Το πώς αντιμετωπίζει ο καθένας τις προκλήσεις της πανδημίας και τις δύσκολες καταστάσεις γενικότερα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα αλλά και να καθορίσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους.

Η διαχείριση αλλαγών ή δύσκολων καταστάσεων είναι αναπόφευκτο μέρος του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος αλλά και της ζωής μας ευρύτερα. Όλοι έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με αντίστοιχες εμπειρίες και προκλήσεις, άλλοτε απλές και άλλοτε πιο περίπλοκες. Υπάρχει «μυστική συνταγή» για την αντιμετώπισή τους; Η απάντηση είναι πως υπάρχει και βρίσκεται στον όρο resilience.

Τι εννοούμε ως «Resilience»;
Παρόλο που η ελληνική γλώσσα είναι σημειολογικά και γλωσσολογικά ιδιαίτερα πλούσια, δεν υπάρχει μια ακριβής μονολεκτική μετάφραση του αγγλικού αυτού όρου. Όσοι είναι σε θέση να κρατήσουν την ψυχραιμία τους, έχουν αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν resilience (ανθεκτικότητα), δηλαδή την ικανότητα να αντιμετωπίζουν ψύχραιμα και επιτυχώς τις όποιες δυσκολίες. Μπορούν να χρησιμοποιούν τις δεξιότητες και τις δυνάμεις τους για να ανακάμπτουν και να αντιμετωπίζουν επιτυχώς προβλήματα και προκλήσεις. Η ανθεκτικότητα δεν εξαλείφει το άγχος, ούτε διαγράφει τις δυσκολίες της ζωής, δίνει όμως στους ανθρώπους τη δύναμη να ξεπερνούν τις αντιξοότητες και να προχωρούν. Ακόμη και σε εντελώς ακραίες καταστάσεις, οι ανθεκτικοί άνθρωποι είναι σε θέση να βρουν τη δύναμη όχι απλά να επιβιώνουν, αλλά και να ευημερούν.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Σε μερικά άτομα η ανθεκτικότητα φαίνεται να είναι έμφυτη, ωστόσο έρευνες αποδεικνύουν ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι απλώς μια εγγενής τάση. Παρόλο που οι άνθρωποι διαφέρουν διαμετρικά ως προς τους τρόπους αντιμετώπισης ενδεχόμενων κρίσεων, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της ανθεκτικότητας, τα οποία είναι κοινά σε όλους και μάλιστα μπορούν να αναπτυχθούν.

Τα κυριότερα είναι:

  • Κατανόηση της πραγματικότητας: Οι ανθεκτικοί άνθρωποι έχουν επίγνωση της πραγματικής τους κατάστασης, κατανοούν τις δικές τους συναισθηματικές αντιδράσεις αλλά και τη συμπεριφορά των γύρω τους.
  • Αποδοχή ότι οι αποτυχίες είναι μέρος της ζωής: Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ανθεκτικότητας είναι η αντίληψη ότι η ζωή είναι γεμάτη προκλήσεις. Αν και δεν μπορούμε να αποφύγουμε πολλές από τις δυσκολίες, οφείλουμε να παραμένουμε ευέλικτοι και έτοιμοι να προσαρμοστούμε σε κάθε αλλαγή.
  • Υπευθυνότητα και αλλαγή οπτικής: Οι ανθεκτικοί άνθρωποι τείνουν να έχουν αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν εσωτερική εστίαση ελέγχου – internal locus of control. Πιστεύουν ότι οι ενέργειες που αναλαμβάνουν θα επηρεάσουν την έκβαση των γεγονότων και αισθάνονται ότι έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν θετικά και να αντιμετωπίσουν τις καταστάσεις αλλά και το μέλλον τους.
  • Αναπτυγμένες δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων: Σε καταστάσεις κρίσης, πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν κοντόφθαλμη προσέγγιση και έτσι, αποτυγχάνουν να εντοπίσουν σημαντικές λεπτομέρειες ή να εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες. Από την άλλη, τα ανθεκτικά άτομα προσεγγίζουν τα ζητήματα ψύχραιμα και ορθολογικά και σκέφτονται επιτυχημένες εναλλακτικές.
  • Κοινωνικές επαφές και δικτύωση: Το να μιλάμε με συναδέλφους, φίλους και ειδικούς για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, μπορεί να είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποκτήσουμε άλλη προοπτική, να αναζητήσουμε νέες λύσεις ή απλά να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας.

Αντί Επιλόγου…
Όταν έρχεται κάποιος αντιμέτωπος με δύσκολες καταστάσεις και δισεπίλυτα προβλήματα στην εργασία του, συνηθίζω να λέω ότι πρέπει να χρησιμοποιεί την «εσωτερική του ζυγαριά» και να βάζει στον αντίποδα των δυσκολιών όλα τα δεδομένα που έχει συλλέξει με θετική προσέγγιση, ορθολογική μακροπρόθεσμη σκέψη και ψύχραιμο λογισμό. Μόνο τότε θα μπορέσει να βρει την ισορροπία του, που προκύπτει από την αλλαγή οπτικής και που είναι αναγκαία, για να υπερβεί το τώρα για χάρη του αύριο και να γίνει πραγματικά… resilient!