Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η αγορά εργασίας στη χώρα μας περιλαμβάνει πολλά επαγγέλματα που δε χαρακτηρίζονται από επαγγελματική ταυτότητα, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατό να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά. Αυτό εμφανίζεται, πιο έντονα, σ’ επιστήμες όπου το αντικείμενό τους είναι πιο συνδυαστικό και σύνθετο, χωρίς να φαίνονται άμεσα τα μετρήσιμα αποτελέσματά τους.

Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού (ΔΑΔ), τα τελευταία χρόνια, έχει κάνει σημαντικά βήματα στην εισαγωγή άλλων πρακτικών επιστημών (στατιστικής, ψυχομετρίας κ.ά.), ώστε να γίνει πιο αντιληπτή στις επιχειρηματικές μονάδες και στους εργαζόμενους. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια ν’ αυξηθεί η αντικειμενικότητα και η διαφάνεια των μεθόδων-εργαλείων (επιλογής, αξιολόγησης, ανάπτυξης, εκπαίδευσης κ.τ.λ.) προκειμένου ν’ αποφευχθούν οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και η υποκειμενικότητα του παρελθόντος, του παρόντος και, αναπόφευκτα, του μέλλοντος.

Σημασία, όμως, δεν έχει μόνο ν’ αναπτυχθεί η επιστήμη του HR, αλλά πρέπει και όσοι επιθυμούν να ασχοληθούν ουσιαστικά μ’ αυτήν, να δραστηριοποιηθούν, με σκοπό να διαφυλάξουν και να ενισχύσουν την αξία της.

Παρακολουθώντας ένα διεθνές συνέδριο για το HR άκουσα έκπληκτος από το στόμα γενικού διευθυντή «μεγάλης» εταιρείας ν’ απαντάει σ’ ερώτηση ακροατή σχετικά με το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι νέοι επαγγελματίες φεύγουν για το εξωτερικό προκειμένου να βρουν πιο πρόσφορο έδαφος για να προωθήσουν την καριέρα τους.

Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι οι νέοι εργαζόμενοι θα πρέπει να συμβιβαστούν με τα 700 ευρώ και με τις βραδύκαυστες προοπτικές που υπάρχουν στην χώρα μας, όσον αφορά στην εξέλιξη της καριέρας τους. Σε αντιπαράθεση αυτής της κυρίαρχης λογικής, που πολύ φοβάμαι ότι χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων, θα παραθέσω τ’ αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε γνωστό blog για το HR, η οποία αποτυπώνει (με ένα συνολικό ποσοστό 69%) την αισιοδοξία για το μέλλον του επαγγέλματος του HR στη Ελλάδα.

Μερικά ρητορικά (;) ερωτήματα
Συνεχίζοντας, θα ήθελα ν’ αναφερθώ σε πιο πρακτικές καταστάσεις – προβληματισμούς έλλειψης επαγγελματικής ταυτότητας HR και πώς αυτές μπορούν να μεταβληθούν με τις κατάλληλες επιλογές και κατευθύνσεις. Βέβαια, εδώ θα ήθελα να τονίσω τη διπλή ευθύνη για αυτές τις ανεπιθύμητες καταστάσεις, τόσο των εργαζομένων, όσο και των διοικήσεων των οργανισμών.

  • Πόσες φορές έχετε συναντήσει μια αγγελία για θέση HR στην οποία δεν απαιτείται σχετική επιστημονική ειδίκευση;
  • Πόσες φορές σας έχει απασχολήσει η διαφορά ενός απλού υπαλλήλου γραφείου από έναν επαγγελματία HR;
  • Πόσες φορές έχετε συνατήσει θέσεις εργασίας HR, στις οποίες υπάρχει αναντιστοιχία της περιγραφής θέσης με την πραγματικότητα;
  • Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί, σαν επαγγελματίας HR, ποιο είναι το διαφαινόμενο μονοπάτι καριέρας σας, στην εταιρεία που εργάζεστε ή και έξω απ’ αυτή;
  • Πόσες φορές σας έχουν δώσει επαγγελματική κάρτα (HR), μ’ έναν γενικό τίτλο που πιθανόν να μην αντιλαμβάνεστε το διακριτό ρόλο του (π.χ. HR coordinator, HR supervisor, HR generalist, HR specialist, HR executive, HR consultant, HR analyst, HR assistant κ.ά.);
  • Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί, γιατί χρησιμοποιούμε όχι και τόσο αντικειμενικά εργαλεία – μεθόδους στην εργασία μας, ενώ υπάρχουν άλλα διαθέσιμα, πολύ πιο αντικειμενικά (π.χ.. μόνο συνέντευξη στην επιλογή υποψηφίων, μόνο αξιολόγηση υφισταμένων και όχι προϊσταμένων – 360ο feedback, αξιολόγηση κεντρικής τάσης κ.ά.);
  • Πόσες φορές επιθυμείτε να παρευρεθείτε σε μια ημερίδα, σ’ ένα σεμινάριο σχετικό με το HR και κανείς από τους υπάρχοντες φορείς δεν εμφανίζεται επαρκής στην ικανοποίηση αυτής της ανάγκης;
  • Πόσες φορές έχετε σκεφθεί, γιατί δεν υπάρχει ένας σύλλογος – σύνδεσμος φοιτητών, αποφοίτων, επαγγελματιών, ακαδημαϊκών HR με, ουσιαστικά, ενεργή δράση και πρωτοβουλία;
  • Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί, γιατί το οικονομικό επιμελητήριο εστιάζει, κυρίως, στην εξασφάλιση επαγγελματικών δικαιωμάτων των λογιστών – φοροτεχνικών, χωρίς ν’ αναδεικνύει και άλλα οικονομικά επαγγέλματα (βλ. HR);
  • Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί, γιατί υπάρχει μόνο ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης HR (στο ΟΠΑ) που προσφέρεται από ελληνικό πανεπιστήμιο, δίχως δεύτερη επιλογή και με ποια κριτήρια επιλέγονται οι συμμετέχοντες;
  • Πόσες φορές έχετε αναρωτηθεί αν αξίζει ν’ ασχοληθείτε επαγγελματικά με την επιστήμη του HR, όταν επαγγέλματα όπως των μηχανικών ή των πωλητών φαίνονται να έχουν καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και αποδοτικότερη αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους;
  • Πόσες φορές αναρωτηθήκατε τι πρέπει να κάνετε για ν’ αποκτήσετε επαγγελματική ταυτότητα HR;

Ένας επαγγελματίας HR θα πρέπει, λογικά, να έχει βρει απαντήσεις- διεξόδους σε όλα τα παραπάνω ζητήματα και σε ακόμη περισσότερα, εφόσον έχει αποφασίσει ν’ ασχοληθεί με το HR, διαφορετικά κινδυνεύει να μπλεχθεί στα δίχτυα της ομογενοποίησης και της πολτοποίησης της επαγγελματικής του αξιοπρέπειας.

Πώς δραστηριοποιείται η διοίκηση;
Από την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει ν’ αναδειχθεί και ο ρόλος που διαδραματίζει η διοίκηση ενός οργανισμού στην αξιοποίηση της δυναμικής του HR και ο τρόπος που διοικεί το ανθρώπινο δυναμικό της. Δε φθάνει μόνο να ισχυριζόμαστε ότι αγαπάμε το ανθρώπινο δυναμικό μας, πρέπει να το πιστεύουμε, να το υποστηρίζουμε και να το αναπτύσσουμε.

Η στρατηγική θέση της ΔΑΔ στη διοίκηση του οργανισμού φαίνεται ξεκάθαρα από το πώς επηρεάζουν τα business units και οι διευθύνσεις, τις αποφάσεις της ΔΑΔ. Η οργάνωση, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των πολιτικών – πρακτικών που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό μιας εταιρείας πρέπει να διατηρούν συμβουλευτικό χαρακτήρα, προκειμένου να βελτιώνεται η εργασιακή απόδοση των επιχειρηματικών τμημάτων, χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει ότι όλες οι αποφάσεις HR θα πρέπει, απαραίτητα, να έχουν την έγκριση των διευθύνσεων των επιχειρηματικών μονάδων.

Συμπερασματικά, οι διοικήσεις των οργανισμών θα πρέπει να ενισχύουν την πρωτοβουλία και την καινοτομία των ειδικών – επαγγελματιών του HR, μέσα στον ίδιο τον οργανισμό.

Το HR, στη χώρα μας, έχει ανάγκη από αισιόδοξα μηνύματα, ώστε να ξεφύγει από την κριτική που του ασκείται (δικαιολογημένα κάποιες φορές) και από την παρατεταμένη καθυστέρηση της ανάπτυξής του, σε σχέση με τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο επιχειρηματικό και επιστημονικό κόσμο.

Γι’ αυτό το λόγο, θα ήθελα να επικροτήσω ενέργειες όπως οι παρακάτω, οι οποίες δείχνουν τον δρόμο της βελτίωσης τόσο της ουσίας όσο και της εικόνας του HR, ενώ παράλληλα βοηθούν τους επαγγελματίες του χώρου, ώστε ν’ αποκτήσουν, επιτέλους, αξιοπρεπή επαγγελματική ταυτότητα:

  • Την προσπάθεια των υπευθύνων του μεταπτυχιακού προγράμματος HR, στο ΟΠΑ, ν’ αποκτήσουν πιστοποιήσεις ποιότητας EFQM (οι οποίες ελπίζω να συνοδευθούν και από την ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας του προγράμματος).
  • Την προσπάθεια φοιτητών και αποφοίτων του μεταπτυχιακού προγράμματος HR, στο ΟΠΑ, να επανιδρύσουν και να ενεργοποιήσουν τον σύλλογο αποφοίτων (και όχι μόνο) – HR Society.
  • Την προσπάθεια του Great Place to Work Institute ν’ αναδείξει και να προβάλλει επιχειρήσεις με εξαιρετικό εργασιακό περιβάλλον.
  • Τη δημιουργία επιστημονικών blogs HR (π.χ. hrm-in-greece.blogspot.com/), groups HR (π.χ. www.linkedin.com/groups?gid=43350&trk=hb_side_g) και web sites (π.χ. www.cipd.co.uk/default.cipd), που φιλοξενούν φρέσκες ιδέες και έρευνες γύρω από το HR.
  • Την έκδοση του περιοδικού HR Professional.
  • Την προσπάθεια ελάχιστων επιχειρήσεων και κυρίως μεμονωμένων επαγγελματιών της ΔΑΔ να δώσουν, πραγματική αξία στους εργαζόμενούς τους …. και άλλα που πιθανόν να μου διαφεύγουν, αλλά οφείλουμε ν’ αναδείξουμε με την ενεργή στάση και συμμετοχή μας.

Συνολικά, θα μπορούσε κανείς ν’ αναρωτηθεί αν αξίζει ν΄ ασχολείται με την επιστήμη του HR ή απλώς πρόκειται γι’ άλλη μια θεωρητική κατεύθυνση (όπως κατηγορείται πολύ συχνά) που δεν προσθέτει αξία ούτε στον άνθρωπο ούτε στον τον οργανισμό, προκειμένου να πετύχουν, αμφότεροι, τους στόχους τους. Η απάντηση νομίζω είναι απλή και προκύπτει από τον παρακάτω ορισμό:

Management (HR) είναι η αποτελεσματική διοίκηση των ανθρώπινων πόρων, προκειμένου να μετουσιωθεί η βελτιωμένη εργασιακή απόδοση και ικανοποίηση σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τον εκάστοτε οργανισμό.

«Έμαθα τόσα πράγματα από εσάς τους ανθρώπους…Έμαθα πως ο άνθρωπος δικαιούται να κοιτά τον άλλον από ψηλά μόνο όταν πρέπει να τον βοηθήσει να σηκωθεί…».
«Είναι, απλά, στο χέρι μας να το κάνουμε πράξη και να μην εξασθενούμε, από μόνοι μας, τις ανεξάντλητες  δυνάμεις  μας…».
Gabriel Garcia Marques

Καλή δύναμη σε όσους το πιστεύουν αληθινά…