του. Με βάση τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα εργαζόμαστε 42,7 ώρες, 43,6 στο Μεξικό και 48,5 ώρες την εβδομάδα στη Νότια Κορέα, ενώ στην Ολλανδία και στη Δανία 37 ώρες. Με μια μικρή υποσημείωση για την Νότια Κορέα οι άλλες δύο χώρες, όπως και πολλές άλλες, δεν είναι και από τις πλέον παραγωγικές, επειδή αποφάσισαν να ξοδεύουν πολλές ώρες στη δουλειά. Ως γνωστόν, άλλοι είναι οι παράγοντες που συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας τον 21ο αιώνα (τεχνολογία, εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων, καινοτομία κ.ά.).

Δεν έχει πλάκα
Η διαδρομή από το σπίτι στη δουλειά και από τη δουλειά πάλι πίσω στο σπίτι υπάρχει κίνδυνος να γίνει όχι μόνο κυρίαρχη, αλλά και η μοναδική. Και αποκτάει χειρότερες διαστάσεις στην περίπτωση της χώρας μας, όπου ένα μεγάλο μέρος από τις δουλειές που προσφέρονται είναι κακοπληρωμένες, δίχως επαγγελματική εξέλιξη, με συνεχείς αλλαγές αντικειμένου εργασίας και χωρίς προοπτικές.

Η νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κατάργηση της 48ωρης εβδομάδας εργασίας μπορεί να τροποποιηθεί σε επιμέρους ζητήματα, όμως αναμένεται να διαμορφώσει καθοριστικά το μελλοντικό εργασιακό χάρτη. Και επειδή το μέλλον ανήκει σε μεγάλο βαθμό στη νέα γενιά -η οποία συν τοις άλλοις είναι και γενιά των 700 ευρώ- δεν είναι διόλου απίθανο όταν θα τους απαριθμούνται τα πλεονεκτήματα του work-life balance από τα τμήματα HR, προκειμένου να τους δελεάσουν και να τους προσελκύσουν στην επιχείρήση τους, η πρώτη σκέψη τους να είναι: «Χμμμ, κακόγουστο αστείο. Τα άλλα με τον Τοτό έχουν τουλάχιστον πλάκα».