Κάθε εταιρεία έχει ανάγκη από συνεκτικές ομάδες που παρουσιάζουν υψηλό αίσθημα δέσμευσης τόσο στο στρατηγικό εταιρικό σκοπό, όσο και στους στόχους της εκάστοτε ομάδας. Η υψηλή απόδοση σε ατομικό, ομαδικό και εταιρικό επίπεδο αποτελεί αναγκαιότητα, με κυρίαρχο στοιχείο τη συμβολή των ομάδων στα εταιρικά αποτελέσματα. Η ενίσχυση των ομάδων μέσω προγραμμάτων team building θεωρείται λοιπόν, πιο επιτακτική από ποτέ.

Κάθε σύνολο αποτελείται από επιμέρους μονάδες, οι οποίες με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν και τις συγκλίνουσες δυνάμεις που ασκούν διαμορφώνουν την τελική πορεία και κατεύθυνση. Σε εταιρικό επίπεδο, ως σύνολο ορίζεται η ίδια η επιχείρηση, ενώ οι επιμέρους μονάδες αποτελούνται από τις αντίστοιχες ομάδες που έχουν διαμορφωθεί και λειτουργούν μέσα σε αυτήν. Με αυτό τον τρόπο τα τελικά αποτελέσματα που θα παρουσιάσει η επιχείρηση σε πρώτο χρόνο εξαρτώνται από την πορεία της κάθε ομάδας και στη συνέχεια από τον τρόπο που αλληλεπιδρούν και συμπληρώνουν η μία την άλλη.

Αναγνωρίζοντας, λοιπόν, τη βασική προτεραιότητα των εταιρειών, που δεν είναι άλλη από το να διατηρηθούν σε μία βιώσιμη και ίσως αναπτυξιακή τροχιά, η διαχείριση των ομάδων και η σωστή δημιουργία αυτών τείνουν να είναι η βασική προϋπόθεση, καθώς αποτελούν το δομικό λίθο μέσα σε ένα εταιρικό περιβάλλον. Η συγκρότησή τους, η συνεκτική δομή τους και ο στοχευμένος προσανατολισμός τους είναι ουσιαστικά χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να ενισχυθούν στο μέγιστο βαθμό μέσα από τα προγράμματα team building. Τα προγράμματα αυτά είναι εξόχως σημαντικά και μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ολόκληρης της εταιρείας, εφόσον χρησιμοποιηθούν με τον ορθότερο τρόπο. Άλλωστε, η ομαδική εργασία αποτελεί το βέλτιστο τρόπο συνδυασμού γνώσεων, ταλέντων, δεξιοτήτων και δημιουργικότητας για περισσότερο άμεσα και επιθυμητά αποτελέσματα.

Αναφορικά με τη σημασία της ομαδικής εργασίας για τις εταιρείες ο Μανούσος Μαροπάκης, Σύμβουλος Ανάπτυξης και ιδιοκτήτης της Maθisis Σύμβουλοι Ανάπτυξης αναφέρει χαρακτηριστικά «Στις εταιρείες υπάρχει η εξής αντίφαση: ενώ πολλοί οργανισμοί έχουν και υποστηρίζουν την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των στελεχών τους, παράλληλα ζητούν ομαδική εργασία. Όμως, στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον, με το πλήθος των πληροφοριών, την ταχύτητα των αλλαγών, την αλληλεξάρτηση στις οικονομίες σε μικρή ή και μεγάλη κλίμακα, η ομαδική εργασία, το “εμείς” είναι κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας. Οι μάγοι τελείωσαν στον προηγούμενο αιώνα» καταλήγει ο ίδιος.

«Μέσα από τα προγράμματα Team Building και την ενίσχυση της δεξιότητας εργασίας σε ομάδες, τα στελέχη προσανατολίζονται περισσότερο στο συλλογικό αποτέλεσμα και λιγότερο στην ατομική αναγνώριση (individual recognition)» εξηγεί ο Αντώνιος Δάσκος, Managing Director, DOOR Greece Training & Consulting και συνεχίζει «Αυτή η προσέγγιση συμβάλει περισσότερο στην αύξηση πωλήσεων, τη μείωση κόστους, το χαμηλότερο turnover, την ελαχιστοποίηση συγκρούσεων καθώς και τη μείωση αδικαιολόγητων απουσιών». Για τον Θοδωρή Παπαγιάννη, General Manager της SUMMIT Change Facilitators Μονοπρόσωπη ΙΚΕ «Ο σύγχρονος οργανισμός απαιτεί εργαζόμενους με πρωτοβουλία και ισχυρή προσαρμοστικότητα, στην πραγματικότητα μικρούς entrepreneurs! Η σημασία της ομαδικής δουλειάς έγκειται στην ευθυγράμμιση συμπεριφορών και ενεργειών σε σχέση με τα προηγούμενα κριτήρια, καθώς θα αποτελέσει την ασφαλή πλατφόρμα για την υλοποίηση των αλλαγών που απαιτούνται».

Ομάδα
Η ύπαρξη ομάδων σε μία εταιρεία είναι αναγκαία, όμως μετατρέπεται σε αποδοτική όταν λαμβάνει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Με αυτό τον τρόπο προσδίδεται στην εταιρεία η δυνατότητα ανάπτυξης και ενεργής παρουσίας της στην αγορά. Σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον ισχυρές, δημιουργικές και συνεκτικές ομάδες αποτελούν κι αυτές με τη σειρά τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι ορισμοί της ομάδας είναι άπειροι, όμως οι περισσότεροι από αυτούς ξεκινάνε από μία κοινή παραδοχή, ότι ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό και ο κοινωνικός του βίος χαρακτηρίζεται από τη συμμετοχή του σε ομάδες. Θα μπορούσε κανείς να ορίσει τις ομάδες ως συγκέντρωση δύο ή περισσότερων ατόμων που αλληλενεργούν, έχοντας συνείδηση ότι αποτελούν ένα σύνολο μέσα στο οποίο αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους και καθήκοντα, έχοντας όμως κοινούς στόχους, κοινά κίνητρα και σκοπούς.

Ο Κurt Lewin σχετικά με τη δυναμική της ομάδας ανέφερε χαρακτηριστικά «μια ομάδα αποτελεί ένα δυναμικό σύνολο ατόμων βασισμένο στην αλληλεξάρτηση κι όχι στην ομοιότητα ανάμεσα στα άτομα», δίνοντας έμφαση στην αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα μέλη και θεωρώντας την ισχυρότερη από την αλληλόδραση. Τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία στα οποία στέκονται οι διάφοροι ορισμοί είναι ότι η ομάδα αποτελεί ένα σύστημα και παρουσιάζει τη δική του δομή και τις δικές του λειτουργίες, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι τα άτομα που τη συνθέτουν έχουν ιδιαίτερη προσωπικότητα, δεξιότητες, δυνατότητες και ανταποκρίνονται διαφορετικά στους στόχους και τις πρακτικές που εφαρμόζονται μέσα σε αυτές.

Χαρακτηριστικά των ομάδων
Οι ομάδες που δημιουργούνται εντός μίας εταιρείας διαφέρουν μεταξύ τους σε πολλά σημεία, όμως διατηρούν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία είναι κοινά για όλες, και τα οποία επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας, στην απόδοση και την αποτελεσματικότητα που τελικά αυτές παρουσιάζουν. Τα βασικά χαρακτηριστικά των ομάδων που συναντώνται σε κάθε περίπτωση είναι: Το μέγεθος της ομάδας: η συμμετοχή σε μεγάλες ομάδες δίνει στα άτομα που τις συνθέτουν, το αίσθημα της ανωνυμίας με αποτέλεσμα να μην νιώθουν υπεύθυνα σε πολλές περιπτώσεις για τις πράξεις και τις ενέργειές τους, ενώ αποποιούνται πιο εύκολα τις προσωπικές τους ευθύνες.

Επιπρόσθετα, διαθέτουν μεγαλύτερα αποθέματα ενέργειας όμως αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας ως προς το να τη διοχετεύσουν αποτελεσματικά. Αντίθετα, στις μικρότερες ομάδες, όπως αυτές που δημιουργούνται εντός μίας εταιρείας, τα μέλη τους είναι «εκτεθειμένα», ενώ οι πράξεις τους είναι αντιληπτές και τίθενται υπό την κρίση του συνόλου. Για τις ομάδες αυτές είναι περισσότερο εύκολο να διοχετεύσουν αποτελεσματικά την ενέργειά τους, καθώς υπάρχει μία αντιστρόφως ανάλογη σχέση ανάμεσα στο μέγεθος της ομάδας και στην αποτελεσματικότητα που τη χαρακτηρίζει.

Η δομή της ομάδας: η δομή της εκάστοτε ομάδας επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας και απόδοσης των μελών που τη συνθέτουν. Προσδιοριστικοί παράγοντες της δομής δεν είναι άλλοι από τους ρόλους που κατέχουν τα μέλη της, τις σχέσεις ιεραρχίας που διαμορφώνονται εντός της, αλλά και το είδος του επικοινωνιακού πλαισίου. Τέλος, ο βαθμός συνοχής που επιτυγχάνεται ορίζεται ως εξίσου σημαντικός παράγοντας.

Η συνοχή της ομάδας: η συνοχή προσδιορίζει το βαθμό συμμετοχής των μελών της στον κοινό στόχο και σκοπό που θέτουν αρχικά. Εξαρτάται από το βαθμό αποδοχής των κοινών κανόνων και στόχων, καθώς επίσης και από το βαθμό αλληλόδρασης των μελών της. Όσο μεγαλύτερη συνοχή παρουσιάζουν οι ομάδες, τόσο διευκολύνεται η μεταξύ τους επικοινωνία, η συμμετοχή, η κινητοποίηση και ασφαλώς οι επιδόσεις των μελών τους.

Οι κανόνες της ομάδας: οι κανόνες που ορίζονται σε μία ομάδα τείνουν να διέπουν τις σκέψεις και τις πράξεις των μελών της. Πρόκειται για τις στάσεις, τις αντιλήψεις αλλά και τις συμπεριφορές που είναι αποδεκτές από τα μέλη της, αλλά και από το ευρύτερο σύνολο. Ενώ ταυτόχρονα, ορίζουν και τις μη αποδεκτές συμπεριφορές και πράξεις των ατόμων από την ομάδα.

Εκτός όμως από τα κοινά χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν οι ομάδες στο σύνολό τους θα πρέπει να είναι εξίσου αποτελεσματικές και αποδοτικές. Για να θεωρείται μία ομάδα αποτελεσματική θα πρέπει τα άτομα που τη συνθέτουν σύμφωνα με τη Γωγώ Παπαδοπούλου, Σύμβουλο Ανάπτυξης και Εκπαίδευσης, GPSeminars, να χαρακτηρίζονται από κοινό όραμα, σαφείς στόχους και ξεκάθαρους ανελαστικούς περιορισμούς. «Ταυτοχρόνως αλληλεξάρτηση και δυνατότητα πρωτοβουλιών ως προς τις λύσεις και τους τρόπους υλοποίησης, γνωριμία με το σύνολο των δυνατοτήτων των ταλέντων και των αξιών όλων των μελών της ομάδας και αξιοποίηση αυτών. Ξεκάθαρα κριτήρια και εκπαίδευση στον τρόπο λήψεως αποφάσεων μέσα σε ομάδα, καθώς επίσης ασφάλεια και ειλικρίνεια» καταλήγει η ίδια.

Ο Α. Δάσκος αναφέρει σχετικά «Τα κυριότερα δομικά στοιχεία μιας ομάδας υψηλής απόδοσης είναι οι καθορισμένοι στόχοι/σκοποί και αξίες που πρέπει να υιοθετηθούν από όλα τα μέλη, η ικανή ηγεσία, οι αποτελεσματικές διαδικασίες, η συνεχής αναθεώρηση των δυνατών/αδύνατων σημείων της ομάδας, το κλίμα εμπιστοσύνης (trust) καθώς και η ανάπτυξη σύνθετων δεξιοτήτων (competences) και συμπεριφορών των μελών της, όπως: accountability, brainstorming, καινοτομική σκέψη και επίλυση προβλημάτων».

Για τον Μ. Μαροπάκη «Ξεκινώντας, είναι καλό να δημιουργηθεί σεβασμός και εμπιστοσύνη, η οποία ενισχύεται με ξεκάθαρους κανόνες επικοινωνίας. Αυτό όμως είναι γνώρισμα μιας καλής “παρέας”. Για να γίνει αποτελεσματική μια ομάδα, χρειάζεται ξεκάθαρους ρόλους, διαδικασίες γνωστές και λειτουργικές και τέλος, ηγεσία και όραμα» καταλήγει  ο ίδιος. «Ισχυρά soft skills όπως ατομική αυτοπεποίθηση και ενσυναίσθηση, αυτοπαρακίνηση, ομαδική ενσυναίσθηση, πάθος εμπιστοσύνη, διαφάνεια και ακεραιότητα στις σχέσεις των μελών, ξεκάθαρους στόχους και management που αντιλαμβάνεται ότι οι διαδικασίες και τα hard skills αποτελούν μόνο το 50% της αποτελεσματικότητας της ομάδας» εξηγεί ο Θ. Παπαγιάννης και συνεχίζει «Το άλλο μισό, και κρισιμότερο, αφορά τους ανθρώπους και την πίστη στις δυνάμεις τους και τον οργανισμό».

Τα στάδια των ομάδων
Σύμφωνα με αρκετούς μελετητές οι ομάδες διέρχονται από διάφορα στάδια μέχρι να σταθεροποιηθούν και να λειτουργήσουν ορθά ως προς τον στόχο που τους έχει τεθεί αρχικά. Σύμφωνα με τον Bruce Tuckman οι ομάδες περνούν από πέντε διαφορετικά στάδια. Αυτά είναι γνωστά ως forming, storming, norming, performing και adjournment τα οποία αναλύονται ακολούθως.

Forming Stage: σε αυτό το στάδιο διαμορφώνεται η ομάδα, ενώ καθορίζεται η θέση του κάθε ξεχωριστού μέλους και ο βαθμός αποδοχής του από τα υπόλοιπα μέλη της.

Storming stage ή αλλιώς στάδιο της σύγκρουσης. Σε αυτή τη φάση εμφανίζονται επιφυλάξεις, αρνήσεις, αντιρρήσεις και συγκρούσεις μεταξύ των μελών που συνθέτουν την ομάδα και οι οποίες προκύπτουν από τις διαφορές που παρουσιάζουν τα άτομα, καθώς επίσης και από την τάση ορισμένων μελών να κυριαρχήσουν σε αυτήν. Το στάδιο αυτό συνήθως ολοκληρώνεται από τη διαμόρφωση μίας ιεραρχίας στην ομάδα.

Norming stage: στο στάδιο αυτό διαμορφώνονται οι κανόνες της ομάδας σχετικά με τους ρόλους των μελών, την ιεραρχία, τις διαδικασίες και της αποδεκτής συμπεριφοράς εντός αυτής. Για το λόγο αυτό, ονομάζεται και στάδιο διαμόρφωσης κανόνων.

Performing stage: σε αυτό το στάδιο (στάδιο της εκπλήρωσης) η ομάδα ξεκινά την ενασχόληση της με το έργο που έχει αναλάβει, ενώ ταυτόχρονα ξεκινά να εκπληρώνει τους σκοπούς και τους στόχους οι οποίοι της έχουν τεθεί.

Adjournment stage: το στάδιο αυτό δεν παρατηρείται σε όλες τις ομάδες καθώς αποτελεί το στάδιο της διάλυσης. Ακολουθεί την εκπλήρωση των στόχων ή την αποτυχία της εκπλήρωσής τους, με αποτέλεσμα αν δεν υπάρξει ανανέωση αυτών, η ομάδα να οδηγηθεί στη διάλυση.

Σύμφωνα με άλλους μελετητές όπως ο Richard B. Caple μία ομάδα χαρακτηρίζεται από τις εξής φάσεις:Φάση του προσανατολισμού: τα μέλη της ομάδας προσπαθούν να προσανατολιστούν και να επικοινωνήσουν με τα υπόλοιπα μέλη, να βρουν κάποιο σημείο επαφής, να κατανοήσουν τους ρόλους τους και να συμβάλουν στη δημιουργία των κανόνων αναφορικά με τη λειτουργία της.

Φάση της σύγκρουσης: εδώ γίνονται διακριτές οι διαφορές, οι διαφωνίες οι αντιδράσεις και οι συγκρούσεις μεταξύ των μελών της ομάδας. Αρκετές φορές παρατηρείται σε αυτό το στάδιο να σχηματίζονται υπο-ομάδες ή άτομα να εγκαταλείπουν την ομάδα.

Φάση της σύνδεσης: εδώ επέρχεται η συμφιλίωση των μελών και ξεκινά η επικοινωνία και η συνεργασία τους. Επιπρόσθετα, ξεκινά να εμφανίζεται το αίσθημα της σύμπνοιας ενώ αρχίζει και η παραγωγή έργου.

Φάση της απόδοσης: εδώ βασικά χαρακτηριστικά είναι η ισορροπία, η αρμονική λειτουργία και τελικά η απόδοση της ομάδας. Τα μέλη δεν ασχολούνται πλέον με θέματα σχέσεων και ισορροπιών, αλλά με τους στόχους της ομάδας.

Στατική φάση: σε αυτό το στάδιο οι σχέσεις, οι συμπεριφορές και οι κανόνες έχουν καθοριστεί με σαφή τρόπο, ενώ τα μέλη της ομάδας τείνουν να προστατεύσουν τον τρόπο λειτουργίας της, αρνούμενοι πολλές φορές να αλλάξει είτε η σύνθεσή της, είτε κάποια χαρακτηριστικά της. Δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη διατήρηση της ισορροπίας που έχει διαμορφωθεί, παρά στην απόδοσή της ομάδας με αποτέλεσμα πολλές φορές να διαπιστώνεται μείωση της.

Tips για λειτουργικές ομάδες
Κάθε εταιρεία έχει ανάγκη από ομάδες οι οποίες να αποδίδουν τα μέγιστα και να συμβάλλουν ενεργά στα αποτελέσματά της με το βέλτιστο τρόπο. Πότε μία ομάδα θεωρείται αποτελεσματική και ποια είναι τα συστατικά που χρειάζεται να εμπεριέχει; Ο τρόπος που συντίθεται μία ομάδα είναι αρκετά σημαντικός όπως επίσης, οι κανόνες και οι στόχοι που τη διαπνέουν. Η ανάπτυξη σωστών ομάδων δεν είναι μόνο συνυφασμένη με την ορθή τοποθέτηση των στελεχών στις αντίστοιχες θέσεις, αλλά και με τη δημιουργία σχέσεων με βασικά χαρακτηριστικά την ειλικρίνεια και την ομαδική επίτευξη των στόχων.

Μερικά tips για τη δημιουργία αποτελεσματικών ομάδων εντός μίας εταιρείας θα μπορούσαν να είναι τα ακόλουθα:Αναγνώριση κενών: όταν δημιουργείται μία ομάδα από την αρχή, θα πρέπει να τεθούν οι στόχοι της και ο αριθμός των ατόμων που απαιτείται για τη δημιουργία της. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται αναζήτηση των στελεχών που φέρουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες που είναι απαραίτητες για τη θέση την οποία καλούνται να καλύψουν εντός της. Σημαντικό στοιχείο εδώ, είναι η εύρεση ατόμων που εκτός από την πλήρωση του επαγγελματικού προφίλ που έχει οριστεί να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον.

Χτίσιμο σχέσεων: μία ομάδα για να είναι αποτελεσματική, αλλά και βιώσιμη, στο πέρασμα του χρόνου οφείλει να στηρίζεται σε σχέσεις ειλικρίνειας, εμπιστοσύνης, ενώ απαιτείται να μοιράζονται κοινό όραμα και να προάγεται η μεταξύ τους συνεργασία. Αναγνώριση ιδιαιτεροτήτων: όποιος ευθύνεται για τη δημιουργία της ομάδας ή τη σωστή διαχείρισή της οφείλει να αναγνωρίζει τα χαρακτηριστικά εκείνων των στελεχών που προάγουν τη συνεργασία, αλλά και εκείνων που παρουσιάζονται ως ταλέντα ώστε να τους προσφέρουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν περαιτέρω και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους.

Ανάπτυξη στελεχών: αρκετές φορές τα στελέχη που συνθέτουν μία ομάδα καλούνται να διαχειριστούν κι άλλες δραστηριότητες από αυτές που αρχικά είχαν αναλάβει. Με αυτό τον τρόπο δοκιμάζεται και η δυναμική της ομάδας καθώς και οι εναλλακτικές λύσεις που μπορεί να ισχύσουν σε περίπτωση που κάποιο μέλος της απουσιάσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επομένως, η εμπλοκή και η ενασχόληση των στελεχών που συνθέτουν την ομάδα σε διάφορους τομείς, από νωρίς, βοηθά στην αντιμετώπιση δυσκολιών που ίσως συναντήσουν αργότερα.

Ανάληψη ευθύνης: οι επιλογές, η συμπεριφορά και οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ομαδικό επίπεδο, όπως και οι ευθύνες που απορρέουν από τις πράξεις της ομάδας. Είναι αρκετά σημαντικό τα μέλη της να κατανοήσουν ότι φέρουν ευθύνη ως ομάδα τόσο για τα αποτελέσματα που θα παρουσιάσουν, όσο και για τις αποφάσεις που θα λάβουν. Κάθε μέλος είναι υπεύθυνο για την προσωπική του συμπεριφορά και επιλογές, όμως ταυτόχρονα είναι συνυπεύθυνος εξίσου και με την ομάδα του.

Θετική σκέψη: Η αποτελεσματικότητα της ομάδας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη θετική σκέψη και αντίδραση σε εξωγενείς παράγοντες που την επηρεάζουν. Αισιοδοξία, ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη αποτελούν μερικά μόνο στοιχεία που οφείλουν να είναι ορατά στο σύνολο.

Team Building
Το team building ουσιαστικά αποτελεί μία διαδικασία κατά την οποία τα άτομα αντιλαμβάνονται ότι οι συλλογικές δράσεις οδηγούν σε καλύτερα εταιρικά αποτελέσματα. Ενισχύουν τη συνοχή που παρουσιάζουν και τη δυναμική, ενώ προωθούν το συλλογικό πνεύμα. Η συνεργασία είναι απαραίτητη, ενώ σημαντική προϋπόθεση είναι οι ειλικρινείς σχέσεις και η αλληλοεκτίμηση, καθώς κάθε μέλος μίας ομάδας συμβάλει με το δικό του τρόπο στα αποτελέσματα που η ίδια παρουσιάζει.

Μέσα από τα προγράμματα και τις δραστηριότητες του team building τα μέλη μίας ομάδας συνεργάζονται, συμμετέχουν ενεργά στη συλλογική αυτή προσπάθεια και κατανοούν πλήρως την ουσιαστική τους συμβολή τόσο στην επίτευξη των ομαδικών στόχων, όσο και του αντίστοιχου εταιρικού. Σκοπός τους δηλαδή, είναι τα στελέχη να γίνονται ακόμη πιο γρήγορα αποδοτικά εντός μίας ομάδας, αλλά και ολόκληρης της εταιρείας. Μπορούν να αναφέρονται στο χτίσιμο σχέσεων συνεργασίας, σε προγράμματα διασκέδασης, στην εκμάθηση ικανοτήτων, στην αποδοχή κοινής κουλτούρας αλλά και στην ανάληψη και επιτάχυνση νέων projects.

Σε κάθε περίπτωση, ενισχύεται η άποψη ότι η συλλογική πορεία των στελεχών κάτω από την ομπρέλα μίας ομάδας οδηγεί σε περισσότερο αξιόλογα αποτελέσματα εντός του εργασιακού περιβάλλοντος, ενώ η αλληλεξάρτηση και η αλληλεπίδραση αποτελούν θετικό αρωγό της εξέλιξης αυτής. «Αντοχή στις πιέσεις της αγοράς, άριστο εργασιακό κλίμα, εξαιρετική απόδοση του οργανισμού και πίστη για το μέλλον!» είναι μερικά από τα οφέλη του team building σύμφωνα με τον Θ. Παπαγιάννη.

Δραστηριότητες
Οι δραστηριότητες που εντάσσονται στα προγράμματα team building έχουν ως στόχο είτε να ενισχύσουν τις υφιστάμενες δυνατότητες μιας ομάδας είτε να αναπτύξουν κάποιες νέες. Σύμφωνα με τον Θ. Παπαγιάννη «Όσες δραστηριότητες είναι απόλυτα διαδραστικές και καθολικά συμμετοχικές με θέματα κυρίως αυτά της οπτικοποίησης και βίωσης των αξιών της επιχείρησης, η ενδυνάμωση της συναισθηματικής ευφυΐας καθώς και η προσαρμογή στις αλλαγές» εντάσσονται στα προγράμματα team building. Οι ομάδες άλλωστε οφείλουν να εξελίσσονται, αλλά και να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται τόσο από εξωτερικούς, όσο και από εσωτερικούς παράγοντες ως προς αυτήν.

Ουσιαστικά, οι δραστηριότητες αφορούν δράσεις που μπορούν αν εμπνεύσουν μία ομάδα και να επέμβουν στη συνοχή που αυτή παρουσιάζει με στόχο τα υψηλότερα επίπεδα αποτελεσματικότητας. Μπορούν να είναι indoor ή outdoor activities, να αφορούν ασκήσεις επικοινωνίας ή εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέλη της, ενώ οι εθελοντικές δραστηριότητες είναι μία επιλογή που εμφανίζεται αρκετά συχνά ως επιλογή. Άλλωστε το team building μπορεί να σημαίνει εξίσου διασκέδαση και διαδραστικές δραστηριότητες, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να υποδηλώνει μία διαδικασία κατά την οποία τα στελέχη αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που ανακύπτουν εντός της ομάδας αναστέλλοντας το θετικό και παραγωγικό της πνεύμα.

Σχετικά με το εάν οι δραστηριότητες μπορούν να έχουν και εκπαιδευτικό χαρακτήρα η Γ. Παπαδοπούλου αναφέρει «Φυσικά! Σε αυτή την περίπτωση σχεδιάζονται δραστηριότητες με γνωστικούς στόχους και όχι μόνο κοινωνικών δεξιοτήτων και συνεργασίας» εξηγεί και συνεχίζει «Επίσης, συμβαίνει και το ανάποδο. Όταν έχεις ομάδα εκπαιδευόμενων και διδάσκεις εφαρμόζοντας τις αρχές της ομαδικότητας, οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν πολύ πιο ενεργά και τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα πολλαπλασιάζονται».
 
Εταιρείες και team building
Αρκετές είναι οι εταιρείες που αντιλαμβάνονται την εμφάνιση ισχυρών, συνεκτικών και δυναμικών ομάδων εντός του συνόλου τους, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξή τους και την εμφάνιση θετικών αποτελεσμάτων. Το team building βρίσκεται υψηλά στην ατζέντα τους, ενώ η διαφύλαξη και η περαιτέρω ανάπτυξη των ομάδων τους, θεωρείται απαραίτητη και ουσιαστική. Συνεπώς, οι εταιρείες εκείνες που αναγνωρίζουν τη σημασία της ομάδας στους κόλπους ενός οργανισμού, αλλά και της ομαδικής εργασίας επιλέγουν να εφαρμόσουν και να προσφέρουν στα στελέχη τους προγράμματα team building.

Εξάλλου, τα χρογράμματα αυτά τείνουν να ενισχύουν την ευγενή άμιλλα ανάμεσα στα στελέχη, ενισχύοντας το αίσθημα του «ανήκειν» και της ομαδικής δέσμευσης στους στόχους. Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν την ενίσχυση των ομάδων τους μέσω προγραμμάτων team building σύμφωνα με την Γ. Παπαδοπούλου «Είναι προοδευτικές εταιρείες που πιστεύουν ότι η διαφορά τους από τον ανταγωνισμό διασφαλίζεται από τη συνέργεια των ανθρώπων της βάσης και λειτουργούν με ανάλογη κουλτούρα ομαδικότητας ακόμη και σε επίπεδο λήψεως αποφάσεων. Προσοχή όμως! Η συνέργεια είναι το ζητούμενο, και όχι απλά συνεργασία» καταλήγει η ίδια.

Για τον Μ. Μαροπάκη «Στο σύνολο της οικονομίας, όλες οι εταιρείες, με έναν ικανό αριθμό εργαζομένων, μπορούν να ενισχύσουν το προσωπικό τους με αυτές τις πρακτικές. Άλλωστε, είναι η βέλτιστη πρακτική για τη δημιουργία “πνεύματος ομάδας”». Στο ίδιο κλίμα και ο Α. Δάσκος αναφέρει σχετικά «Είναι περισσότερο πιθανό να επιλέξουν την υλοποίηση προγραμμάτων team building, επιχειρήσεις, στις οποίες παρατηρούνται μεταξύ των στελεχών, ομάδων ή τμημάτων, ζητήματα όπως: ανταγωνισμός, έλλειψη εμπιστοσύνης, αποποίηση-μετάθεση ευθυνών, απόκλιση από αρχές/αξίες ομάδας με στόχο το προσωπικό συμφέρον, ύπαρξη στόχων που κρίνονται ασαφής, αρνητικό κλίμα εργασίας, χαμηλό ηθικό ομάδας κ.λπ.» καταλήγει ο ίδιος.

Προσαρμογή προγραμμάτων
Κάθε εταιρεία που στη βάση της έχει την εμφάνιση ομάδων καλείται αρκετές φορές να τiς διαχειριστεί ως ενιαίο σύνολο, αλλά ταυτόχρονα να τις αναπτύξει στο βαθμό που η δυναμική τους το επιτρέπει. Πριν από κάθε παρέμβαση στο πλαίσιο του team building χρειάζεται να έχουν ορισθεί ξεκάθαρα οι προσδοκίες της εταιρείας από το πρόγραμμα αυτό. Ίσως να χρειάζεται η εξέταση των συμπεριφορών που έχει υιοθετήσει μία ομάδα και πρέπει να σταματήσει, ή και να ενισχύσει.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ορισθεί ο στόχος του προγράμματος και στη συνέχεια να βρεθεί ο άριστος τρόπος εν μέσω του οποίου θα επιτευχθεί. Ο σχεδιασμός των προγραμμάτων και των δραστηριοτήτων που αυτά εσωκλείουν, στοχεύουν συνήθως στη σωστή διαχείριση των στελεχών που εντάσσονται στην ομάδα και στην ενίσχυση των δυνατών τους σημείων, ενώ ο εντοπισμός και η αποδυνάμωση των αντίστοιχων αρνητικών θεωρείται εξίσου απαραίτητο.

Αναφορικά με το πώς προσαρμόζεται ένα πρόγραμμα team building στις ανάγκες της εκάστοτε εταιρείας ο Α. Δάσκος εξηγεί «H διαδικασία Training Need Analysis (TNA) και ο καθορισμός των Business Impact Measures, δηλαδή τι μας ενδιαφέρει να αλλάξει μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, είναι κομβικής σημασίας για τη προσαρμογή των προγραμμάτων team building στις ανάγκες της εκάστοτε ομάδας. Αυτή η διαδικασία άλλωστε, αποτελεί κοινό παρονομαστή για κάθε πρόγραμμα που οδηγεί σε μετρήσιμα αποτελέσματα».

«Τα προγράμματα αυτά, ακριβώς επειδή καλύπτουν πολλές επιμέρους ανάγκες (την ενίσχυση της επικοινωνίας και της εμπιστοσύνης, τη σημασία του καθορισμού ρόλων και τη θέσπιση διαδικασιών κ.ά.) καθιστούν απαραίτητη μια αρκετά σύνθετη προεργασία» εξηγεί ο Μ. Μαροπάκης και συνεχίζει «Αυτή περιλαμβάνει συνεντεύξεις με το HR, με κάποιους από τους υποψήφιους εκπαιδευόμενους, με στελέχη – κλειδιά που εμπλέκονται στο πρόγραμμα αλλά και τη διοικητική ιεραρχία, η οποία θα κληθεί να υποστηρίξει την εκπαίδευση την επόμενη μέρα».

Στο ίδιο κλίμα και η Γ. Παπαδοπούλου αναφέρει «Σχεδιάζουμε είτε εξειδικευμένα προγράμματα, είτε αναπροσαρμόζουμε το “story” των δραστηριοτήτων, είτε και όλα μαζί ανάλογα τους στόχους μας και τις συνθήκες. Ας υποθέσουμε ότι στοχεύουμε στη συνέργεια των υπαλλήλων μεταξύ εταιρειών που συγχωνεύτηκαν. Αρχικά, οργανώνουμε δράσεις γνωριμίας, δεσίματος και ανάδειξης “ταλέντων”. Σύνθετες ομάδες φέρουν εις πέρας αποστολές προς όφελος της ολομέλειας. Στη συνέχεια, προχωρούμε σε δραστηριότητες εξειδικευμένης θεματικής» καταλήγει η ίδια.

Διεργασίες της ομάδας
Οι ενέργειες που διαδραματίζονται μέσα σε μία ομάδα καθώς και οι δράσεις των μελών της κάτω από το πρίσμα της συλλογικής δράσης μπορούν να ενταχθούν στον όρο «διεργασίες». Βασικές διεργασίες των ομάδων ανεξάρτητα από το μέγεθος και το περιβάλλον μέσα στο οποίο δρουν είναι οι ακόλουθες:
Επικοινωνία: εδώ περιλαμβάνονται τα λεκτικά, αλλά και μη λεκτικά μηνύματα που εκπέμπονται από τα μέλη μίας ομάδας. Ο κώδικας επικοινωνίας που χρησιμοποιείται από την εκάστοτε ομάδα καθώς επίσης το περιεχόμενο και η μορφή των μηνυμάτων είναι αρκετά σημαντικό στοιχείο που οδηγεί σε συμπεράσματα αλλά και τρόπους αντιμετώπισης που προκύπτουν από τον τρόπο επικοινωνίας των μελών.

Αλληλόδραση: μέσα σε μία ομάδα το εκάστοτε μέλος τείνει να επηρεάζει με τις ενέργειές τους τη συμπεριφορά των υπόλοιπων μελών, όπως και η δική του συμπεριφορά επηρεάζεται από τις ενέργειες των υπολοίπων. Κάθε μέλος άλλωστε αντιδρά στην παρουσία, το λόγο, τις πράξεις και τη συμπεριφορά των άλλων μελών της ομάδας. Στην ουσία όμως πρόκειται για ένα είδος συμμόρφωσης, καθώς το άτομο τείνει να εμφανίζει διαφορετική συμπεριφορά από αυτήν που ίσως εμφάνιζε αν δρούσε μόνος του. Εδώ σημαντικό ρόλο παίζουν οι κανόνες που έχουν διαμορφωθεί μέσα στην ομάδα.

Ρόλοι: οι άνθρωποι μέσα στις ομάδες τείνουν να αναλαμβάνουν είτε συνειδητά, είτε ακόμη και συνειδητά κάποιους ρόλους. Μέσα σε μία ομάδα μπορεί κανείς να διακρίνει πολλούς διαφορετικούς ρόλους, οι οποίοι είναι χρήσιμοι και παραγωγικοί για την ομάδα ακόμη κι αν είναι αρνητικοί.

Λήψη αποφάσεων: για να είναι σε θέση μία ομάδα να λάβει αποφάσεις θα πρέπει να διαθέτει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και δεδομένα σχετικά με το θέμα, και να εξετάσει τις επιπτώσεις για κάθε εναλλακτική που θα της προκύψει. Προϋπόθεση ωστόσο για την επιβίωση μίας ομάδας είναι η ικανότητά της να λαμβάνει αποφάσεις. Και αυτό διότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται από την ίδια την ομάδα και δεν της επιβάλλονται, είναι και αυτές που θα εδραιωθούν και θα επιφέρουν τη συμμετοχή και στήριξη όλων των μελών της.

Συνοχή: η συνοχή μίας ομάδας είναι κι ένα από τα βασικότερα στοιχεία που μπορεί να παρουσιάσει η ίδια διασφαλίζοντας την ύπαρξη της μελλοντικά. Οι παράγοντες που ενισχύουν τη συνοχή μπορεί να είναι  πολλοί και αλληλοδιαπλεκόμενοι. Βασική προϋπόθεση ωστόσο θεωρείται το αίσθημα αποδοχής, ικανοποίησης και ασφάλειας ώστε τα άτομα να θεωρηθούν ισότιμα μέλη της. Όσο αμεσότερες εμπειρίες, αντιλήψεις, στάσεις, ενδιαφέροντα και στόχοι εντοπίζονται στο σύνολο της ομάδας, τόσο διευκολύνεται η συνοχή της, και ενισχύεται η εμπιστοσύνη ανάμεσα στα άτομα.

Σκοπός: οι ομάδες τείνουν να παρουσιάζουν έναν ή και περισσότερους στόχους μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες, δράσεις, πρωτοβουλίες και διαχείριση. Ο σκοπός μίας ομάδας μπορεί να ορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες προς την ίδια, όπως η εταιρεία, αλλά μπορούν να διαμορφώνονται και από την ίδια την ομάδα. Ο ξεκάθαρος ορισμός του είναι αρκετά σημαντικός και θεωρείται ως ένα από τα βασικά σημεία με βαρύνουσα σημασία για τη βιώσιμη παρουσία αλλά και εξέλιξη της ομάδας.

Case Study
Γεωργία Καρούντζου,HR Manager, Mars Greece

Η αξία του Team Building για την εταιρεία
Τα Team Buildings διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση High Performance Teams κάτι το οποίο μπορεί να επιφέρει τεράστια οφέλη για μια επιχείρηση/οργανισμό. Ωστόσο, προκειμένου να είναι επιτυχημένο ένα Team Building, είναι σημαντικό να υπάρχει μία ξεκάθαρη και σαφής εστίαση στους στόχους και τους σκοπούς που αυτό καλείται να επιτύχει. Το σημαντικότερο σημείο κατά την οργάνωση ενός προγράμματος Team Building έγκειται στην αρχή. Θα πρέπει να ξεκινήσετε με τον προσδιορισμό των προκλήσεων που η ομάδα σας αντιμετωπίζει. Μόνο τότε μπορείτε να επιλέξετε εκείνες τις δραστηριότητες που θα είναι αποτελεσματικές ως προς τη βελτίωση ή ιδανικά την επίλυση των συγκεκριμένων θεμάτων.

Πιθανότατα κάποια στιγμή στο παρελθόν να εμπλακήκατε σε μια διαδικασία Team Building.Τι συνέβη όμως όταν επιστρέψατε στο γραφείο; Ένα Team Building μπορεί να αποτελέσει ένα ωραίο διάλειμμα από τη δουλειά, αλλά στην ουσία, εφαρμόσατε στην πράξη τα μαθήματα, «μηνύματα» που πήρατε; Αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν έχει προκαθοριστεί ένας αντικειμενικός σκοπός. Για παράδειγμα, η βελτίωση των δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων μέσα στην ομάδα ή η ανάπτυξη της δημιουργικότητας των μελών της ομάδας, και όχι απλά μια διασκεδαστική ημέρα εκτός γραφείου.

Εάν ήσασταν μαραθωνοδρόμος, θα προπονούσασταν απλά μερικές φορές το χρόνο μέχρι τον επόμενο αγώνα; Φυσικά όχι! Θα τρέχατε σχεδόν κάθε μέρα. Γιατί; Επειδή μόνο με τακτική και συνεχή προπόνηση θα είχατε πιθανότητα για τη νίκη. Tα team buildings λειτουργούν με την ίδια ακριβώς λογική.Η αξία των Team Buildings πρέπει να γίνει απόλυτα αντιληπτή από την εταιρεία και οι δραστηριότητες ενδυνάμωσης μίας ομάδας πρέπει να αποτελούν μέρος της κουλτούρας ενός οργανισμού. Η ενσωμάτωση των Team buildings σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση, θα βοηθήσει τα άτομα μίας εταιρείας να αντιμετωπίσουν ποικίλα, πολυσύνθετα ζητήματα, μέσα σε πνεύμα συνεργασίας, αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλλει θετικά στην πορεία και ανάπτυξη της εταιρείας.